Пятро Рунец - Ніколі не забудзем

Ад імя камандавання брыгады нам была аб'яўлена падзяка.

Праз некалькі дзён мы зноў пайшлі на жалезку, але нас сустрэла няўдача. Цягнік, не падышоўшы да нас, спыніўся. На другім участку партызаны рвалі рэйкі. Мы думалі, што гэта падрыўнікі нашага атрада. Вельмі шкадавалі, што не ўдалося ўзарваць эшалон. Асабліва перажывала Рыма. Яна з нездавальненнем гаварыла: — Навошта нас пасылалі? Як потым высветлілася, рэйкі рвалі не нашы падрыўнікі, а партызаны з атрада Ціхамірава. Неўзабаве Рыма і Поля адправіліся на ст. Татарка. Яны падлажылі пад рэйкі міну і сталі чакаць. Раней іх на дыверсію пайшоў Міцюраў са сваімі падрыўнікамі. Яны ўзарвалі эшалон і пайшлі. Немцы пусцілі дапаможны цягнік, які хадзіў то ўзад, то ўперад. Узрываць яго не было ніякага сэнсу. Нягледзячы на дождж, дзяўчынкі цярпліва чакалі. Вось прайшлі вартавыя, але шнура не заўважылі. Затым са станцыі выйшаў дзяжурны з кішэнным ліхтарыкам. Ён падышоў да гэтага месца і ўбачыў шнур. Раздаўся свісток. Выхаду не было.

— Трэба рваць,— прашаптала Рыма.

— Рві,— згадзілася Поля.

Тая пацягнула за шнур. Выбух. Дзяўчынкі ляжалі ў некалькіх метрах ад чыгуначнага палатна, і іх аглушыла выбуховай хваляй. Яны не змаглі адразу падняцца. Праз некалькі хвілін усё-такі ўсталі і, падтрымліваючы адна адну пад рукі, дабраліся да лагера.

На другі дзень разведчыкі данеслі, што дзяжурны немец быў разарваны ў шматкі.

Каб абараніцца ад партызан, немцы пачалі мініраваць абочыны дарогі. Але гэта не магло спыніць партызанскіх падрыўнікоў.

У наступны раз Рыма пайшла на жалезку з партызанам Патапейка Васілём. Яны наткнуліся на нямецкую міну, і абое былі ранены. Рыма — у левую сківіцу, а Васіль — у нагу. Ісці ён не мог. Перамагаючы боль, Рыма восем кіламетраў цягнула на сабе таварыша.

Лячылася Рыма ў грамадзянскім лагеры. Будучы хворая, яна часта прыходзіла ў атрад. У гутарках з намі яна шкадавала, што часова выбыла са строю. Паправіўшыся крыху, яна стала прасіцца, каб яе вьшісалі. Урачы пярэчылі. Тады яна самавольна пакінула шпіталь і вярнулася ў атрад. Яе сэрца прагнула барацьбы.

...Рыма і Ніна пайшлі на заданне. На гэты раз ім удалося спусціць пад адхон эшалон недалёка ад Асіповіч.

Рыма ўдзельнічала і ў многіх іншых аперацыях. Яна была нястомная.

Вярнуўшыся з аднаго задання, прасілася на другое. Мы дзівіліся, адкуль браліся ў яе сілы і энергія. Стаўшы байцом, яна ганарылася гэтым і старалася на справе апраўдаць назву народнага мсціўца.

У вольную часіну мы заводзілі размовы аб тым, чым зоймемся, калі злучымся з Чырвонай Арміяй. Рыма заўсёды адказвала:

— Я пайду на фронт дабіваць немца.

Яна лічыла, што для перамогі зрабіла яшчэ вельмі мала.

Летам 1944 года са зводак Саўінфармбюро мы даведаліся аб вялікім наступленні Чырвонай Арміі ў Беларусі і шпаркім прасоўванні нашых войск. Сабраўшыся групай, дзяўчынкі гаварылі пра тое, што хутка скончыцца вайна, наша родная Беларусь стане вольная, і мы выйдзем з лесу. Але тое, што многія не ўбачаць сваіх родных, засмучвала нас. Рыма ў такіх выпадках з тугой казала:

— А Валодзю-то я ніколі больш не ўбачу.

I вось у атрадзе з'явіліся два разведчыкі-чырвонаармейцы. Партызанам было аб'яўлена, што атрад імя Ракасоўскага ідзе на ўз'яднанне з часцямі Чырвонай Арміі.

У Ліпені мы ўпершыню ўбачылі нашых савецкіх танкістаў. Што гэта была за радасць, цяжка апісаць.

Немцы здаваліся пачкамі.

З Ліпеня мы рушылі ў Асіповічы. У гэты час здарылася тое, чаго ніхто не чакаў. Па шашы Мінск — Бабруйск рухаліся часці немцаў, якія вырываліся з бабруйскага «катла». Яны напалі на наш атрад. Партызаны заляглі каля шашы.

Завязаўся жорсткі бой. Было падбіта два танкі і некалькі машын. Рыма з сямю чалавекамі вяла бой са значна большай колькасцю немцаў. Калі выйшлі патроны, яна паднялася ў атаку. У гэты час варожая куля скасіла яе.

Ужо мёртвую яе прывезлі ў Асіповічы. Тут яе і пахавалі. Над свежай магілай палітрук роты Мацвей Патапейка расказаў аб баявых справах юнай партызанкі. Звяртаючыся да ўсіх, ён сказаў:

— Мы страцілі адважную партызанку, гарачую патрыётку, якая ўсе свае сілы, усю сябе і сваё жыццё аддала за нашу Радзіму, за шчасце народа. Спі, наш дарагі, юны друг. Справу, за якую ты бясстрашна змагалася, мы давядзём да канца: даб'ём фашысцкую гадзіну ва ўласным берлагу і ўзнімем над Берлінам сцяг перамогі! Бывай, Рыма!

Партызаны ўсяго атрада сумавалі па Рыме. А мы, сяброўкі, слёзна плакалі. Вельмі шкода было Рыму, з якой прайшлі ўвесь баявы шлях, перанеслі ўсе цяжары і нястачы партызанскага жыцця... Асабліва крыўдна было, што яна загінула ў шчаслівы дзень вызвалення.