Philip Farmer - De Rivierplaneet

Burton gooide er een heftig ‘nee’ uit en liep trots weg.

Collop schudde verdrietig het hoofd maar hij bleef even welwillend als altijd. Niet zonder gevoel voor humor sprak hij Burton soms als zijn ‘vijf-minuten-bekeerling’ aan en hiermee bedoelde hij niet de tijd die het gekost had om hem in de schoot der Kerk op te nemen, maar de tijd die Burton nodig had gehad om die weer te verlaten.

Ongeveer terzelfder tijd kreeg Collop zijn tweede bekeerling, Göring. De Duitser had eerst niets dan sarcasme en spot tot Collop gericht. Daarna begon hij opnieuw droomgum te gebruiken en de nachtmerries begonnen opnieuw.

Twee nachten lang hield hij Collop en Burton met zijn gekreun, gewoel en gegil uit de slaap. Op de avond van de derde dag vroeg hij of Collop hem in de Kerk wilde opnemen. Hij moest echter een bekentenis afleggen. Collop moest begrijpen wat voor soort mens hij was geweest, zowel op aarde als op deze planeet.

Collop hoorde het hele mengelmoes van zelfvernedering en zelfverheerlijking aan en zei toen: ‘Vriend, het kan me niet schelen wat je ook geweest bent, alleen wat je nu bent en wat je wil worden. Ik luisterde alleen maar omdat de biecht heilzaam is voor de ziel. Ik zie wel dat je diep ongelukkig bent, dat je berouw voelt en verdriet hebt over wat je gedaan hebt, maar toch enig welbehagen schept in wat je eens bent geweest, een machthebber onder de mensen. Veel wat je me hebt verteld begrijp ik niet want ik weet niet veel over jouw tijdperk, maar dat doet er niet toe. Wij hoeven ons nu alleen om vandaag en morgen te bekommeren. Elke dag heeft genoeg aan zijn eigen kwaad.’

Het kwam Burton voor dat het Collop wel degelijk interesseerde wie Göring was geweest, maar dat hij zijn verhaal over zijn aardse roem en schande niet geloofde. Er waren zoveel charlatans, dat echte helden en schurken in waarde waren gedaald. Zo had Burton drie Heren Jezus Christus ontmoet, twee Abrahams, vier koningen Richard Leeuwenhart, zes Attila’s, een dozijn Judassen (waarvan er maar één Aramees sprak), één George Washington, twee Lords Byron, drie Abraham Lincolns, een onnoemelijk aantal Napoleons, één Generaal Eisenhower (die met een zwaar Yorkshire-accent sprak), een Ierse rebel (die geen oud-Iers kende), één Tchaka (die het verkeerde Zoeloedialect sprak) en een aantal anderen die al dan niet degenen die zij voorgaven waren geweest.

Wat een mens op aarde ook was geweest, hier moest hij zichzelf opnieuw bewijzen. Dit was niet eenvoudig want de omstandigheden waren drastisch gewijzigd. De groten en machtigen der aarde werden aanhoudend wegens hun aanspraken vernederd en kregen geen kans om hun identiteit te bewijzen.

Voor Collop betekende vernedering een zegen. Men beweerde dat hij ‘eerst vernedering en dan nederigheid’ zou hebben gezegd. ‘Daarna komt als vanzelfsprekend medemenselijkheid’.

Göring was in de val van het Grote Plan gelopen, zoals Burton het uitdrukte, want het lag in zijn aard zich te buiten te gaan, in het bijzonder aan drugs. Hoewel hij wist dat het droomgum duistere zaken uit zijn onderbewustzijn omhooghaalde, ze in het licht uitbraakte en dat hij daardoor verscheurd en gespleten werd, ging hij toch door er zoveel van te kauwen als hij kon bemachtigen. Gedurende korte tijd, toen hij door de nieuwe verrijzenis tijdelijk gezond was, slaagde hij erin de aantrekkingskracht van het verdovingsmiddel te weerstaan, maar een paar weken na zijn aankomst in het gebied was hij bezweken en nu werd de nachtelijke stilte verscheurd door zijn gekrijs: ‘Göring, ik haat je!’

‘Als dit zo doorgaat,’ zei Burton tegen Collop, ‘zal hij krankzinnig worden, of weer zelfmoord plegen, of iemand er toe brengen hem te doden, zodat hij aan zichzelf kan ontsnappen. Zelfmoord is echter nutteloos, want dan begint alles weer van voren af aan. Vertel me nu eens eerlijk, is dit niet de hel?’

‘Eerder het vagevuur,’ zei Collop. ‘Het vagevuur is hel vermengd met hoop.’

Er gingen twee maanden voorbij. Burton telde de dagen af op een stok waarop hij met een vuurstenen mes inkepingen maakte. Dit was de veertiende dag van de zevende maand van het vijfde jaar na de Verrijzenis. Burton probeerde een kalender aan te houden want, naast vele andere hoedanigheden, was hij ook kroniekschrijver, maar het was moeilijk. Langs De Rivier had tijd niet veel betekenis. De poolas van de planeet onderhield altijd een hoek van negentig graden ten opzichte van de zonnebaan. Er was geen wisseling van seizoenen en de sterren leken elkaar te verdringen, zodat identificatie van individuele lichtgevende hemellichamen of sterrenstelsels onmogelijk was. Zij waren zo talrijk en zo helder dat zelfs als de zon rond het middaguur in het zenith stond, de grootste ervan niet geheel verbleekten. Zij hingen in de hete lucht als geesten die onwillig zijn om voor het aanbreken van de dag te wijken.

Niettemin heeft de mens de tijd nodig zoals een vis het water nodig heeft. Als hij het niet heeft vindt hij het wel uit en voor Burton was het dus 14 juli, 5 n.V.

Maar net als vele anderen had Collop een tijdrekening die vanaf het jaar van zijn aardse dood liep. Voor hem was het 1667 n.C. Hij geloofde niet dat zijn Lieve Here Jezus er de brui aan had gegeven. Integendeel, deze Rivier was de Jordaan en dit dal de vallei achter de schaduw van de dood. Hij gaf toe dat het leven na de dood niet zo was als hij had verwacht. Toch was het in veel opzichten een veel glorieuzer plek. Zij vormde het bewijs van de alomvattende liefde van God voor Zijn schepping. Hij had alle mensen die alles bijeengenomen zo’n gift in het geheel niet verdienden, een kans gegeven. Als deze wereld niet het nieuwe Jeruzalem was dan was het toch een plaats die voor de bouw ervan voorbestemd was. Hier moesten de bouwstenen, die de liefde voor God en de specie die Zijn Liefde voor de mens was, in de oven en de werkplaats van de planeet van het Rivierdal bereid worden.

Burton lapte deze geloofsvoorstelling aan zijn laars maar vatte desondanks genegenheid voor de kleine man op. Collop was oprecht. Het vuur van zijn zachtmoedigheid werd niet met bladeren uit een boek of leerstukken uit de theologie gevoed. Hij handelde niet onder de druk van een opgelegd geloof. Zijn vlam brandde uit een bron die uit zijn eigen wezen opwelde en dit wezen bestond uit liefde. Liefde zelfs voor de minst aan-trekkelijken, de zeldzaamste en moeilijkste soort liefde.

Hij vertelde Burton iets over zijn aardse leven. Hij was dokter en boer geweest, een liberaal met een onwankelbaar vertrouwen in zijn geloof, maar niettemin vol vragen over zijn geloof en de maatschappij van zijn tijd. Hij had een pleidooi voor godsdiensttolerantie geschreven, dat in zijn tijd zowel lof als vervloeking had uitgelokt en bovendien was hij een dichter geweest, die gedurende korte tijd veel bekendheid genoot maar daarna vergeten werd.

‘Mijn gedichten mogen in vergetelheid zijn geraakt maar de waarheid ervan niet,’ zei hij tegen Burton. Hij zwaaide met zijn arm om de heuvels, De Rivier, de bergen en de mensen aan te duiden. ‘Zoals je ziet als je je ogen opendoet en niet volhardt in die koppige mythe van jou, dat dit het werk der handen van mensen zoals wij is.’

‘Of, aangenomen datje veronderstelling juist is,’ vervolgde hij, ‘blijft het een feit dat deze Ethici alleen maar het werk van Hun Schepper uitvoeren.’

‘Ik vind die andere versregels van je mooier,’ zei Burton.

Collop voelde zich gestreeld maar wist niet dat Burton de versregels op andere wijze uitlegde dan door de dichter was bedoeld.