Isaac Asimov - Hoeksteen van de Foundation

‘Niet onder de huidige omstandigheden, Burgemeester, maar die omstandigheden kunnen veranderen. Kijk eens: er verschijnt een nieuwe acteur op het toneel.’

Hij wees naar het scherm. De scheepscomputer had het scherm onmiddellijk in twee helften gesplitst toen het nieuwe schip binnen bereik kwam. Het tweede schip was nu te zien op de rechterhelft van het scherm.

‘Kun je dat beeld vergroten, Liono?’

‘Geen probleem. Die Tweede Foundationist is heel bekwaam. We mogen vrijelijk alles doen waar hij geen last van heeft.’

‘Wel,’ zei Branno, na het scherm bestudeerd te hebben, ‘dat is de Verre Ster , zo te zien. Ik mag aannemen dat Trevize en Pelorat aan boord zijn.’ En bitter: ‘Tenzij ook zij vervangen zijn door Tweede Foundationisten. Mijn bliksemafleider is werkelijk uiterst doeltreffend geweest. Was alleen ons scherm maar wat deugdelijker geweest!’

‘Geduld!’ zei Kodell.

De bestuurdersruimte van het schip werd plotseling gevuld met de klank van een stem. Branno kon op de een of andere manier aanvoelen dat deze niet uit normale klankgolven bestond. Zij hoorde de stem direct in haar geest en een korte blik op Kodell was voldoende om haar duidelijk te maken dat ook hij de stem hoorde.

‘Kunt u mij verstaan, Burgemeester Branno?’ vroeg de stem. ‘Als dat zo is, behoeft u dat niet hardop te zeggen. Uw gedachte zal voldoende zijn.’

‘Wat bent u?’ vroeg Branno kalm.

‘Ik ben Gaia.’

De drie schepen waren volledig bewegingloos ten opzichte van elkaar. Alle drie draaiden zij langzaam rond de planeet Gaia, als een verre, driedelige satelliet van de planeet. En alle drie begeleiden zij Gaia op haar eindeloze tocht rond de zon.

Trevize zat naar het scherm te kijken. Hij was het raden naar zijn mogelijke rol moe — de rol waarvoor ze hem meer dan duizend parsecs hadden laten reizen.

De klank in zijn geest verraste hem niet. Het leek wel alsof hij er op had zitten wachtten.

‘Kunt u me verstaan, Golan Trevize?’ zei de stem. ‘Als dat zo is, behoeft u het niet hardop te zeggen. Uw gedachte zal voldoende zijn.’

Trevize keek om zich heen. Pelorat was kennelijk stomverbaasd en keek alle kanten uit om de bron te vinden. Blits bleef rustig zitten, haar handen gevouwen op haar schoot. Trevize twijfelde geen moment dat ook zij de stem vernam.

Hij negeerde het bevel zich te beperken tot gedachten en zei met opzettelijk sterk gearticuleerde klanken: ‘Als ik niet te horen krijg wat hier allemaal aan de hand is, zal ik niets doen van wat mij gevraagd wordt.’

‘U zult het zo meteen weten,’ zei de stem.

Novi zei: ‘U zult mij allemaal in uw geest horen. Het staat u allen vrij mij in gedachten te antwoorden. Ik zal het zo regelen dat u elkaar allemaal kunt verstaan. Zoals u allen weet bevinden wij ons dicht genoeg bij elkaar om bij de normale snelheid van geestvelden, de snelheid van het licht, geen last te hebben van hinderlijke tijdsintervals. Om te beginnen: onze bijeenkomst hier is garrangeerd.’

‘Op welke manier?’ klonk Branno’s stem.

‘Niet door aantasting van de geest,’ zei Novi. ‘Gaia heeft zich niet rechtstreeks met uw geesten bemoeid. Dat is niet onze stijl. Wij hebben alleen gebruik gemaakt van uw ambities. Burgemeester Branno wilde onmiddellijk een Tweede Imperium stichten. Spreker Gendibal wilde Eerste Spreker worden. Het was voor ons voldoende deze begeerten aan te wakkeren en om daarna voorzichtig en weloverwogen mee te deinen op hun golven.’

‘Het is mij bekend hoe ik hierheen ben gemanipuleerd,’ zei Gendibal stijfjes. Hij wist het maar al te goed. Hij wist waarom hij zo begerig was geweest zich in de ruimte te begeven, zo begerig Trevize na te zetten en hij wist hoe overtuigd hij was geweest van zijn eigen kunnen. Geen probleem! Het kwam allemaal door Novi. O, Novi!

‘U was een bijzonder geval, Spreker Gendibal. Uw ambitie was krachtig, maar u had gevoeligheden die kwetsbare plekken veroorzaakten. U was een persoon die aardig zou zijn tegenover iemand waarvan u in uw hele opleiding had geleerd dat zij in alle opzichten uw mindere was. Ik buitte dat voordeel uit en gebruikte het tegen u. Ik/ wij ben/zijn daarover beschaamd. Het excuus is dat de toekomst van de Melkweg op het spel staat.’

Novi zweeg even en daarna werd haar stem (hoewel zij geen gebruik maakte van haar eigen stembanden) somberder, evenals haar gezicht.

‘De tijd was aangebroken. Gaia kon niet langer meer wachten. Meer dan een eeuw lang waren de mensen van Terminus bezig geweest met het ontwikkelen van een geestscherm. Als zij nog een generatie hun gang hadden kunnen gaan zouden zij zelfs voor Gaia onbereikbaar zijn geworden en daarna zouden zij hun fysieke wapens onbelemmerd hebben kunnen gebruiken. De Melkweg zou niet in staat zijn geweest hen te weerstaan en er zou terstond een Tweede Galactisch Imperium zijn gesticht, naar het model van Terminus — ondanks het Plan van Seldon, ondanks de mensen van Trantor, ondanks Gaia. Burgemeester Branno moest er op de een of andere manier toe verleid worden in actie te komen nog voordat het scherm geperfectioneerd was.

Verder was daar Trantor. Het Seldon plan verliep ongestoord, want Gaia zelf deed haar best de gebeurtenissen in de juiste banen te leiden. Gedurende meer dan een eeuw waren er passieve Eerste Sprekers geweest, zodat Trantor in een sluimerend bestaan was verzand. Maar nu maakte Stor Gendibal een steile carrière. Hij zou zeker Eerste Spreker worden en onder zijn leiding zou Trantor een actieve rol gaan spelen. Trantor zou zich beslist gaan toeleggen op fysieke macht; hij zou het gevaar van de kant van Terminus doorzien en er maatregelen tegen nemen. Als hij tegen Terminus kon optreden voordat het scherm geperfectioneerd was, zou het Plan van Seldon verder worden gevolgd tot het ontstaan van een Tweede Galactisch Imperium, nu naar het model van Trantor — ondanks de mensen van Terminus, en ondanks Gaia. Derhalve moest Gendibal er op de een of andere manier toe gebracht worden in actie te komen nog voordat hij Eerste Spreker werd.

Omdat Gaia tientallen jaren zorgvuldig voorbereidingen heeft getroffen, hebben wij de twee Foundations op het juiste ogenblik op de juiste plaats bijeengebracht. Ik herhaal dit alles vooral met de bedoeling dat Raadsheer Golan Trevize van Terminus het goed begrijpt.’

Trevize onderbrak de stem meteen en negeerde wederom de mogelijkheid de communicatie te beperken tot gedachten. Op vastberaden toon zei hij: ‘Ik begrijp het niet . Wat is er verkeerd aan die twee versies van een Galactisch Imperium?’

Novi zei: ‘Het Tweede Galactisch Imperium volgens het model van Terminus zal een militair keizerrijk zijn, gebaseerd op strijd, gehandhaafd door strijd, en tenslotte vernietigd door strijd. Het zal niets méér zijn dan een herboren Eerste Imperium. Dat is de mening van Gaia.

Het Tweede Galactisch Imperium volgens het model van Trantor zal een bevoogdend Keizerrijk zijn, gebaseerd op berekening, gehandhaafd door berekening, en in eindeloze doodsheid levend door berekening. Het zal een doodlopende weg zijn. Dat is de mening van Gaia.’

‘En wat heeft Gaia als alternatief aan te bieden?’ vroeg Trevize.

‘Een groter Gaia! Galaxia! Elke bewoonde planeet op dezelfde wijze levend als Gaia is. Elke levende planeet vervolgens verbonden met elkaar in een gemeenschappelijk leven over de grenzen van de hyper-ruimte heen! En ook elke onbewoonde planeet zal vervolgens deelnemen. Elke ster. Elk vleugje interstellair gas. Uiteindelijk misschien zelfs het grote zwarte gat in de kern! Een levende Melkweg, een Melkweg die een aangenaam oord kan worden voor elke levensvorm, ook de vormen die we nog niet kennen. Een manier van leven die fundamenteel verschilt van alles wat we tot nu toe hebben gekend, en die in geen van de oude fouten zal vervallen.’