Аляксей Талстой - Залаты ключык, або Прыгоды Бураціны

Карабас Барабас ажно прысеў.

Бураціна адарваў другую шышку, і яна — бах! — Карабасу Барабасу проста ў цемя, як у барабан.

— Нашых б'юць! — зноў закрычаў Бураціна. — На дапамогу ні ў чым не вінаватым драўляным чалавечкам!

Першымі на дапамогу прыляцелі стрыжы, — брыючым палётам пачалі стрыгчы паветра перад носам у бульдогаў. Сабакі дарэмна ляскалі зубамі, — стрыж не муха: як шэрая маланка — ж-жык міма носа!

З воблака, падобнага на кашэчую галаву, упаў чорны каршун — той, што звычайна прыносіў Мальвіне дзічыну; ён упіўся кіпцюрамі ў спіну паліцэйскага сабакі, узляцеў на цудоўных крылах, падняў сабаку і выпусціў яго…

Сабака, скуголячы, пляснуўся дагары лапамі.

Артамон збоку наляцеў на другога сабаку, ударыў яго грудзьмі, паваліў, укусіў, адскочыў…

І зноў памчаліся па полі вакол адзінокай сасны Артамон і за ім памятыя і пакусаныя паліцэйскія сабакі.

На дапамогу Артамону ішлі жабы. Яны цягнулі двух вужоў, якія аслеплі ад старасці. Вужам усё роўна трэба было паміраць — альбо пад гнілым пнём, альбо ў жываце ў чаплі. Жабы ўгаварылі іх загінуць геройскай смерцю.

Высакародны Артамон вырашыў цяпер распачаць адкрыты бой.

Сеў на хвост, ашчэрыў іклы.

Бульдогі наляцелі на яго, і ўсе ўтрох пакаціліся клубком.

Артамон ляскаў сківіцамі, драў кіпцюрамі. Бульдогі, не звяртаючы ўвагі на ўкусы і драпіны, чакалі аднаго: дабрацца да Артамонавага горла — мёртвай хваткай. Віск і выццё стаялі на ўсім полі.

На дапамогу Артамону ішла сям'я вожыкаў: сам вожык, вожычыха, вожыкава цешча, дзве вожыкавы незамужнія цёткі і маленькія вожычкі.

Ляцелі, гулі тоўстыя чорна-аксамітныя чмялі ў залатых плашчах, шыпелі крыламі злосныя шэршні. Паўзлі жужалі і куслівыя жукі з доўгімі вусамі.

Усе звяры, птушкі і насякомыя дружна накінуліся на ненавісных паліцэйскіх сабак.

Вожык, вожычыха, вожыкава цешча, дзве вожыкавы незамужнія цёткі і маленькія вожычкі згортваліся ў клубкі і з хуткасцю кракетнага шара білі іголкамі бульдогаў у морду.

Чмялі, шэршні з налёту джалілі іх атрутнымі джаламі. Сур'ёзныя мурашкі не спяшаючыся залазілі ў ноздры і там пускалі ядавітую мурашыную кіслату.

Жужалі і жукі кусалі за пупок.

Каршун дзёўб то аднаго сабаку, то другога крывой дзюбай у чэрап.

Матылькі і мухі шчыльным воблачкам таўкліся перад іх вачыма, засланяючы святло.

Жабы трымалі напагатове двух вужоў, гатовых памерці геройскай смерцю.

І вось, калі адзін з бульдогаў шырока разявіў пашчу, каб вычхнуць атрутную мурашыную кіслату, стары сляпы вуж кінуўся галавой наперад яму ў горла і вінтом пралез у страўнік.

Тое ж здарылася і з другім бульдогам: другі сляпы вуж кінуўся яму ў пашчу.

Абодва сабакі, сколатыя, зджаленыя, падрапаныя, — задыхаючыся, пачалі бездапаможна качацца па зямлі.

Высакародны Артамон выйшаў з бою пераможцам.

Тым часам Карабас Барабас выцягнуў нарэшце з велізарнага рота калючую шышку.

Ад удару па цемені ў яго вылезлі на лоб вочы. Хістаючыся, ён зноў схапіўся за ствол італьянскай сасны. Вецер развяваў яго бараду.

Бураціна заўважыў, седзячы на самай верхавінцы, што канец барады Карабаса Барабаса, падхопленай ветрам, прыклеіўся да смалістага ствала.

Бураціна павіс на суку і, дражнячыся, запішчаў:

— Дзядзечка, не дагоніш, дзядзечка, не дагоніш!..

Саскочыў на зямлю і пачаў бегаць вакол сасны. Карабас Барабас, выставіўшы рукі, каб схапіць хлапчука, пабег за ім, хістаючыся, вакол дрэва.

Абабег раз, вось-вось ужо, здаецца, і схапіў сагнутымі ў крук пальцамі хлапчука, які ўцякаў ад яго, абабег другі, абабег трэці раз…

Барада яго абкручвалася вакол ствала, шчыльна прыклейвалася да смалы.

Калі барада скончылася і Карабас Барабас упёрся носаму дрэва, Бураціна паказаў яму доўгі язык і пабег да Лебядзінага возера — шукаць Мальвіну і П'еро.

Змардаваны Артамон на трох лапах, падкурчыўшы чацвёртую, шкандыбаў за ім кульгавым сабачым трушком.

На полі засталіся два паліцэйскія сабакі, за жыццё якіх, відаць, нельга было даць і здохлай сухой мухі, і разгублены доктар лялечных навук сіньёр Карабас Барабас, шчыльна прыклеены барадой да італьянскай сасны.

Мальвіна і П'еро сядзелі на сырой цёплай купіне ў чароце.

Зверху іх прыкрывала павуцінавая сетка, засмечаная крыльцамі стракоз і высмактанымі камарамі.

Маленькія блакітныя птушачкі, пералятаючы з чарацінкі на чарацінку, з вясёлым здзіўленнем паглядалі на дзяўчынку, якая горка плакала.