Пятро Рунец - Ніколі не забудзем

Хоць Рыма Кунько загінула, але яна жыве ў нашых сэрцах і сэрцах тых, хто жыў і змагаўся разам з ёю.

ПОЛЯ I НІНА БАРАЗНА

в. Ігнатковічы, Асіповіцкі раён.

Мы жылі ў Добрушы, на самым канцы горада. Зусім блізка ад нас цячэ рака Іпуць, з другога боку — луг і лес. Летам у нас было вельмі весела. Мы і купаліся, і кветкі збіралі, і ў лес хадзілі. Іншы раз аж дадому не хацелася вяртацца.

У адзін сонечны дзень мы ўбачылі многа нашых самалётаў. Людзі загаварылі, што пачалася вайна. А потым прыляцелі нямецкія самалёты і пачалі кідаць на горад бомбы. Гульні нашы скончыліся. Я сядзела дома і нікуды не адлучалася: мама не дазваляла.

— Мала што можа здарыцца ў такі ліхі час,— гаварыла яна.

Калі немцы пачалі яшчэ больш бамбіць і страляць, мы ўсёй сям'ёй пайшлі ў лес. I суседзі з намі. Тата зрабіў будан, і мы жылі ў ім. Калі зрабілася ціха, вярнуліся дадому. Хата наша ўцалела, толькі не было акон. Не засталося і ніводнай курыцы — немцы з'елі.

Калі я ўпершыню ўбачыла немцаў, то вельмі спалохалася. Яны здаліся мне страшныя. Ад дарослых я чула, што яны рабуюць і забіваюць людзей, і мне ўяўлялася, што немцы гатовы схапіць і павесіць мяне. Крыўдна было, што яны тут гаспадараць і праз іх, можа, я не ўбачу сваіх братоў Івана і Апакаса, якія былі ка фронце.

Бацька спачатку нідзе не працаваў, але немцы прымусілі пайсці на фабрыку. Мама займалася хатнімі справамі. Я і брат Міша дапамагалі ёй.

Так прайшло некалькі месяцаў.

Аднойчы да нас прыйшла суседка і сказала маме:

— Ты чула? Немцы дашчэнту разрабавалі піянерскі клуб.

— Мусіць, хутка яны і да нас дабяруцца,— сказала мама.

Да вайны я часта наведвала гарадскі піянерскі клуб. Як прыгожа было ў ім! На сценах віселі розныя малюнкі і плакаты. У асобным пакоі знаходзіліся малюнкі, намаляваныя піянерамі, рэчы, вышытыя рукадзельным гуртком, і многа чаго іншага. На сцэне ставіліся пастаноўкі, выступалі нашы самадзейнікі. Мне захацелася паглядзець, як выглядае цяпер клуб. Апранулася і, не сказаўшы маме ні слова, выйшла з хаты.

У клубе ўбачыла сваіх сябровак Аню Скараходаву і Соню Ткачову. Яны таксама прыйшлі паглядзець, што здарылася з нашым клубам. Мы разбрыліся па пакоях. Немцаў нідзе не было.

У адным пакоі я ўбачыла паламаныя сталы, параскіданыя кнігі, партрэты. Раптам у кутку заўважыла чырвоны скрутак. Падышла да яго, падняла і разгарнула. Гэта быў наш піянерскі сцяг, які вісеў калісьці на сцяне клуба. Сэрца маё закалацілася. Я не хацела, каб немцы знайшлі і здзекаваліся са сцяга. Дрыготкімі рукамі хутка згарнула яго, засунула пад жакетку з левага боку і моцна прыціснула да грудзей, каб ён не тырчаў.

Выйшла на вуліцу і агледзелася. Блізка нікога не было. Гэта мяне крыху супакоіла. Прыйшла дадому спацелая. Мне здавалася, што гэта нагрэў мяне сцяг. Бацькі сядзелі на ганку і аб чымсьці шапталіся.

— Дзе ты была? — спытала ў мяне мама.

— У піянерскім клубе.

— Чаго? — здзівілася яна.— Што табе там патрэбна?

— Так сабе,— адказала я і пайшла ў хату. Не магла ж я на двары гаварыць пра сцяг. За мною ў хату ўвайшлі і мама і тата. Тады я расшпіліла жакетку, выняла з-пад пахі сцяг і сказала:

— Вось што я прынесла!

Маці ўзяла скрутак, разгарнула і ціха войкнула.

— Навошта ты яго ўзяла? — сказала яна.— Што мы будзем з ім рабіць?

— Яго трэба схаваць...

— Схаваць? Спаліць яго трэба, а не хаваць.

— Мамачка, як гэта спаліць? Гэта ж наш піянерскі сцяг!

— Ну і што ж? А ты ведаеш, што будзе нам, калі яго знойдуць немцы? Нас усіх пазабіваюць...

— Калі добра схаваць, то не знойдуць,— абазваўся бацька.

Я ўзрадавалася, пачуўшы гэтыя словы. А мама падумала і сказала да бацькі:

— I ты за яе. Калі так, то рабі як знаеш. Табе відней.

Я папрасіла ў мамы што-небудзь, каб загарнуць сцяг. Яна дала мне старую хустку. Я стала загортваць сцяг. Бацька не вытрымаў, уздыхнуў і прагаварыў:

— Вось якая пара настала... Свайго трэба баяцца, хаваць...

— Ды і ў мяне ў душы кіпіць,— прызналася мама.— Але што ты зробіш. Ну, дык схаваем. Можа, калі павесім яго на месца.

Я загарнула сцяг у хустку і палажыла ў шафу, якая стаяла ў цёмным кутку, за печкай.

Мінуў дзень. Настаў другі. Мне не цярпелася. З галавы не выходзілі думкі пра сцяг. Падпільнаваўшы, калі ў хаце нікога не было, дастала з шафы сцяг, паглядзела і зноў палажыла на ранейшае месца.

З тыдзень у горадзе было ціха, і сцяг ляжаў у шафе. Затым пачаліся вобыскі. Я спалохалася і схавала сцяг у стары валёнак, а валёнак паставіла на печку. Я думала — нікому і ў галаву не прыйдзе, што ў валёнку хаваецца такая каштоўная рэч. Праз чатыры дні не ўцярпела і зноў перахавала. На гэты раз загарнула яго ў анучы і палажыла ў грубку, у попел, а маме сказала: