Ursula Le Guin - Duisters linkerhand

Maar als ik sliep was ik altijd in de vrachtwagen, bijeengekropen met de anderen, allemaal op één na. Eén lag er helemaal alleen tegen de dichte deur; de koude, met een mond vol geronnen bloed. Hij was de verrader. Hij was alleen weggegaan, had ons verlaten, had mij verlaten. Ik werd dan woedend wakker, een machteloze, bibberige woede die overging in machteloze tranen.

Ik moet tamelijk ziek zijn geweest, want ik herinner me dat ik hoge koortsen had en de dokter is een nacht bij me gebleven, of misschien wel meer. Ik herinner me die nachten niet meer, maar ik herinner me wel dat ik de klagende, jankerige toon van mijn eigen stem hoorde toen ik tegen hem zei: ‘Hij kon nog stoppen. Hij zag de wachters. Hij holde zo de geweren tegemoet.’

De jonge arts zei een tijdje niets. ‘Je bedoelt toch niet dat hij zelfmoord pleegde?’

‘Misschien —’

‘Dat is een bitter ding om van een vriend te zeggen. En ik wil het niet geloven van Harth rem ir Estraven.’

Toen ik die woorden uitsprak dacht ik niet aan de verachtelijkheid van zelfmoord voor deze mensen. Voor hen is het niet, zoals voor ons, een kwestie van kiezen. Het is het afstand doen van alle keuze, het is verraad. Voor een Karhider die onze schrift leest, ligt de misdaad van Judas niet in het feit dat hij Christus verraadde, maar in de handeling die de wanhoop bezegelt, die de kans op vergeving, waardering, op leven ontkent: zijn zelfmoord.

‘Dan noemt u hem dus niet Estraven de Verrader?’

‘En dat heb ik ook nooit gedaan. Er zijn vele mensen die die beschuldiging tegen hem nooit hebben geloofd, meneer Ai.’

Maar ik kon daar geen troost uit putten en riep in dezelfde verwarring uit: ‘Waarom schoten ze hem dan neer? Waarom is hij dan dood?’

Daar gaf hij geen antwoord op, omdat het er niet was.

Ik ben nooit officieel ondervraagd. Ze vroegen hoe ik uit de Pulefen Boerderij was ontsnapt en in Karhide was gekomen, en ze vroegen de bestemming en de strekking van het codebericht dat ik op hun radio had verzonden. Ik vertelde het hun.

Die informatie ging regelrecht naar Erhenrang, naar de koning. De kwestie van het schip werd kennelijk geheim gehouden, maar het nieuws van mijn ontsnapping uit een Orgota gevangenis, mijn tocht in de winter over het IJs, en mijn aanwezigheid in Sassinoth werd vrijuit bekend gemaakt en besproken, Estravens aandeel daarin werd door de radio niet genoemd, noch zijn dood. Toch was het bekend, Geheimhouding is in Karhide in buitengewone mate een zaak van discretie, van een overeengekomen, begrepen zwijgen — het achterwege blijven van vragen, maar geen achterwege blijven van antwoorden. De nieuwsberichten spraken alleen over de Gezant, meneer Ai, maar iedereen wist dat het Harth rem ir Estraven was die me uit de klauwen van de Orgota had gerukt en met mij over het IJs naar Karhide was getrokken om zo het verhaal van de Kommensaals dat ik afgelopen herfst in Mishnory plotseling aan hormkoorts was gestorven, te schande te maken… Estraven had de gevolgen van mijn terugkomst nauwkeurig geschat; hij had zich alleen vergist in de omvang ervan. Vanwege de vreemdeling, die in een kamer in Sassinoth ziek lag, niets deed en nergens om gaf, vielen binnen twee dagen twee regeringen. Als je zegt dat een Orgota regering valt, betekent dat natuurlijk dat de ene groep Kommensaals de andere groep Kommensaals opvolgt op de belangrijke posten van de Drieëndertig. Sommige schaduwen worden korter, andere langer, zoals ze in Karhide zeggen. De Sarfpartij die mij naar Pulefen had gestuurd, bleef zitten, ondanks het nooit eerder vertoonde, pijnlijke feit dat ze op een leugen waren betrapt, tot Argaven openbaar bekend maakte dat het Sterrenschip in Karhide werd verwacht. Die dag nam Obsles groep, de Vrijhandelspartij, de belangrijkste posities van de Drieëndertig over. Ik was ze uiteindelijk toch nog van dienst geweest, In Karhide betekent de val van een regering meestal de ongenade en de vervanging van de Eerste Minister, wat gepaard gaat met een Hergroepering van de kyorremy; hoewel moord, aftreden en oproer vaak voorkomende alternatieven zijn. Tibe deed geen poging zich te handhaven. Mijn huidige waarde in het spel van internationale shifgrethor, plus mijn daaruit voortvloeiende verdediging van Estraven, gaven mij als het ware een prestige die het zijne zo duidelijk te boven ging dat hij, zoals ik later vernam, zelfs al aftrad voor de Regering in Erhenrang wist dat ik mijn schip had gewaarschuwd. Hij had op de tip van Thessicher gehandeld, wachtte slechts tot hij bericht kreeg van Estravens dood en trad toen af. Hij nam zijn nederlaag en zijn wraak daarvoor allemaal in een klap.

Toen Argaven eenmaal volledig was ingelicht, stuurde hij me een uitnodiging, een verzoek om onmiddellijk naar Erhenrang te komen en daarbij een royale kostentoelage. De Stad Sassinoth zond, met dezelfde gulheid, haar jonge dokter met me mee, want ik was nog niet erg goed in vorm. We maakten de tocht in motorsleden. Ik herinner me slechts gedeelten van de reis; het ging vlot en zonder haast, met lange periodes van wachten tot de stampers de wegen vrij hadden, en lange nachten in herbergen. Het kan maar twee of drie dagen hebben geduurd, maar het leek een lange tocht en ik herinner me er niet veel van tot aan het ogenblik dat we door de Noorderpoort van Erhenrang de diepe straten vol sneeuw en schaduw binnengleden.

Toen voelde ik dat mijn hart zich verhardde en mijn hoofd helder werd. Ik was nergens meer, helemaal kapot. Maar nu merkte ik dat ik nog wat ongebroken kracht overhad, ondanks de vermoeidheid van de reis. Waarschijnlijk de macht der gewoonte, want hier was eindelijk een plaats die ik kende, een stad waar ik meer dan een jaar had gewoond en gewerkt. Ik kende de straten, de torens, de sombere hoven en gangen en gevels van het Paleis. Ik kende mijn taak hier. Daarom werd het me daar voor het eerst duidelijk dat ik, nu mijn vriend dood was, datgene moest klaarspelen waarvoor hij was gestorven. Ik moest de sluitsteen in de boog metselen.

Bij de Paleispoort lag er een bevel voor me, me naar een van de gasthuizen binnen de Paleismuren te begeven. Het was het Ronde Torenhuis, wat een hoge graad van shifgrethor aan het hof betekende; niet zozeer de gunst van de koning als wel zijn erkenning van een altijd al hoge rang. Daar logeerden gewoonlijk ambassadeurs van bevriende mogendheden. Het was een goed teken. Maar om er te komen moesten we langs het Rode Hoekhuis en ik keek door de smalle poort naar de kale bomen boven de vijver, grijs van het ijs, en naar het huis dat nog steeds leeg stond.

Bij de deur van de Ronde Toren werd ik opgewacht door een gestalte in een witte hieb en een rood hemd, met een zilveren keten om zijn hals: Faxe, de Voorspeller van de Sterkte Otherhord. Bij het zien van zijn vriendelijke, knappe gezicht, het eerste bekende gezicht dat ik in dagen had gezien, verzachtte een vloed van opluchting mijn vastberaden stemming. Toen Faxe mijn handen greep in de zeldzame Karhidische groet en me als vriend verwelkomde, kon ik zijn warmte enigszins beantwoorden.

Hij was voorin de herfst door zijn district, Zuidelijk Rer, afgevaardigd naar de kyorremy. De verkiezing van raadsleden uit de Inwoners van Handdara Sterkten is niet ongebruikelijk; het is echter voor een Wever niet gebruikelijk de post te aanvaarden, en ik geloof ook dat Faxe zou hebben geweigerd als hij niet zo bezorgd was geweest over Tibes regering en de richting waarin die het land dreef. Dus had hij de gouden keten van de Wever afgelegd en de zilveren van de raadsheer omgehangen; en hij had er niet lang over gedaan om van zich te laten horen, want sinds Thern was hij lid van de Hes-kyorremy of Inter-Overlegorgaan dat dienst doet als tegenwicht tegen de Eerste Minister, en het was de koning die hem op die post had benoemd. Misschien was hij wel op weg naar die hoogte waarvan Estraven, nog geen jaar geleden, was omlaaggestort. Politieke loopbanen in Karhide zijn abrupt en zonder enige zekerheid.