Сяргей Шапран - Сяргей ШАПРАН УЛАДЗІМНезавершаная аўтабіяграфія. Старонкі новай кнігі

- Вы сказалі пра канкурэнцыю, пра барацьбу ў літаратурным асяродку. А навошта Вам патрэбна гэтая мітусня?

- Таму, што калі ты нейкім чынам асобна не абазначыўся ў гэтым вадавароце, дык цябе маглі і не заўважыць. Талентаў зашмат - кландайк! Іх столькі пахавана! Гэта ж кожны пастух вершы пісаў! Прычым, вельмі добрыя вершы. І, напрыклад, лёс Рубцова склаўся ўдала: паступіў у Літінстытут, затым пайшлі скандалы - залез на помнік Пушкіну, хуліган! Аднак, высвятляецца, што “хуліган” добрыя вершы піша. Да таго ж знайшоўся чалавек (у дадзеным выпадку Вадзім Кожанаў), які пачаў гэтую справу раскручваць. Рубцова зблізілі з Ясеніным. Так і “зляпіўся” паэт. Не, ён, вядома, таго варты, аднак гэта справа выпадку, удачы. Але ж ён не адзін быў! Таму і трэба абазначыць сябе не толькі талентам, а неяк яшчэ, бо інакш пра цябе ніхто не даведаецца.

- Прасцей кажучы, Вам не хацелася пісаць у стол?

- Ну так. (Усміхаецца.) Можна і так сказаць».

Згадваючы часы літінстытуцкай вучобы, Някляеў казаў: «.чамусьці менавіта там, у Маскве, стаў пісаць толькі па-беларуску. Усё па-беларуску, апроч вершаў, якія рыхтаваў для абмеркаваньня на творчых семінарах, і таму пісаў іх, каб не тлуміць нікому галаву падрадкоўнікамі і перакладамі, на рускай мове». Таму, відаць, мела рацыю Людміла Рублеўская, калі пісала, што «з Масквы Някляеў вярнуўся беларускім паэтам», хоць «у Літаратурным інстытуце імя Горкага, у гэтым своеасаблівым савецкім Бабілоне, лёгка было спакусіцца і паспрабаваць сьцьвердзіцца ў вялікай літаратуры на мове міжнацыянальных зносінаў, гэта значыць, на расейскай.»

Іншым жа разам Някляеў распавядаў: «Жыццё пайшло багемнае. Нейкія камуналкі, сутарэнні, гарышчы... Яшчэ жывыя стылягі і ўжо з’яўляюцца хіпі. На складах тытунёвай фабрыкі “Дукат” яны адзін з адным б’юцца. Усюды п’юць гарэлку і спрачаюцца пра рускую ідэю. І ўсе, як мінімум, геніі. Простых няма. І раптам я пытаюся ў сябе: “А што я тут раблю?..”»

Аднак гэта была, безумоўна, не адзіная і, калі па шчырасці, нават і не галоўная прычына, з-за якой увосень 1912-га Някляеў, перавёўшыся на завочнае аддзяленне, пакінуў Маскву.

ЛЮДМІЛА

На Далёкі Усход Някляеў паехаў адзін. Але чакаў, што за ім паедзе каханая. Ён быў ужо жанаты і - «любовь была ослепительная». Яе звалі Людмілай.

Зрэшты, для Някляева ўсе жанчыны, якіх ён кахаў, «ослепительные». Ён развітваўся з адным каханнем, калі яно заканчвалася, раскідваў абдымкі наступнаму, але ўсе, каго кахаў, былі «нябесныя жанчыны. Я не варты ніводнай з іх».

Пазнаёміўшыся з Людмілай Гембіцкай 15 жніўня 1965 г., Някляеў зноў, пасля школьных спробаў, пачаў весці дзённік (адсюль і дакладная дата знаёмства) - агульны сшытак у чырвонай вокладцы, чарнільныя запісы ў якім ад вільгаці з часам паплылі. Узяцца за дзённікавыя запісы змусіла «некоторая собственная запутанность», але найперш вось гэтае знаёмства.

- Володя. Зайдёмте?..

[Неразб.] был косой, моросящий и нуд­ный дождь, [неразб.] вовсе не похожий на весенний. Через запотелые стёкла автобуса еле вырисовывались смутные силуэты привокзальных башен и закутанная в плащи, [неразб.] только что сошедшая с электрички... И, вроде бы, ничего не изменилось от того, что внезапно влетела в автобус курносая девушка в красном вымокшем пальто с неуклюже громоздящимся в маленьких руках кожаным портфелем и ящиком для посылок.

Запыхавшись от бега, она шумно уселась рядом со мной и, положив свою ношу на колени, всецело поглотилась тем, что поочерёдно ловила то и дело падающие портфель и ящик.

- Слушайте, по-моему, вот здесь Вашему ящику будет удобнее.

- Вы думаете? Ну, пожалуйста.

Она отдала ящик, и я забросил его за спинку заднего сиденья.

- Вы художник?..

- С чего Вы взяли?..

- Ну, как же, блокнот, карандаш.

[...] И вот уже на лестнице.

- Как Вас зовут?

- Мила.

Заходим в комнату. Её дом рядом. Дочитываю ей стихи, и мы сидим долго и в то же время мало и разговариваем о поэзии, театре, музыке. [...]

- Ты уже уходишь?

- Да. Надо тащить тётке ящик.

- Я провожу тебя.

Мы выходим на грязную улицу, она прыгает по сухим островкам и совсем по-детски приговаривает:

- Сюда, туда, раз, два, ещё раз. А я уже пропрыгала. Ну, чего [неразб.] ты стоишь, иди быстрей.

И я шлёпаю прямо по лужам и тащу в левой руке познакомивший нас ящик».

«6/VI.65 г.

Родная моя, здравствуй!

[...] Уж очень грустно мы расстались, уж очень печальные были у тебя глаза. Но всё равно, всё равно ничего другого я тебе сказать не могу.