Connie Willis - Zwarte winter

De afdruk was gemaakt door een schoen met een zachte zool en zonder hak. Het was een grote afdruk, groter dan van haar eigen voet. De voet van een man, alleen waren mannen in de veertiende eeuw een stuk kleiner geweest, kleiner dan zij was. En dit was de voetafdruk van een reus.

Misschien is hij al oud, dacht ze paniekerig. De afdruk van een houthakker of van een boer die zijn verdwaalde schaap zocht. Of misschien was dit een domein van de koning en was er een jachtpartij geweest. Maar het leek niet op de afdruk van iemand die achter een hert aan was gerend. Iemand had hier geruime tijd gestaan om naar haar te kijken. Ik heb hem gehoord, dacht Kivrin. Ze maakte een angstig geluidje. Ik hoorde hem hier ademhalen.

Ze bleef zitten en zocht steun bij het wiel. Als de man — het moest wel een man zijn, een reus — nog in de buurt was, dan wist hij nu ook dat ze zijn spoor had gevonden. Ze ging staan. ‘Hallo!’ riep ze. De vogels zwegen en klapperden angstig met hun vleugels. ‘Is daar iemand?’

Ze luisterde even en het was net of ze in de stilte weer die ademhaling kon horen. ‘Zeg toch iets,’ zei ze. ‘Ik verkeer in nood en mijn knechten zijn gevloden.’

Heel slim, dacht ze, nog voor ze was uitgesproken. Nou weet hij dat je aan hem bent overgeleverd.

‘Hallo!’ riep ze weer. Op haar hoede begon ze rond te lopen en tussen de bomen te turen. Als de man er nog was, zou ze hem toch niet kunnen zien. Alleen de paar meter rondom de open plek waren te onderscheiden. Ze kon niet eens met zekerheid zeggen waar de wilgen en het pad waren. Als ze nog langer talmde zou het helemaal donker zijn en dan kreeg ze de kar nooit meer naar de weg.

Maar ze kreeg geen beweging in de kar. De onbekende tussen de bomen had hem ook gezien. Misschien had hij hem zelfs uit het niets zien opduiken, vonken schietend als het brouwsel van een alchemist. In dat geval was hij waarschijnlijk weggerend om de brandstapel vast aan te steken die de middeleeuwers volgens Dunworthy altijd in gereedheid hielden. Maar dan had hij toch wel iets gezegd, al was het maar ‘Hulpe!’ of ‘God sta me bij’ en dan had ze hem met veel lawaai door het struikgewas moeten horen wegrennen.

Hij was echter niet weggerend en dat betekende dat hij haar niet had zien doorkomen. Hij was om een onverklaarbare reden het bos ingegaan en had haar naast de kapotte wagen zien liggen. Misschien dacht hij dat ze was overvallen en het bos in was gesleept.

Maar waarom had hij haar dan niet geholpen? Waarom was hij daar blijven staan, even stil als een eik en lang genoeg om een voetafdruk achter te laten? Misschien dacht hij dat ze dood was. Misschien was hij bang geweest van haar onheilige lichaam. Nog in de vijftiende eeuw geloofden de mensen dat boze geesten onmiddellijk bezit namen van een lijk dat niet fatsoenlijk was begraven.

Of misschien was hij toch hulp gaan halen, in een van de dorpen die Kivrin had zien liggen, misschien wel in Skendgate, en was nu de halve bevolking op weg met lantarens.

In dat geval zou ze beter kunnen blijven waar ze was tot hij terugkwam. Ze moest zelfs weer gaan liggen. Als de dorpelingen kwamen, zouden ze zich hardop afvragen wie ze was en waar ze vandaan kwam voordat ze haar wegdroegen. Dan kon ze horen hoe ze praatten, precies zoals de bedoeling was geweest. Maar als hij nu eens alleen terugkwam, of met een stel vrienden die niet van plan waren haar te helpen?

Ze kon niet goed nadenken. De pijn in haar slaap had zich uitgebreid tot achter haar ogen. Haar voorhoofd begon te kloppen toen ze erover wreef. En ze had het zo koud! Ondanks het konijnebont was haar mantel helemaal niet warm. Hoe hadden de mensen de Kleine IJstijd overleefd als ze niets anders hadden om aan te trekken? En hoe hadden de konijnen het overleefd?

Aan de kou kon ze in elk geval wel iets doen. Ze kon wat hout sprokkelen en een vuurtje stoken. Als de man dan terugkwam en slechte bedoelingen bleek te hebben, kon ze hem met een brandende tak van zich afhouden. En als hij hulp had gehaald en in het donker de weg terug niet meer kon vinden, zou het vuur hem de richting wijzen.

Ze liep nog een keer rond over de open plek en raapte een paar takken op. Dunworthy had erop aangedrongen dat ze vuur leerde maken zonder tondel of vuursteen. ‘Gilchrist wil je zeker hartje winter naar de middeleeuwen sturen zonder dat je vuur kunt maken?’ had hij verontwaardigd gezegd. Ze had het voor Gilchrist opgenomen en gezegd dat ze helemaal niet zo vaak buitenshuis zou zijn. Maar ze hadden toch moeten weten hoe koud het kon worden.

De takken vroren bijna aan haar handen vast en haar hoofd bonkte elke keer dat ze bukte. Na een tijdje bukte ze helemaal niet meer, maar trok alleen wat twijgjes van de boomtakken, zodat ze haar hoofd rechtop kon houden. Het hielp iets, maar niet veel. Misschien kwam het door de kou dat ze hoofdpijn had en buiten adem was. Ze moest gauw een vuur maken.

Het sprokkelhout was ijskoud en nat. Ze zou het nooit aan het branden krijgen. En de bladeren waren ook vochtig, veel te vochtig. Ze moest droog hout en een scherpe tak hebben om vuur te maken. Ze hield haar hoofd recht terwijl ze de takken op een hoopje bij een boomwortel legde en ging terug naar de kar.

Aan de verbrijzelde zijkant zaten genoeg spanen die ze kon gebruiken. Ze kreeg twee splinters in haar hand, maar het hout van de kar was tenminste droog, zij het ook koud. Een groot stuk was bijna afgebroken, vlak boven het wiel. Ze bukte om het eraf te trekken, maar ineens werd ze duizelig en moest zich vastgrijpen om niet te vallen.

‘Je kan beter gaan liggen,’ zei ze hardop.

Ze hield zich aan de wagen vast en ging voorzichtig op de grond zitten. ‘Dokter Ahrens,’ zei ze hijgend, ‘u moet toch echt iets verzinnen tegen die symptomen. Ik voel me verschrikkelijk!’

Misschien zou de duizeligheid weggaan als ze een tijdje had gelegen. Daarna kon ze vuur maken. Maar daarvoor zou ze weer moeten bukken en alleen het idee maakte haar al misselijk.

Ze trok de kap over haar hoofd en deed haar ogen dicht. Zelfs dat deed pijn. Er was iets mis, dit kon onmogelijk een normale reactie op de reis zijn. De lichte verschijnselen zouden na een uur of twee verdwenen moeten zijn, niet erger geworden. Een beetje hoofdpijn, had Ahrens gezegd, en vermoeidheid. Over misselijkheid en koude rillingen had ze het niet gehad.

Ze had het zo koud. Ze trok de onderkant van haar mantel als een deken om zich heen, maar daar scheen ze het alleen maar kouder van te krijgen. Haar tanden begonnen weer te klapperen, net als op de heuvel, en haar hele lichaam schokte van de rillingen.

Ik vries hier nog dood, dacht ze, maar ik kan er niets aan doen. Ik kan niet opstaan om vuur te maken, het gaat niet. Ik heb het zo koud. Jammer dat u geen gelijk had, meneer Dunworthy. Zelfs het denken maakte haar misselijk. Het lijkt me heerlijk om nu op een brandstapel te staan.

Het leek ondenkbaar dat ze in slaap was gevallen zoals ze daar in elkaar gedoken op de koude grond zat. Ze was helemaal niet warmer geworden, anders had ze misschien maar gedacht dat ze gevoelloos begon te worden door onderkoeling. Maar ze moest wel geslapen hebben, want toen ze haar ogen weer opende was het nacht op de open plek. IJzige sterren waren zichtbaar tussen het web van takken boven haar hoofd en ze lag bijna languit op de grond.

In haar slaap was ze onderuit gezakt, met haar hoofd tegen het wiel. Ze rilde nog steeds van de kou, maar klappertanden deed ze niet meer. Haar hoofd bonsde als een klok en ze had overal pijn, vooral waar ze de takken voor het vuur tegen haar borst had gedrukt.

Er is iets helemaal mis, dacht ze, en ditmaal voelde ze echte paniek. Misschien was het een allergische reactie op de tijdreis. Bestond zoiets eigenlijk wel? Dunworthy had het nog nooit over een allergische reactie gehad, terwijl hij haar toch voor verkrachting, cholera, tyfus, pest en alle andere mogelijke kwalen had gewaarschuwd.