Гарасьо Кірога - Казкі трапічнага лесу

Адзін за адным ягуары гінулі пад кулямі, быццам галовы ім працінала маланка. Усё гэта доўжылася ўсяго дзве хвіліны. Адзін за адным ягуары патаналі, ідучы на дно, і там іх з'ядалі прагныя рыбы. А некаторых зносіла рака, і дарады плылі разам з імі аж да самай Параны і елі іх, ад задавальнення выскокваючы з вады.

Прайшоў час, і скатаў у рацэ зноў развялося столькі ж, колькі было раней, бо ў іх народжваецца шмат дзяцей. Чалавек таксама ачуняў. І ён быў такі ўдзячны скатам, якія выратавалі яму жыццё, што перасяліўся на востраў. Летнімі вечарамі ён любіць ляжаць там на пляжы і курыць пры месяцавым святле. А скаты тым часам нягучна гутараць і паказваюць на яго рыбам, якія яго не ведаюць, і расказваюць ім пра вялікую бітву, якую яны некалі вялі поплеч з гэтым чалавекам супраць ягуараў.

Жыла сабе ў адным вуллі пчала, якая не любіла працаваць. Яна лётала з дрэва на дрэва, ад кветкі да кветкі, але замест таго, каб збіраць нектар ды рабіць мёд, сама ўвесь нектар выпівала.

Была яна пчолка-гультайка. Кожную раніцу, як толькі сонейка сагравала паветра, яна вылазіла з вулля і глядзела, ці добрае надвор'е, потым прычэсвалася лапкамі, як гэта робяць мухі, і ляцела гуляць, радуючыся пагоднаму дню. Лётаючы з кветкі на кветку, яна гула ад задавальнення, потым вярталася ў вулей, потым — зноў вылятала з яго, і так бавіла цэлы дзень. А тым часам астатнія пчолы шчыравалі, стараючыся напоўніць усе соты мёдам, бо мёд найлепшае харчаванне маленькім пчолкам, якія толькі што нарадзіліся.

Пчолы — насякомыя вельмі сур'ёзныя. І таму іх урэшце пачалі абураць такія паводзіны іх сястры. Каля ўвахода ў вулей заўсёды дзяжурыць некалькі вартаўнічых пчол, якія глядзяць, каб у вулей не запаўзлі казуркі. Звычайна гэта сама старыя пчолы, якія ўжо добра дасведчаныя ў жыцці. Спіны ў іх зусім голыя, бо яны ўвесь час труцца аб дзверы вулля і выціраюць у сябе на спінах усе валаскі.

І вось аднойчы вартаўнічыя пчолы спынілі гультаяватую пчолку каля ўвахода і сказалі ёй:

— Сястра, ты павінна працаваць, бо ўсе мы, пчолы, заўсёды працуем.

Пчолка адказала:

— Але я ўвесь дзень лётаю і вельмі стамляюся.

— Справа не ў тым, што ты вельмі стамляешся, — сказалі пчолы, — а ў тым, што ты павінна хоць крыху працаваць. Глядзі, мы папярэджваем цябе першы раз.

І сказаўшы гэта, яны прапусцілі яе.

Але гультайка не падумала выпраўляцца. І наступным вечарам вартаўнічыя пчолы сказалі ёй зноў:

— Сястра, ты павінна працаваць.

А яна адразу адказала на гэта:

— Ну добра, днямі пачну.

— Не, не днямі, — сказалі пчолы, — а заўтра. Запомні гэта.

І яны ўпусцілі яе і гэты раз.

Але наступным вечарам паўтарылася тое самае. І не паспелі вартаўнічыя пчолы ёй што-небудзь сказаць, як пчолка сама ім крыкнула:

— Добра, добра, сёстры! Я памятаю, што паабяцала!

— Справа не ў тым, ці памятаеш ты абяцанне, — адказалі ёй вартаўнічыя пчолы, — а ў тым, каб ты працавала. Сёння 19 красавіка. Дык вось, пастарайся заўтра, 20 красавіка, прынесці хоць бы кропельку мёду. А цяпер праходзь.

І сказаўшы гэта, яны саступілі ўбок, прапускаючы яе ў вулей.

Але і 20 красавіка прайшло марна, як і ўсе ранейшыя дні, з той толькі розніцаю, што, калі сонца пачало апускацца, надвор'е сапсавалася і падзьмуў халодны вецер.

Гультаяватая пчолка хуценька паляцела да вулля, думаючы, як ёй будзе ў ім цёпла. Але калі яна сабралася ўвайсці, вартаўнічыя пчолы не ўпусцілі яе.

— Нельга! — цвёрда сказалі яны.

— Я хачу ўвайсці, — пачала румзаць пчолка. — Гэта мой вулей.

— Гэта вулей добрых і працавітых пчол, — адказалі ёй вартаўнічыя. — Гультайкам сюды ўваход забаронены.

— Я заўтра абавязкова пачну працаваць, — папрасілася пчолка.

— У тых, хто не працуе, заўтра няма, — адказалі пчолы, якія былі добра знаёмыя з філасофіяй.

І з гэтымі словамі яны выштурхалі яе прэч. Не ведаючы што рабіць, пчолка яшчэ трошкі палётала вакол вулля, але надыходзіла ноч і ўжо амаль нічога не было бачна. Яна хацела зачапіцца за ліст, але павалілася на зямлю. Ад халоднага ветру ў яе здранцвела ўсё цела, і яна ўжо зусім не магла лятаць.

Тады яна папаўзла па зямлі, пералазячы цераз палачкі і каменьчыкі, якія здаваліся ёй цэлымі горамі, і калі дапаўзла да ўвахода ў вулей, з неба пачыналі падаць халодныя кроплі дажджу.

— Ах, Божухна! — закрычала няшчасная. — Ідзе дождж! Я памру ад холаду.

І яна паспрабавала ўвайсці ў вулей. Але ёй зноў заступілі дарогу.

— Прабачце мне! — зарумзала пчолка. — Дазвольце ўвайсці!