Вячеслав Адамчик: Адзін месяц 2000 году

17.30. У сінявата-чорным, антрацытным вечары толькі глыбокія простакутнікі вокнаў з залаціста калючымі ліхтарамі. Дамоў/будынкаў не відаць, толькі абрысы даху з камінамі на сівым, трохі падсьвечаным небе. Прыгадалася вячэрняя школа, мая адзінота на жвірыстай шашы з ямамі, зьвінючы хруст абледзянелых бярэзінаў і мае сьветлыя думкі пра іншы, поўны хараства і велічы, неспазнаны бязьмежны сьвет.

З гадамі прасьцяг павузеў, усё спазнанае прызвычаілася, хараство зьнікла, і застаўся той самы антрацытна-чорны вечар. Толькі прамень надзеі і спадзяваньня яго не (расьсячэ) праніжа.

Прышлы, будучы сьвет зрабіўся прошлым.

Ад двух зеленаватых “юпітэраў”, акружаных калючым арэолам, да мяне цягнуцца (у мяне ўпіваюцца) вострыя пучкі струнаў-праменьняў. Імі, ліхтарамі, на парусьніках асьвятляецца гандлёвы стадыён.

Аўторак, 11 студзеня 2000 году.

9.10. Хаджу, ледзьве рухаюся, нейкі змораны і нікчэмны. Кружыцца, як ты ляціш на каруселі, перад вачыма сьвет. Учора, лёгшы ў пасьцель, ня мог чытаць. Але думаў з упартасьцю: трэба змагацца са сьмерцю, трэба жыць.

Зноў абрыдлы звон у вушах.

Сухія дахі, карычневыя і алавяныя, з белымі прошвамі сьнегу. Адсланяючы сьвятло, трохі вышай падняліся сіва-ліловыя слаістыя хмары. І ранак сёньня весялейшы. (…).

У Ічкерыі — прарыў рускай блакады. Як мужна, аднак, змагаюцца непакорныя чачэнцы.

Маскоўскае тэлебачаньне фальшывіць і не падае праўдзівай інфармацыі. Яна прайшла толькі па інтэрнэце.

Мы адыдзем, і жыцьцё будзе ўсё далей і болей аддаляцца ад нашых сёньняшніх справаў, клопату, пакутаў. Новы дзень з яго трывогамі зацьміць наш сёньняшні, што стане ўжо ўчарашнім. Але я, дзівак, ды ці толькі я, ва ўсім учарашнім шукаю сёньняшняе і нават будучае. Колькі за астатнія дні перачытана дакументаў і ўспамінаў з вайны і ня менш трагічнага — сталінскія высылкі і турмы — пасьляваеннага часу.

Трохі зьдзіўляе ці мо нават бянтэжыць, што знакаміты анг. філосаф Джон Лок быў заснавальнікам і акцыянерам ангельскага банку (1694 г.).

Серада, 12 студзеня 2000 году.

8.50. Ноч пакутаў, боляў, бяссоніцы. А цяпер — звон у вушах, цьвікі ў скронях. Зноў прамучуся дзень, ня могучы ўзяцца за апавяданьне.

Стаяў каля пліты (Ніна ўжо тыдзень ня варыць мне есьці), а ногі дрыжалі.

17.30. Прынёс ад сыноў бярэмя кніжак. Але найперш разгортваю “Гісторыкаў Грэцыі”.

У К. зашмат эпігонства, але ўсё роўна яго ставяць ледзьве ня поруч з Гамерам. Гэта ўжо патрыятызм вадзяніка ці палешука/палевіка.

Мае сыны, недасварыўшыся з жонкамі, сварацца чамусьці са мною ці, праўдзівей, спаганяюць на мне сваю злосьць. Тое ж самае адбылося і сёньня.

Быць сумленным — быць адзінокім, сказаў/падмеціў Макс Фрыш. Таму і пайшоў Б. за воплескамі і ўзнагародамі.

Вялікі Алівер Кромвель быў у маладыя гады футбалістам…

Нідзе і ні разу я ня ўжыў прозьвішча Хадар (адсюль — Хадаркевіч), было, здаецца, Ходас, за якое Пташнікаў дака[ра]ў мяне, што яно яўрэйскае. А вёска Ходасы ці Хадасы? На Наваградчыне?

Ёсць караімскае Хадыр (гатовы).

Кардаш — брат.

Карандас — сваяк.

Карайца — па-караімску.

Кара — чорны.

Бычак — нож.

Карга — варона.

Картай — старац.

Бошка — дарма, пустое, дарэмне.

Бузук — сапсаваны.

Будай — пшаніца.

Люблю людей, люблю природу,

Но не люблю ходить гулять,

И твёрдо знаю, что народу

Моих творений не понять.

І трэба ж, каб кніжка сама адгарнулася на гэтым вершы, але ўсё ж перамог, пераадолеў сябе і стаў чытаць далей, бо ўзяў з паліцы і паклаў на святло настольнай лямпы Уладыслава Хадасевіча. Вершы, вядома, пачаліся вышэйша[га] кшталту, але першага пачуцьця, што так гнятліва ўразіла і зьбянтэжыла, не разьвеялі. Чорная хмара недаверу вісела над усім зборнікам. У вершах, як у музыцы, першы недакладна ўзяты акорд парушае ўсю гармонію, увесь лад.

Чацьвер, 13 студзеня 2000 году.

9.00. Сонца ў вочы. Пасівелыя ад замаразку дахі. Чайкі, асьвечаныя сонцам, ляцяць з усходу на захад. –5 °C. Заміж сьнегу у дварах накарэлы лёд. Нібы прадвесьне. Хоць да яго яшчэ цэлая зіма.

Ноччу моцныя, як вытрываць, галаўныя болі. У вачах усё кружыцца, нібы падаю на той сьвет. Пачынаем думаць пра самае горшае.

Перад сном у віры галавакружэньня засаб прачытаў “Жыцьцё і маску” Шаляпіна, яго ўспаміны, выданыя ў Парыжы. І там жа пісьмо Горкага — Шаляпіна няма, ёсьць яго толькі цень — і хуліганска-разбойніцкі верш Маякоўскага.

Гэты[я] абодва рабы Сталіна так няшчадна маглі наўкруга сябе нішчыць усіх. Ня верыцца, але ж факт.