Пятро Рунец - Ніколі не забудзем

— Ты яшчэ не ўмееш страляць. Ды і вінтоўкі ў цябе няма.

— А чаму Рыма ходзіць? — пытала яна.

— Кунько ўжо вывучыла зброю і навучылася валодаць ёю,— адказаў Іваноў.

Ніна і сама бачыла, што Рыма больш вопытная за яе і Полю.

Пайшлі дні партызанскага жыцця. Рыма, як і раней, хадзіла на заданні. Мы выконвалі, галоўным чынам, гаспадарчыя работы. Неяк мылі мы бялізну. Раптам Рыма кажа:

— Ніна, давай памыем і ўсім мужчынам нашага адцзялення.

— Давай,— згадзіліся мы.

Гуртам пайшлі ў зямлянку і прапанавалі хлопцам, каб яны далі нам бялізну.

Хлопцы спачатку адмаўляліся.

— Не трэба. Мы і самі памыем...

Рыма пачала настойваць. Яна сказала, што нам усё роўна — памыць адну кашулю ці некалькі. Хлопцы нарэшце згадзіліся.

Мы старанна вымылі, высушылі, выпрасавалі і самі аднеслі ў аддзяленне. Убачыўшы чысценькую, акуратна складзеную бялізну, партызаны шчыра падзякавалі нам. Мы таксама былі рады, што наша работа прыйшлася ім да густу.

Пасля гэтага выпадку дзяўчаты другіх аддзяленняў пачалі рабіць тое самае.

Мыццё бялізны было ў нас самай вясёлай часінай. Сядзім, бывала, ля кастра, жартуем, смяёмся. Будучы разам, мы ніколі не бачылі, каб Рыма была сумная, задуменная. Яе бадзёрасць перадавалася і нам.

Рыма ніколі не сядзела без работы. Яна хадзіла на аперацыі, у нарад. У вольны час чытала. У гэтым відаць было колішняе захапленне кнігамі. Асабліва падабалася ёй аповесць Гогаля «Тарас Бульба». Яна на памяць дэкламавала цэлыя ўрыўкі з гэтага твора. Па душы прыйшлася ёй ваяўнічасць галоўнага героя.

Часам Рыма выказвала незадавальненне сваім становішчам. Гэта было ў такія моманты, калі ёй не давалі волі. Аднаго разу яна пачала размову аб тым, каб самавольна пайсці на адказнае заданне, напрыклад, падрыў варожага эшалона. Яна падгаварвала і нас. Мы сказалі, што за гэта нас могуць прагнаць з атрада за недысцыплінаванасць, Рыма нахмурылася, падумала і заявіла:

— Тады я пайду адна. Толькі аб гэтым нікому ні слова. Не скажаце?

Мы абяцалі маўчаць.

Але Рыма не ведала, як абыходзіцца з капсулем. Памеркаваўшы крыху, яна парашыла авалодаць падрыўной справай.

У гэты дзень партызаны былі заняты хто чым. Адны спалі пасля начнога паходу, другія чысцілі зброю, трэція елі. Ротны «спец», падрыўнік Алёша Міцюраў, раскладваў свае капсулі. Рыма падышла да яго і ціха, нібы так сабе, сказала:

— Міцюраў, пакажы, як ужываецца гэтая штучка.

Той нават не пацікавіўся, навошта ёй. Ён, мусіць, лічыў, што кожны партызан павінен ведаць падрыўную справу. Ён тут жа пачаў тлумачыць, як зроблены капсуль, як ён ужываецца, У Рымы была добрая памяць, і яна ўсё адразу зразумела і запомніла. Затым яна наблізілася да Міцюрава і нечакана выхапіла ў яго з рук адзін капсуль. Міцюраў схапіў Рыму за руку.

— Аддай капсуль! — крыкнуў ён.

— Не, не аддам.

— Навошта ён табе?

— Трэба.

Пасля доўгай спрэчкі Рыма прызналася. Міцюраў забраў капсуль і пачаў угаварваць, каб яна не рабіла нічога.

— Падрыўная справа вельмі небяспечная. Малейшая неасцярожнасць, і ты загінеш,— гаварыў ён.

Рыма і слухаць не хацела. Скончылася тым, што яна пасварылася з Міцюравым і перастала размаўляць з ім. А Ніне яна радасна сказала:

— Ну, цяпер я адпомшчу і за Валодзю, і за твайго брата, і за ўсіх...

У душы мы былі згодны і не згодны з ёй. Тое, што яна хацела помсціць, было і нашым жаданнем. Але што яна збіралася ісці адна, ды яшчэ самавольна, трывожыла нас. Мы імкнуліся пераканаць, каб яна не рызыкавала сабою. На нашы ўгаворы яна ўпарта адказвала:

— Я павінна ісці помсціць. I я гэта зраблю...

Пасля сутычкі Міцюраў хаваў баначку з капсулямі ў галавах сваіх нараў. Рыма чакала зручнага моманту, каб выкрасці. I ён надышоў.

Міцюраў вярнуўся з задання. Ён вельмі прыстаў і змарыўся. Не распранаючыся, паваліўся на нары. Рыма не спала і сачыла за ім. Як толькі Міцюраў заснуў, яна ціхенька падышла да нар і ўзяла адзін капсуль. Яна ведала, што ўзяць тол і бікфордаў шнур потым будзе не цяжка: Міцюраў іх не хаваў.

Рыма ўзрадавалася і пачала рыхтавацца да выканання задуманага. Мы параіліся паміж сабой і рашылі сказаць Міцюраву, каб ён схаваў тол і шнур. Ён так і зрабіў. Калі ў наступны раз Рыма хацела ўзяць узрыўчатку, то яе на старым месцы не было.

Рыма здагадалася, што гэта падстроілі мы, усердзілася і пачала дакараць:

— Вы думаеце, што зрабілі мне лепш? — пакрыўджана казала яна.— Не. Што я задумала, тое і зраблю.

Ведаючы яе настойлівасць і рашучасць, мы ўзяліся дапамагчы.