Пятро Рунец - Ніколі не забудзем

Падпільнаваўшы, калі ў зямлянцы не было ні Міцюрава, ні другіх партызан, мы ўзялі шнур і некалькі толавых шашак, якія звязалі разам. Усё гэта склалі ў мяшок і схавалі пад нары. Калі даведалася Рыма, яна павесялела і ажывіліся. Нам яна сказала:

— Дзяўчаткі, цяпер-то я спушчу эшалон...

Той жа ноччу яна пайшла, пакінуўшы камандзіру атрада запіску такога зместу:

«Я пайшла на жалезку. У лагер не вярнуся датуль, пакуль не ўзарву эшалон. Аба мне не турбуйцеся».

А Міцюраву ў пісьме, якое ён знайшоў у сваёй баначцы з капсулямі, яна пісала так:

«Цяпер я ўзяла яшчэ адзін капсуль. Задуманае выканаю. Усе твае перакананні дарэмны. Угаварваючы мяне, ты думаў, што робіш мне дабро. У сапраўднасці ты быў шкодны і злы для мяне чалавек. Калі мне ўдасца спусціць эшалон, то, вярнуўшыся ў лагер, можа быць, і буду размаўляць з табой, а калі не, то ніколі з табой больш не загавару».

Знікненне Рымы першы заўважыў камандзір аддзялення Кузняцоў Іван. Ён прыйшоў у зямлянку, разбудзіў нас і стаў дапытвацца, дзе Рыма.

— Не ведаем,— адказвалі мы.— Яна нічога нам не гаварыла.

Не дабіўшыся ад нас праўды, ён далажыў камандзірам узвода і роты.

Ім мы адказвалі адно і тое ж: нічога не ведаем. Тады нас паклікаў начальнік штаба Патапейка і камісар Шыёнак. I гэтым мы сказалі, што не ведаем. Нарэшце з пісьма камандзіру атрада яны даведаліся, у чым справа. Пачалі чакаць.

Вярнулася Рыма праз трое сутак. Яна была стомленая, мокрая, але вясёлая і задаволеная. Вочы яе блішчалі ад шчасця. Яна кінулася да нас і пачала расказваць, як усё адбылося.

У першую ноч цягнікі зусім не ішлі. На другую таксама. Ад крыўды Рыма аж заплакала. Але ўсё ж яна наважыла дачакацца. Ноччу Рыма ляжала каля палатна чыгункі, уважліва прыслухоўваючыся да навакольных гукаў і да болю ў вачах узіраючыся ў густую цемру. Днём залазіла ў стог сена і адпачывала. На трэція суткі ішоў ваенны эшалон. Рыма падклала міну, прывязала шнур, адпаўзла і пачала чакаць. Калі падышоў цягнік, яна тузанула шнур. Раздаўся выбух. Сэрца яе забілася ад радасці і шчасця. Яна паглядзела яшчэ, як валіліся пад адхон вагоны, і кінулася прэч ад гэтага месца.

— А што ты ела? — спыталі мы.

— Я схадзіла ў вёску Залессе і папрасіла ў сялян,— адказала яна.

У атрадзе спачатку не далі веры, што адна дзяўчынка магла ўзарваць цягнік. Каб праверыць, ці праўда гэта, камандзір выслаў разведку. Тая вярнулася і далажыла, што на перагоне між станцыямі Татарка і Асіповічы, якраз у тым месцы, якое ўказвала Рыма, сапраўды спушчаны пад адхон нямецкі воінскі эшалон. А раз ніхто другі з атрада на жалезку не хадзіў, усім стала ясна, што гэта справа Рыміных рук.

Пасля гэтага выпадку ў партызан з'явілася яшчэ большая ахвота ісці на дыверсіі.

Але Рыма не супакоілася на гэтым, а адразу ж узялася за стварэнне першай у атрадзе падрыўной групы з адных толькі дзяўчат. У яе ўвайшлі мы і Надзя Суравец. Рыма была кіраўнік. Яна вучыла, як падпаўзаць, падкладаць тол, устаўляць капсуль. Калі мы авалодалі падрыўной справай, яна папрасіла камандзіра атрада, каб ён дазволіў ёй са сваёй групай пайсці на жалезку. Камандзір згадзіўся. Памятаем, яна ўскочыла ў зямлянку радасная, узбуджаная. Твар яе ззяў, ярка блішчалі вялікія вочы.

— Дзяўчаткі, хадзем! — крыкнула яна.

Мы падхапіліся з нар і пачалі збірацца. Узялі тол, шнур, капсулі, харчы, зброю і завідна адправіліся ў дарогу. Лесам ішлі пятнаццаць кіламетраў. Цямнела, калі выйшлі на ўскраіну, адкуль відаць была чыгунка. Спыніліся, агледзеліся. Паблізу нікога не было. Заляглі і сталі чакаць. Але ў першую ноч нам не пашанцавала — цягнікі не ішлі. Пад дзень паліў дождж. Мы прамоклі, пачалі мерзнуць. За кіламетры тры ад нас, на лузе, стаяў стажок сена. Мы забраліся ў яго. Трошкі сагрэліся і заснулі. Прахапіліся ў поўдзень. Пад'елі, пагутарылі аб тым-сім і зноў адправіліся на чыгунку. У ляску дачакаліся цемры.

Пакуль ляжалі, Рыма размеркавала, што каму рабіць. Поля і Надзя засталіся ля шнура, а Ніна і Рыма з толам папаўзлі да палатна. Недалёка ад яго пачуліся нечыя крокі. Дзяўчынкі прыціснуліся да зямлі і стаіліся. Гэта ішлі два нямецкія вартавыя. Прапусцілі іх, пачакалі крыху і — далей. Толькі падпаўзлі — воддаль пачуўся ціхі грукат цягніка. Фінкай зрабілі падкоп пад рэйкай, залажылі тол, уставілі капсуль са шнурам. А шум цягніка нарастаў. Рыма і Ніна хутка папаўзлі назад, а потым ускочылі і пабеглі. Калі цягнік падляцеў блізка, яны ўпалі на зямлю. Поля і Надзя тузанулі шнур. Раздаўся аглушальны выбух пад паравозам, і ўгору ўзляцеў велізарны слуп агню. Пачуліся трэск, лязгат, стогны. З вартавых будак па нас адкрылі агонь з кулямётаў. Немцы стралялі наўгад, і кулі не маглі прынесці нам ніякай шкоды. Мы ляжалі да таго часу, пакуль не спынілася страляніна. Затым узняліся і рушылі ў лагер. Гэта была Рыміна другая, а наша першая баявая аперацыя на жалезцы.