Генадзь Бураўкін - Тры старонкі з легенды

— Шысэн... Страляць... Пуф-пуф... вас...— пальцам ён паказаў на Надзю і на Ваню і зноў уздыхнуў: — О, майн гот!

Пасля кашы і кіпетню стала цяплей, але яшчэ больш настойліва палезлі ў галаву думкі. Надзя штурхнула ў бок Ваню:

— Вань... Расстраляюць нас...

— Ага...— Ваня нават не паварухнуўся.

— З-за мяне...

— Не выдумляй,— у Ваневым голасе зноў з'явіліся камандзірскія ноткі, як тады, у Віцебску, у пакінутым доме.— Выкінь з галавы...

— Вань... А давай скажам, што гэта мы сцягі вывесілі... Хай ведаюць... Пра атрад — ні слова... А пра сцягі скажам...

— Нельга.

— Чаму? Расстраляюць, і ведаць пра нас ніхто не будзе,— Надзін шэпт рабіўся ўсё гарачэйшы.— Мы скажам і плюнем у твар ім. Хай ведаюць, што мы не баімся смерці, што мы ненавідзім іх.

— Нельга... А ведаць пра нас будуць. I пра сцягі... Нашы, партызаны, будуць ведаць... Нам трэба маўчаць. Каб думалі, што тыя, хто вывешваў сцягі, не злоўлены. Зразумела?

Надзя ўсё зразумела. Але не хацелася ёй паміраць, прыкідваючыся жабрачкай. Хай бы расстрэльвалі як партызанку...

Яны доўга сядзелі моўчкі. Потым Надзя аклікнула:

— Ваня, ты дзівіўся, адкуль я так добра Віцебск ведаю. Дык слухай... Калі наш дзетдом везлі ў эвакуацыю, за Смаленскам на поезд наляцелі самалёты і пачалі бамбіць. Гэта было жахліва. Мы разбегліся з вагонаў хто куды, хаваліся ў кустах, у лесе. Я забегла далёка ў лес, і калі бамбёжка скончылася і я выйшла да чыгункі, поезда ўжо не было. Адстала і яшчэ некалькі нашых — Юра Сямёнаў, Маруся Савельева. Сабраліся мы разам і вырашылі прабірацца ў Віцебск — у Марусі тут сваякі былі. Колькі ішлі, не памятаю, але да Віцебска дабраліся. Жылі ў горадзе некалькі тыдняў. У тым доме, дзе мы мётлы хавалі. I ў былой школе. Начавалі ў руінах. Шукалі зброю. I вось аднойчы...

...Ім тады здавалася, што план яны склалі выдатны. Усё было прадумана. Аставалася толькі ноччу прабрацца да склада і падкласці тол...

Гэты абгароджаны калючым дротам склад яны заўважылі выпадкова. Ішлі неяк па ўскраіне і ўбачылі, што адразу ажно пяць аўтамашын з закрытымі брызентам кузавамі пад'ехалі да глухога, наводшыбе, цаглянага будынка. Сталі назіраць — у будынак згружалі цяжкія скрынкі. Адна скрынка разламалася, і салдаты пачалі насіць на руках, як дровы, снарады — круглыя і доўгія.

Юра Сямёнаў, як толькі даведаўся пра склад, прапанаваў узарваць яго.

— Гэта будзе наш піянерскі салют. Каб аж Гітлер пачуў... Як бабахне, дык увесь Віцебск задрыжыць...

Усе горача ўзяліся за справу. Разведалі, як лепш прабрацца да склада. Знайшлі нажніцы, каб разрэзаць калючы дрот. Назбіралі толу. А адзін хлопчык, які прыстаў да іх ужо ў Віцебску, нават прынёс запал. Адным словам, уеё было гатова...

У той вечар яны сабраліся ў падвале разбуранага дома непадалёк ад склада.

Усе былі радасна ўзбуджаныя. Зноў і зноў размяркоўвалі абавязкі, правяралі тол і ніяк не маглі дачакацца, пакуль сцямнее. Маруся Савельева нават спрабавала спяваць, але на яе зашыкалі.

«Мінёр»,— так празвалі хлопчыка, які прынёс запал і лічыўся самым вопытным падрыўніком сярод іх,— стаў звязваць кавалкі толу. Усе акружылі яго і з зайздрасцю глядзелі, як упэўнена ён абмацвае тол, як беражліва пакручвае капсуль.

— Цёмна,— сказаў «Мінёр».— Трэба святло.

— А так нельга? — папыталася Маруся.

«Мінёр» хмыкнуў — што тут гаварыць з гэтым дзяўчом, хіба яна разбіраецца ў сур'ёзных мужчынскіх справах! — і пайшоў шукаць газоўку. У змроку замігцеў кволы язычок агню.

— Трэба варту,— коратка загадаў «Мінёр».— Каб агонь не заўважылі...

Усе маўчалі. Нікому не хацелася тырчаць на вуліцы, калі тут будзе рабіцца сапраўдны цуд, калі будзе рыхтавацца выбух, які пачуюць ажно ў самім Берліне.

— Ну! — «Мінёр» незадаволена агледзеў усіх.— Чыя чарга?

Чарга была Юркава і Надзіна. Ім давялося вылазіць з падвала і хавацца ў руінах.

Ужо добра пацямнела. Час ад часу, нібы нехаця, накрапваў дождж. Трошкі пацярусіць і перастане. Быццам дражніўся.

Надзя перасвіствалася з Юрам, які сачыў за вуліцай з другога боку. Ёй надакучыла сядзець у руінах. Усё роўна нікога няма — ні немцаў, ні паліцэйскіх. Нават крокаў патруля не чуваць. А «Мінёр» там ужо заканчвае, відаць, апошнія падрыхтаванні...

Надзя пракралася да Юры.

— Чаго ты? — злосна спытаў ён.— У цябе сваё месца...

— Кінь! — адмахнулася Надзя.— Пайшлі адсюль... Усё роўна нічога не чуваць. Ды і агню нашага не відно. Я прыглядалася.

Юра задумаўся. Яму таксама надакучыла быць на вуліцы. Але ж нялоўка пакідаць пост. Раптам патруль — хто тады папярэдзіць...