Уільям Шэкспір - Антоній і Клеапатра

Кажы, ён мёртвы?

Не, яшчэ жывы,
Але, відаць, канчаецца. Глядзі,
Вось ён. Яго нясуць сюды салдаты.

О сонца, спапялі абшар нябёс!
Хай цемра вечная агорне свет!
Антоній! О Антоній! О Антоній!
Ірада, Харміяна, памажыце!
Сябры, сюды яго, сюды наверх!
Ды падымайце ж, падымайце!

Ціха!
Антонія не Цэзар перамог,
Ён сам сябе сваёй рукой адолеў.

О, гэта так! Антонія асіліць
Антоній толькі мог. О гора нам!

Мая царыца! Смерць мяне чакае.
Я на хвіліну затрымаў яе,
Каб да былых шматлікіх пацалункаў
Апошні развітальны далучыць.

Я не магу спусціцца ўніз, мой любы,—
Мяне там схопяць. Не магу. Даруй!
О не. Шчаслівы Цэзар свой трыумф
Не упрыгожыць мной. Не давядзецца!
Пакуль ёсць у кінжала вастрыё,
У яду моц і зубы у змяі,
Не дамся я. Актавія-ціхоня
Не будзе перамогу святкаваць.
Антоній, да мяне. О мой Антоній! —
Дзяўчаты, воіны, ўсе разам, дружна,
Наверх яго!

Хутчэй. Я паміраю.

Які ты цяжкі, мой Антоній любы!
Твой моцны дух свінцом разліўся ў целе,
I не маім рукам цябе насіць.
Каб я магла загадваць, як Юнона,
Цябе падняў бы ў неба бог Меркурый,
З Юпітэрам бы побач пасадзіў.—
Бліжэй! Сюды!..— Адны дурніцы мараць
Мець немагчымае.— Бліжэй, бліжэй!

Вось так... Вось так... Я прытулю цябе.
Ты жыў з любоўю і памрэш з любоўю.
Каб я магла агністым пацалункам
Вярнуць табе жыццё, я б смерць прагнала,
Спаліла б смерць.

О гора, гора, гора!

Дай мне глынуць віна. Я паміраю...
Хачу сказаць...

Спачатку я скажу.
Бязвокую Фартуну [48] Бязвокая Фартуна! — Фартуна, алегарычнае ўвасабленне лёсу ў старажытных грэкаў і рымлян, увасаблялася ў вобразе дзяўчыны з завязанымі вачамі, якая ляціць, стоячы на крылатым коле, з рогам у руцэ, рассыпаючы дары. збэшчу так,
Што, з каляса сарваўшыся, завые.

Не плач, не плач... У Цэзара прасі,
Каб гонар і жыццё табе пакінуў. О!..

Гонар і жыццё? ён разлучыў іх.

Яшчэ два словы... Любая царыца,
Будзь асцярожнай. З Цэзаравай світы
Ты можаш верыць толькі Пракулею.

Сваім рукам я веру, больш нікому.

Не засмучайся, не бядуй па мне,
Успомні нашы радасныя дні,
Калі я быў магутнейшым з магутных,
Уладаром народаў і краін...
Я паміраю не як баязлівец,
Што шлем паклаў да ног чужой удачы,
Не ў ганьбе, а як рымлянін, што ў бітве
Ад рымляніна смерць сваю прыняў.
Мой дух слабее... Болей не магу...

Ды што ж гэта? Ты паміраеш, любы?
А я? А я? Адной мне заставацца
На гэтым нудным свеце? Без цябе —
Ён хлеў свіны.

Дзяўчаты, гляньце, гляньце!
Вянец зямлі завяў. Сышоў герой.
Упаў на дол сцяг воінскае славы.
Няма майго Антонія!.. Цяпер
Пачнуць угору лезці недаросткі.
Сумуе месяц, плывучы па небе...
Пустыя скрозь, няма на што глядзець!..

Царыца, што з табою?

Ой, памерла!..

Царыца дарагая!

Уладарка!

Акраса наша! Гаспадыня наша!

Царыца! Найяснейшая царыца!
Харміяна Маўчы! Маўчы!

Я не царыца больш.
Жанчына я, і толькі. I пачуцці
Мае мізэрныя кіруюць мною,
Як наймічкай астатняй. О, шпурнуць бы
У твар багам нядобрым скіпетр мой
I крыкнуць ім, што я ў маім Егіпце
Багіняю была, пакуль яны
Не ўкралі у мяне мой дыямент!..
Усё навокал — дрэнь! Цярпенне — глупства!
Ну, а пакуты — ім канца няма:
Сабакамі шалёнымі грызуць.
Ці ж гэта грэх раптоўна увайсці
Нязванай госцяю ў пакоі смерці?
Ірада, што з табою? Харміяна?
Дзяўчаты, што ж вы гэтак затужылі?
Трымайцеся! О, мілыя мае!..
Няма яго. Пагасла сонца наша.
О воіны, напагатове будзьце,
Правадыра мы пахаваем потым,
Як патрабуе звычай мужных рымлян,
Прымусім смерць з пашанай нас прыняць.
Халодны ён. Дух вылецеў магутны.
Дзяўчаты мілыя, сканаў наш друг.
Хутчэй за ім у неразлучны круг!