Вячеслав Адамчик: Адзін месяц 2000 году

11.30. Зноў хада па зачараваным крузе: паштамт (пенсія), магазіны. А аўсяных пласьцікаў (шматкоў) так і не купіў — няма. Жывём, як у савецкі час: зьнікне тавар, і ўжо з агнём яго ня знойдзеш.

Каля паштовага акенца, у якім выдавалі пенсію, кляцьба і крык бабулек. Яны ніяк не прывыкнуць, што на грашовых купюрах перакрэсьленыя тры нулі. Купюры тыя самыя, але вартасьць іх паменшылася ў тры разы.

А ўсе яны, старыя і неразборлівыя, падманутыя індычаю балбатнёю Л. (…). Але — каб толькі яны, а насланы за доўгія гады Масквою акупацыйны элемент, вайсковы і цывільны?

“Глобус” (газетна-часопісны кіёск пры паштамце) быў зачынены, і я, дарэчы, не даведаўся, ці выйшаў з друку дванаццаты нумар “Маладосці”.

Навуменка ў прозе голы, як сьвяты турэцкі.

Баязьліва, але намацваю сьцежку да апавяданьня “Смаркуля”. Хоць назва з чужога пляча не падыходзіць. “На старым жвіровішчы” — традыцыйна. А “Зварушаны камень”? Можа, трохі лепш.

Аўторак, 4 студзеня 2000 году.

11.20. Сівое неба апусьцілася ніжай, схаваўшы нават ветразі асьвятляльнікаў, і макрэюць дахі. З іх спаўзае волкі сьнег. +1 °C.

Учора Валодзя з камп’ютэрным адбіткам майго “Радаводу” і бутэлькаю “Генерала”. Сёньня перажываю, каб не зашкодзіла яму чарка і каб ён ня зьбіўся з тропу.

Зьбіраюся напытаць у кіёсках Саюздруку “Маладосць” з сваёю публікацыяй. Кажуць, дванаццаты нумар выйшаў.

Валодзя намякаў пра свой артыкул аб трох Адамовічах. Трэба было б пачытаць, але наўрад ці куплю ўжо “Нашу Ніву” — газета даўно разышлася.

13.00. Як кажуць, адбіў ногі, абышоўшы ўсе тутэйшыя газетныя кіёскі, а “Маладосці” не купіў. У “Падпісных выданьнях” натрапіў [на] два нумары “Arche” са сваімі апавяданьнямі.

“А “Маладосць” да нас не паступае”, — сказала прадаўшчыца ў белай будачцы, што стаіць на тратуары каля банку.

Трымаючыся за тыраж у дзьве з палавінаю тысячы адбіткаў, можна пайсьці на дно. Прычынаў, вядома, шмат. А ня менш вінаватая і рэдакцыя, якая, утуліўшы ціхенька галаву ў плечы, не зварухнецца з месца. Усяго і клопату, каб зазірнуць у кілішак. Год-два, і выданьне можа адысьці на вечны спачын. Шкада.

14.00. Блішчыць, як пацямнелае цынкавае вядро, мокры мансардавы дах на жоўтым доме — там, растаючы, белымі апольцамі зьехаў сьнег. І разам з дажджом сыпле новы. Слота. На тратуарах раскіслая, зеленаватая, як жабіна ікра, сьнежная каша. І сотні ног яе месяць, а з-пад колаў машын уздымаюцца вееры ржавай вады. Сьнег засыпае мяккім, як пенапласт, покрывам маўклівую вечнасьць зраўняных з зямлёю магілаў, пакідаючы нам жорсткую і супярэчлівую рэальнасьць жыцьця: холад, голад, войны. І перанаселены ўжо чалавекам сьвет. Пакорным і непакорным, злым і добрым.

Каля Міністэрства сельскай гаспадаркі, дзе плойма аўтамабіляў замежных марак, — насустрач мне кабета ў сінім паліто са зморшчаным тварам. Трохі падумаўшы, пазнаў былую студэнтку філфаку БДУ. І ўсьміхнуўся сам сабе, прыгадаўшы, як біліся за генеральскую дачку двое нашых хлопцаў — студэнтаў журфака.

Дзіва бярэ — зморшчаная старая кабета і абношаная. Нічога на ёй і тады, у студэнцкія гады, не было. Ні хараства, ні паставы, адзін толькі тытул — “генеральская дачка”.

А яны, абое вясковыя дурні, счубіліся за яе біцца, і нават на сьмерць — чайнікамі з вадою. Адась Тычына і Сеня Мурашка.

Які часопіс ні разгарні, усюды відаць дзятлаў нос савецкага Б.

(…)

Серада, 5 студзеня 2000 году.

8.50. Нагнуўся і пачаў падаць у ванну. Так кружыцца галава. Ня мог нават пагаліцца. А ў Ніны сьвята. Ці не хваціла Новага году і Калядаў?

Не ўпусьціць з-пад увагі словы, якія варт[а] было б ужываць: пэўна, прынамсі, калываўся, рупіць напісаць, карцела паслухаць.

— Прынамсі, так.

— Зрэшты, так.

— Пэўна ж.

— Борзьдзенька.

Захліснуўся.

Як хлясьне.

Кагадзе.

Нудота.

Чацьвер, 6 студзеня 2000 году.

9.30. Хвароба мая не прайшла — у ложку не перавярнуцца. Сёньня ўночы акно кружылася, як крыло ветрака. Не памагае і цынарызін.

Учора, пераходзячы вуліцу, ледзьве не самлеў, так падкошваліся ногі.

А сёньня трэба дабрацца ў Дом прэсы па ганарар. Ня варты ён і хворае хады, бо плоцяць для блізіру. Усе грошы ідуць на сілавыя структуры і на ахову Л. (…).

Слабасьць у нагах — ледзьве хаджу. Несьціханы боль галавы.

Ледзьве жывы даехаў да Дому прэсы, там папрэў у чарзе, каб пачуць, што сёньня ганарар выплачваць ня будуць. (Чамусь баліць правая рука, цяжка пісаць.) За тою голаю косткаю, што табе кідаюць, як галоднаму і апошняму сабаку, трэба валачыцца яшчэ некалькі разоў.