Мұхтар Сейтжанов - Қарсақбай және қарсақбайлықтар

Академик Қ. И. Сәтбаевтың музей-үйі

1995 жылдан ғалымның музей-үйі Жездідегі тау-кен және балқыту ісі тарихы музейі комплексінің құрамына енгізілді.

Зейпін Қазанбаева.

Ақдәулетов Нұркамал(01.01.1931, ОҚО, Қарсақбай ауданы, Байқоңыр қалашығы – 23.01.2013, Қарағанды облысы, Ұлытау ауданы, Қарсақбай кенті) – КСРО-ның Құрметті металлургі (1966). 1939 жылдан Байқоңыр орта мектебінде оқып жүріп, Сталин атындағы ұжымшарда егін егіп, торғай қорып, шөб шауып, мал бағумен соғыс жылдарындағы жастық шағын өткізеді. 1956 жылы ақпанда Кеңес әскерінің қатарында борышын өтеп, Қарсақбай мыс зауытына фурмашы болып жұмысқа қабылданады. 1961 жылдан конвертор телімінде шебер болып, 1981 жылы зейнеткерлікке шыққанына қарамастан, 1994 жылдың ақпанына дейін еңбек етті.

Н. Ақдәулетов екі мәртеден аупарткомының пленум мүшесі болып, аудандық және қалашық кеңестерге депутат болып сайланған. «Құрмет белгісі» (1976) орденімен, «1941—1945 Ұлы Отан соғыс жылдарындағы ерлік еңбегі үшін» (1946), «Ерлік еңбегі үшін. В. И. Лениннің туғанына 100 жыл толуы құрметіне» (1970), т.б. медальдар, төсбелгілер және грамоталармен марапатталған.

Сәуле Ақдәулетова.

Ақпанбетов Мырқы

Ақпанбетов Мырқы Асқарұлы(1933, ОҚО, Қарсақбай ауданы, Қарсақбай кенті) Қазақ кен-металлургия институтын (1955) бітірген. Инженер-металлург. Еңбек жолын Қарсақбай мыс зауытында балқытушының көмекшісі болып бастады. Конверторшы, конвертор телімінің шебері, телім бастығы, металлургия цехы бастығының орынбасары, бастықтың міндетін атқарушы болды. 1964 жылы мыс зауыты партия комитетінің хатшылығына сайланды. 1972 жылы Жезқазған мыс қорыту зауытына жұмысқа шақырылып, жаңадан салынып жатқан күкірт қышқылы цехына бастық болып тағайындалды. Мырқы Ақпанбетов былай деп жазады: «1973 жылдың маусым айында Жезқазғанда ең алғаш рет күкірт қышқылы өндірістік жолмен алына басталды. Бұл біздің жезқазғандықтардың ғана қуанышы емес, бүкіл елдің қуанышы еді. Ауыл шаруашылығына қажетті тыңайтқыш жасайтын Жамбыл суперфосфат зауыты шикізатты басқа республикалардан алатын. Ол үшін көп шығын жұмсалатын. Енді оның жолы табылды. Зауыттың негізгі цехтарының барлығы іске қосылғаннан кейін күкірт қышқылы цехының қуаты да артты, оның екінші, үшінші, төртінші желілері іске қосылды. Жұмыс көлемі ұлғайды… Бізде металлургиялық газдан күкірт қышқылын өндіру 70% жетті, ал бұл көрсеткіш деңгейі Одақ бойынша 45% қана болатын». (Алматы. «Өлке» баспасы. 2004). Кейінгі жылдары зауыт бас инженерінің техникалық еңбек қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау жөніндегі орынбасары, бас технолог болып істеді. Республикалық «Қазақ тілі» қоғамы Жезқазған облыстық ұйымы басқармасы төрағасының орынбасары, Жезқазған қалалық ардагерлер кеңесінің төрағасы болған. «Құрмет Белгісі» орденімен, медальдармен марапатталған.

Ақпарат, насихат жұмысы.1931 жылы 7 қарашада Қарсақбай аудандық партия комитеті мен еңбекшілер депутаттары аудандық кеңесінің органы ретінде «Қызыл кенші» газетінің алғашқы нөмірі жарық көрді. Тұңғыш редакторы Ә. Тәжібаев, орынбасары Шалтай Оспанов, бөлім меңгерушісі Жұмағали Саин болды. Газет Қазақстанда қазақ ұлттық жұмысшыларын қалыптастыруда, түсті металлургияны және мал шаруашылығынн өркендетуде маңызды роль атқарды. 1940 жылы 3 маусымнан бастап Жезқазған аудандық газеті ретінде шықты. «Қызыл кенші» мыс қорыту зауытының өндірістіқ тынысы мен стахановтық қозғалыс жайлы жүйелі түрде жазды. Сонымен қатар «Әдебиет альманахы» атты бет шығарып, онда Тайжан Қалмағанбетов, Болман Қожабаев, Әбілда Тәжібаев, А. Райымбеков, т.б. туындылары жиі жарияланып тұрған. Газетте А. Хангелдин, Ә. Әміралин, Ғ. Алматов, Р. Көккөзов, С. Ыбыраев, С. Ниязов, Ә. Нысанбаев, С. Мырзатов, И. Жауыртаев, С. Аққошқаров, С. Кенебаев, Б. Сейітжанов, Ж. Мұқанов сияқты журналистер істеген. Газет 1957 жылы «Еңбек жолы», 1962 жылы «Октябрь туы», 1991 жылдан бастап «Жезді өңірі» аталды. 1997 жылы Жезді ауданының аумағы Ұлытау ауданына қосылғаннан кейін газет шығуын тоқтатты.

1931 жылғы 7 қарашадан 1955 жылдың 30 мамырына дейін «За медь» газеті шығып тұрды. Қарсақбай аудпарткомы мен ауаткомының газеті болды. Басылым дәстүрін аудандық «Красный Октябрь» (1958—59), «Больше меди» (1963—65), Жезқазған қалалық «Джезказганский рабочий» (1955—63,1965—73) газеттері жалғастырды. Негізін 1930-жылдары жауапты редакторлары Ф. Головин, Н. Бульин сияқты қазақ журналистикасының ардагерлері қалады. Соғыска дейінгі кезеңде Қарсақбай комбинатының директорлары В. И. Иванов, В. С. Гулин, қазақтын тұнғыш геолог-ғалымы, академик К. И. Сәтбаев газет жұмысына жиі қатысып, Қазақстан түсті металлургиясының тұңғышы мен кенді аймақтың тыныс-тіршілігі туралы мақалалар жариялап тұрды.