Уладзімір Караткевіч - Крытыка

Высокі лаканізм, якога так не хапае многім.

І я па-харошаму зайздрошчу сябру, які мог сказаць так.

Аматары лірыкі, аматары слова і вобраза шмат знойдуць для сябе ў гэтым зборніку. Вось гучыць украінская песня…

Гэта ж трэба так! Глухі Бетховен, глухія воплескі, якія нібы страляюць у вуха, — усё перанесена на дрэвы. Атрымаўся нейкі дзівосны зрух — і вось перад намі яе вялікасць Паэзія.

Як жа гэта цябе азарыла!

Так, як і ў гэтым здзіўленні, што зямля, людзі і неба могуць жыць без цябе, а ты без іх — не можаш, як і ў тым, што пры позірку на прыгожую дзяўчыну цудам адрастаюць на руках "музычныя пальцы".

Або вось "Водопад". Гэта не проста вадаспад, гэта "Прут послизнувся з обрива!". А круча абыякава глядзіць на яго — "така, як ти, коли я проходжу мимо".

Лірыка прыроды, лірыка кахання ў паэта — чыстая, добрая, празрыстая, як неба, пявучая, як скрыпка.

Вы самі толькі што чулі яе музычнасць.

Я прачытаў гэты зборнiк з радасцю. Сучасная маладая ўкраiнская паэзiя — з'ява такая ўцешная i радасная, што ёй, кажучы словамi Лучука, "Бетховен б'е ў далонi".

Я ўсцешаны тым, што наша зямля ўкрываецца такой паэзіяй.

Паўсюль: ад Тбілісі да Таліна, ад Рыгі да Тувы.

Ад Львова да Мінска.

І радасна, што авейвае мяне сумленнае полымя.

Полымя сапраўднай паэзіі.

Возьмем звычайную геаграфічную карту свету. І паглядзім, як адчувае сябе на ёй кожны пісьменнік і кожная літаратура. У прасторы і часе. Пра якія саслоўі, праслойкі і класы гаворыць гэты пісьменнік, гэтая літаратура. У якіх краінах жывуць людзі, створаныя аўтарамі гэтай літаратуры. Якіх пісьменнікаў з далёкіх і блізкіх земляў хочуць наблізіць да свайго народа, зрабіць яму роднымі творцы гэтай літаратуры.

Руская літаратура, напрыклад, асабліва з эпохі Пушкіна, аднолькава вольна адчувала сябе ў Англіі і Германіі, Іспаніі і Францыі. Яна і пісала пра гэтыя і іншыя краіны і, шматлікімі перакладамі, зрабіла так, што для рускіх чытачоў сталі даступнымі многія і многія тысячы кніг. Практычна — усё вартае з духоўнага багацця, накопленага чалавецтвам.

Беларуская літаратура да Багдановіча была лакальная, за рэдкімі выключэннямі гаварыла толькі пра Беларусь. Аўтары яе перакладалі вельмі мала і скупа. І гэта наклала на наша прыгожае пісьменства адбітак нейкай недавершанасці і абдзеленасці. З часоў Вялікага Максіма шмат змянілася. З'явіліся многія сотні перакладаў, почасту вельмі добрых. З'явіліся дзесяткі перакладчыкаў, часам выдатных. Нябожчык С. Маршак сам (магчыма, з некаторай дозай аўтарскай сціпласці) сказаў, што пераклады Р. Бёрнса, зробленыя Я. Семяжонам, лепшыя, чым у яго. А "Гамлет" і "Лір" у перакладзе Ю. Гаўрука! А пераклады М. Танка, Я. Брыля, Э. Агняцвет, А. Куляшова (называю першае, што прыходзіць да галавы)! А цудоўны беларускі Байран! А Лорка ў перакладзе Р. Барадуліна! І на падыходзе "Фаўст", перакладзены В. Сёмахам.

З вялікай прыемнасцю мы ўзялі ў рукі першую кнігу літаратурна-мастацкага зборніка "Далягляды", у якім змешчаны пераклады літаратурных твораў многіх народаў свету. Уласна кажучы, яго трэба назваць "Далягляды — 1975", таму што пакуль ён адзін такі і выйшаў. Першынец. Адзін за год…

Трэба адразу сказаць, што тут атрымаўся зусім не "першы блін". Многа і старанна папрацавала рэдкалегія, пераклады на добрым, часам нават на выдатным узроўні. Пастараліся таксама і паліграфісты.

Яшчэ раз пераглядаючы прачытаную ўжо кніжку, хочацца сказаць з самага пачатку, што даты 1945–1975 да многага абавязвалі ўкладальнікаў. Вайна — гэта асколак, які і дагэтуль сядзіць у калясардэчнай сумцы кожнага з нас.

…А. Твардоўскі: "Той дзень, як скончана вайна". Магутны талент паэта захапляў і пры яго жыцці, а цяпер і пагатоў. Журботная памяць людзей заўжды ўзвышае паэта. І таму трэба мець вялікую смеласць, каб наважыцца на пераклад мастака такога маштабу. І — талент. Падзякуем Міколу Аўрамчыку (ён, дарэчы, пераклаў і "Ты помніш, Алёша, дарогі Смаленшчыны" К.Сіманава), які мае і тое, і другое. пераклады яго ўсхваляваныя і дакладныя. А гэта цяжка, калі вершы тыя з дзяцінства ведаеш на памяць. Але тут перакладчыку турбавацца няма чаго. Працу ягоную варта памянуць добрым словам. Хай вершы гучаць нязвыкла — не страчана нічога важлівага з таго, што казаў арыгінал: