Уільям Шэкспір - Антоній і Клеапатра

Уладарка!..

Ён мог бы акіян пераступіць,
Яго рука, узнятая высока,
Зямлю ўпрыгожвала, як грэбень шлем,
А голас — музыка сфер незямных,
Калі вакол яго былі сябры.
Калі ж ішоў на ворага, дык голас
Яго, як гром, грымеў, наводзіў жах.
Скупой зімы не ведаў ён, быў шчодры,
Як восень у вясёлы час жніва.
Гуляць умеў, да дна мог чэрпаць радасць
I, як дэльфін, вынырваць з глыбіні.
Цары, царэвічы яму служылі,
Ён раздаваў, як драбязу з кішэні,
Правінцыі і астравы!

Царыца!..

Як думаеш, падобны чалавек
Мог існаваць ці гэта толькі сон?

Не мог, о найяснейшая царыца!

Няпраўда, мог, багоў у сведкі клічу!
I ява — прыгажэйшая, чым сон.
Няма ў прыроды столькі матэр'ялу,
Каб наша уяўленне перагнаць.
Але Антоній быў вянцом прыроды,
I мары блякнуць перад ім.

Царыца,
Узрушаны я надзвычайна: страта
Ў цябе вялікая, твой боль вялікі.
I хоць сабой я вельмі рызыкую,
Але ўтаіць пачуццяў не магу.
Твая туга мне разрывае сэрца,
Гняце мяне і душыць.

Дзякуй, дружа.
Ты — добры чалавек. Скажы, будзь ласкаў,
Што Цэзар думае рабіць са мной?

Як мне ні сумна, папярэдзіць мушу...

Чаго ж ты змоўк?..

Велікадушны ён,
Але

За трыумфальнай калясніцай
Мяне ўсё ж павядуць?

Абавязкова.

Дзе ж тая Клеапатра?

Гэта Цэзар.

Не трэба станавіцца на калені.
Устань, царыца егіпцян, устань.

Схіляюся перад тваёю ўладай.
Богі жадалі гэтага.

Устань.
Нічога дрэннага пра нас не думай,
Табой нанесеныя нам абразы
Мы памятаем добра, але іх
Гатовы выпадковымі лічыць.

О гаспадар і самадзержац свету,
Я не апраўдваю сваіх памылак
І не наводжу глянцу на грахі.
Жанчына я — і шчыра прызнаюся
Ў жаночых слабасцях.

Тваю віну
Мы перабольшваць схільнасці не маем;
Хутчэй наадварот, яе мы зменшым.
Царыца Клеапатра, калі ты
Намераў нашых слушных не адхіліш,
Апеку прымеш, перамена будзе
Шчаслівай для цябе. Але калі
Па прыкладу Антонія ўскладзеш
На нашы плечы жорсткасці ярмо
I разварушыш абурэнне наша,
Ты ўсіх выгод сама сябе пазбавіш,
Асудзіш і дзяцей сваіх на гібель.
А я б іх падтрымаў... Бывай. Пайду.

Куды б ты ні пайшоў, усё тваё.
Ты — пераможца, мы — твае трафеі,
Набытак твой: дзе хочаш, там і стаў.
О наймагутнейшы ўладар, вось тут...

Разумна разважаеш, Клеапатра.
Прыемна чуць. Я слухаю.

Вось тут
Дакладны пералік майго багацця,
Запісана ўсё да драбніцы: грошы,
Каштоўны посуд, дыяменты, ўсё.
А дзе Сялеўк?

Я тут, царыца.

Гэта
Мой казначэй. Няхай ён паклянецца
Пад страхам смерці, што сабе нічога
Я не ўтаіла, не схавала. Праўду
Кажы, Сялеўк.

Я праўду і скажу.
Хлусіць, каб паплаціцца галавою?
Адсохні мне язык, калі не так.

Што ж я ўтаіла?

А даволі многа.
Схаванага табою хопіць з лішкам,
Каб выкупіць усё, што ёсць у спіску.

Не чырваней, царыца Клеапатра.
Запас бяды не чыніць. Добра робіш.

О Цэзар, глянь! Пераканайся сам:
Да славы людзі лепяцца, як мухі.
Хто мне быў верны, верным стаў табе,
А каб змяніўся лёс, твае набеглі б
Прыслужваць мне.— Сялеўк! Прадажны раб!
Баішся? Уцякаеш? Пачакай!
Я вочы выдзеру табе, сабака!
Зладзюга, здраднік, дрэнь! Якая подласць!.