Джон Толкін - Уладар Пярсьцёнкаў - Вяртаньне караля

– Здароў! – кінуў хлапчук. – Адкуль ты? Ты ж ня з гораду!

– Так было, – сказаў Піпін, – але цяпер, кажуць, я сапраўдны гондарскі ваяр.

– Ну, тады мы ўсе тут гондарскія ваяры. Колькі табе гадоў, як цябе клічуць? Мне ўжо дзесяць, і я неўзабаве сягну пяці ступнёў. Я вышэйшы за цябе. Але ж мой бацька ў Варце Цытадэлі, і ён адзін з самых высокіх. Хто твой бацька?

– На якое з тваіх пытаньняў мне адказаць спачатку? Мой бацька апрацоўвае землі вакол Драбнаключча, што ля Хват-Гарадку ў Шыры. Мне амаль дваццаць дзевяць, так што тут я цябе абагнаў, хоць я ўсяго чатыры ступні, болей ня вырасту, хіба ў таўшчыню.

– Дваццаць дзевяць! – хлопчык прысьвіснуў. – Які ж ты стары! Як мой дзядзька Ёрлас. Аднак, – дадаў ён з надзеяй, – аб заклад паб'юся, што пастаўлю цябе на вушы ці пакладу на лапаткі!

– Магчыма, калі я табе дазволю, – засьмяяўся Піпін. – А мо, хутчэй, я ўчыню з табою што-небудзь, то ж бо мы ведаем усялякія хітрыкі ў маёй маленькай краіне й лютыя ў барацьбе. Там я лічыўся незвычайна вялікім і моцным і анікому не дазваляў паставіць мяне на вушы. Таму, калі ўжо выйсьця ня будзе, дык я ж і забіць цябе магу. Калі вырасьцеш, зразумееш: зьнешнасьць часта падманвае, і хоць ты прыняў мяне за мяккацелага хлапчука-чужынца, папярэджваю: насамрэч я паўросьлік, дужы, страшны й злаўмысны!

Тут Піпін скорчыў такую пысу, што хлапчук адсунуўся на крок, але адразу рушыў наперад, сьціснуўшы кулакі, з ваярскім полымем у вачох.

– Ну, не! – Піпін засьмяяўся. – Таксама ня вер таму, што баюць пра сябе незнаёмцы! Аднак у любым выпадку для таго, хто выклікае на бойку, ветлівей было б спачатку назвацца.

– Я – Бэргіль, сын Бэрэганда, вартавога Цытадэлі! – хлапчук ганарліва выпрастаўся.

– Так я й думаў, – заўважыў Піпін. – Ты падобны да бацькі. Ён паслаў мяне адшукаць цябе.

– Тады чаму ты адразу не сказаў? – на твары Бэргіля намаляваўся скрайні адчай. – Ты хочаш сказаць, што бацька раптам перадумаў і выпраўляе мяне прэч зь дзяўчаткамі! Дык не, апошнія вазы ўжо зьехалі!

– Не, ягонае вырашэньне не такое благое, а мо нават і добрае. Ён казаў, што калі ты не паставіш адразу мяне на вушы, дык, верагодна, правядзеш па горадзе й пакажаш яго ды складзеш мне кампанію. А я табе за тое распавяду пра далёкія краіны.

Бэргіль запляскаў у ладкі й засьмяяўся з палёгкаю.

– Ну дык файна! Рушма! Мы зьбіраліся бегчы да брамы, каб паглядзець. Лепей хадзем зараз жа!

– А што там такое?

– Гетманы вонкавых земляў прыбудуць па Паўднёвым гасьцінцы яшчэ да заходу. Хадзі з намі, будзе цікава!

Бэргіль стаўся добрым прыяцелем, найлепшым спадарожнікам з таго часу, як Піпін разьвітаўся з Мэры, і неўзабаве яны абодва сьмяяліся й весела балбаталі, шпацыруючы па вуліцах, не зьвяртаючы ўвагі на людзкія позіркі. Праз пэўны час далучыліся да шматлікага натоўпу, які рушыў да Вялікай брамы. Тут Піпін значна падняўся ў Бэргілевых вачох, бо калі назваў сваё імя й пароль, вартавы адсалютаваў яму й дазволіў прайсьці і, больш за тое, спадарожніку ягонаму таксама.

– Ну, файнота! – зарадаваўся Бэргіль. – А тое нам, хлапчукам, не дазваляюць за Вялікую браму без дарослых. Цяпер лепей пабачым!

За брамай людзі стоўпіліся ўздоўж гасьцінцу й краёў вялікага брукаванага пляцу, на якім злучаліся ўсе шляхі да Мінас Тырыту. Усе пазіралі на поўдзень, неўзабаве ўзьняўся гаманок:

– Вунь пыл падымаецца! Ідуць!

Піпін з Бэргілем праштурхаліся да краю натоўпу. Здалёк данесьліся гукі рогаў, і гоман вітаньняў пакаціў насустрач, нібы вецер, што мацнее. Выбухам зараўлі горны, і натоўп загукаў:

– Форланг, Форланг!

– Што гэта яны? – спытаў Піпін.

– Форланг падыходзіць, – патлумачыў Бэргіль. – Стары Форланг Бруха, уладар Ласарнаху. Там жывуць мае прабацькі. Ур-ра!! Вунь ён, дружа Форланг!

Наперадзе калёны тэпаў здаравенны таўстаногі конь, а на ім сядзеў вершнік з шырачэзнымі плячыма й неахопным пузам, стары, сівабароды, у кальчужнай брані ды з доўгай цяжкой дзідай. За ім ганарліва крочыў шэраг добра ўзброеных людзей зь вялікімі баявымі сякерамі, змрачнатварых, каржакаватых і карацейшых за ўсіх, каго пакуль што бачыў Піпін у Гондары.

– Форланг! – галасілі людзі. – Вернае сэрца, верны сябра! Форланг!

Але калі людзі з Ласарнаху прайшлі, навокал замармыталі:

– Гэтак мала! Дзьве сотні і ўсё? Мы спадзяваліся, што прыйдзе ў дзесяць разоў болей. Напэўна, гэта праз тыя зьвесткі пра чорны флёт. Нам могуць даць толькі крыху сілаў. Аднак кожная кропля – нам на карысьць.

Войска за войскам падыходзіла да брамы. Іх віталі, гукаючы й галосячы. Людзі Вонкавых земляў меліся абараняць Гондар у змрочную гадзіну. Аднак заўжды было іх няшмат, заўжды меней, чым спадзяваліся ці чым патрабавалася. Прыйшлі пехатою людзі з даліны Рынгло на чале з сынам іхняга гаспадара, Дэрворына. Зь верхавінаў Мортанду, зь вялікай даліны Чорнага Кораню, крочыў высокі Дуйнхір з сынамі Дуйлінам і Дэруфінам ды пяцьцю сотнямі лучнікаў. З Анфаласу, з далёкага Узмор'я, прытэпаў разнастайны народ: паляўнічыя, пастухі й сяляне з маленькіх вёсак, блага й бедна ўзброеныя, апрача сьвіты іхняга гаспадара Галязгіля. З Ламэдану прыбылі некалькі змрочных горцаў без правадыра. Рыбацкі народ Этыру накіраваў у Гондар сотню ці каля таго маракоў – кім падзяліліся карабельныя каманды. Хірлуйн Сьветлы зь Зеленагор'я, зь Пінат Гэліну, прывёў тры сотні апранутых у зялёнае адважных ваяроў. А апошнім – і ў найвялікшай моцы – выступаў Імрахіль, князь Дол Амрату, чые залочаныя сьцягі несьлі герб з караблём і срэбнай лебедзьдзю, за ім ехала харугва рыцараў у поўных латах на шэрых конях, а за рыцарамі крочылі сем сотняў пешых, шляхетна высокіх, шэравокіх, цёмнавалосых. Яны ўсе сьпявалі.