Ursula Le Guin - Duisters linkerhand

‘U bent de Gezant, Genry Ai?’

‘Inderdaad.’

Hij keek naar me en ik naar hem. Therem was de zoon van deze oude heer, zijn eigen vlees en bloed. Therem, de jongste zoon; Arek de oudste, die broer met wiens stem hij mij had horen spreken in de denktaal; nu allebei dood. Ik herkende niets van mijn vriend in dat verweerde, kalme, harde, oude gezicht dat mij aankeek. Ik zag er niets anders dan de zekerheid, het zekere feit van Therems dood. Het was een dwaze onderneming naar Estre te gaan, in de hoop daar enige troost te vinden. Er was hier geen troost; en waarom zou een pelgrimstocht naar de plaats waar mijn vriend zijn jeugd had doorgebracht enig verschil maken, een leegte vullen of spijt verzachten? Niets kon nu meer worden veranderd. Mijn komst naar Estre had echter nog een andere reden en daar kon ik wel iets aan doen.

‘Ik was bij uw zoon in de maanden voor zijn dood. Ik was bij hem toen hij stierf. Ik heb het journaal dut hij bijhield meegebracht. En als er iets is dat ik u kan vertellen over die dagen —’

Het gezicht van de oude man was zonder uitdrukking. Niets kon die kalmte verstoren Maar de jongeman stapte plotseling uit de schaduw in het licht tussen het raam en het vuur, en hij zei hardvochtig: ‘In Erhenrung noemen ze hem nog steeds Estraven de Verrader.’

De oude heer keek naar de jongen en toen naar mij. ‘Dit is Sorve Harth,’ zei hij, ‘kroonprins van Estre, de zoon van mijn zoon.’

Er is hier geen taboe op incest, dat wist ik maar al te goed. Alleen het eigenaardige ervan voor mij als Terraan; do schok toen ik de vlammende geest van mijn vriend in deze grimmige, woeste, provinciale jongen aantrof, maakte mij een poos sprakeloos. Toen ik sprak beefde mijn stem. ‘De koning zal het herroepen. Therem was geen verrader. Wat maakt het uit hoe dwazen hem noemen?’

De oude heer knikte langzaam en vloeiend. ‘Het maakt uit,’ zei hij.

‘Jullie zijn samen het Gobrin IJs overgestoken?’ vroeg Sorve, ‘hij en jij?’

‘Ja.’

‘Dat verhaal zou ik graag horen, mijnheer de Gezant,’ zei de oude Esvans erg kalm. Maar de jongen, Therems zoon, zei haperend: ‘Wilt u ons vertellen hoe hij stierf? — Wilt u ons vertellen over de andere werelden tussen de sterren — de andere mensen, de andere levens?’

Gethens omlooptijd is 8401 Terraanse Standaarduren lang, ofwel 0,96 Terraans Standaard jaar.

De omwentelingstijd is 23.08 Terraanse Uren: het Getheense jaar heeft 364 dagen.

In Karhide/Orgoreyn worden de jaren niet opeenvolgend geteld van een basisjaar tot aan het heden; het lopende jaar is het basisjaar. Iedere Nieuwjaarsdag (Getheny Them) wordt het jaar dat net voorbij is het jaar ‘één-geleden’, en iedere datum uit het verleden wordt met één vermeerderd. De toekomst wordt op dezelfde manier geteld, het komende jaar is het ‘eerstkomende-jaar’, tot het op zijn beurt Jaar Een wordt.

Deze omslachtige manier van dateren wordt op verschillende manieren vereenvoudigd, bijvoorbeeld door verwijzingen naar bekende gebeurtenissen, regeringsperioden van koningen, dynastieën, plaatselijke Heren, enz. De Yomeshta tellen in cycli van 144 jaar vanaf de Geboorte van Meshe in het Oecumenische jaar 1492, nu 2202 jaar geleden en zij houden iedere twaalf jaar rituele feesten; maar dit stelsel is strikt aan de cultus gebonden en wordt niet officieel gebruikt, zelfs niet door de regering van Orgoreyn die de Yomesh godsdienst propageert.

De omlooptijd van Gethens Maan duurt 26 Getheense dagen; de omwentelingstijd is even lang, zodat de maan altijd met dezelfde kant naar de planeet is gekeerd. Het jaar heeft 14 maanden en aangezien de kalenders van de zon en de maan zo dicht bij elkaar liggen dat er slechts een keer in de 200 jaar een aanpassing nodig is, zijn de dagen van de maand onveranderlijk, net als de data van de fasen van de maan. De Karhidische namen van de maanden:

Winter:

1.Them

2. Thanern

3. Nimmer

4. Anner

Voorjaar:

5. Irrem

6. Moth

7. Tuwa

Zomer:

8. Osme

9. Ockre

10. Kus

11. Hakanna

Herfst:

12. Gor

13. Susmy

14. Grende

De 26 dagen van de maand zijn verdeeld in twee halve maanden van 13 dagen.

De dag (23.08 T.S.U.) is verdeeld in 10 uur (zie onder); aangezien de dagen van de maand onveranderlijk zijn, worden ze gewoonlijk met een naam aangeduid, Zoals onze weekdagen, en niet met een nummer. (Veel van de namen hebben betrekking op de stand van de maan, b.v. Getheny, ‘duisternis’, Arhad, ‘eerste kwartier’, enz. Het voorzetsel od- dat in de tweede halve maand wordt gebruikt is een omkering, die een tegengestelde betekenis geeft, zodat Odgetheny kan worden vertaald als ‘onduisternis’.) De Karhidische namen van de dagen van de maand:

De decimale klok die in alle Getheense beschavingen wordt gebruikt komt ruwweg als volgt overeen met de Terraanse dubbel-twaalfurige klok (N.B,: dit is slechts een aanduiding van het tijdstip dat wordt aangegeven met een Getheens ‘Uur’; een nauwkeurige omzetting die zeer ingewikkeld zou zijn, gegeven het feit dat de Getheense dag slechts 23.08 Terraanse Standaard Uren telt, is voor mijn doel niet van belang):

Een Uur… middag tot 2.30 n.m.

Twee Uur… 2.30 tot 5.00 n.m.

Drie Uur… 5.00 tot 7.00 n.m.

Vier Uur… 7.00 tot 9.30 n.m.

Vijf Uur… 9.30 tot middernacht

Zes Uur… middernacht tot 2.30 v.m.

Zeven Uur… 2.30 tot 5.00 v.m.

Acht Uur… 5.00 tot 7.00 v.m.

Negen Uur… 7.00 tot 9.30 v.m.

Tien Uur… 9.30 tot middag