Уільям Шэкспір - Антоній і Клеапатра

Эрос, ты пазнаеш мяне? Эрос!..

О так, мой уладар.

Бывае часам,
Што воблака здаецца нам драконам,
Туман — ільвом, мядзведзем, стромкай вежай,
Нахіленай скалой ці сінім мысам,
Што ў мора ўрэзаўся ў шчаціне дрэў.
Лунае ашуканства у паветры.
Ці бачыў калі-небудзь ты такое
На схіле дня, калі згусціўся змрок
I сцёр мяжу між вымыслам і праўдай?

О так, мой уладар.

Быў, скажам, конь,
Выразна вырысоўваўся ў тумане,
І раптам гэты вобраз страціў форму,
Расплыўся, знік, як у вадзе вада.

Бывае, уладар.

Ах, мой Эрос,
Перад табою не ўладар, а прывід.
Яшчэ Антоній я, але няма ўжо
Ва мне ранейшай велічы і сіл.
Я за Егіпет ваяваў. Царыца ж,
Якой паверыў я, аддаўшы сэрца
I безліч падуладных мне людзей,
Дамовілася з ворагам паціху,
Мяне і маю славу прадала,
А Цэзару трыумф падрыхтавала.
Не плач, мой дружа, я яшчэ жывы,
А прыйдзе час, канец знайсці не цяжка

Гэй, ты! Твая паскудная царыца
Меч у мяне украла.

Не, Антоній.
Мая царыца свой звязала лёс
Навек з тваім. Яна цябе кахала.

Маўчы, нахабны еўнух! Вон адгэтуль!
Яна мне здрадзіла — за гэта смерць!

Жыццём мы не расплачваемся двойчы,
Яна ўжо аддала сваю пазыку,
Тваё жаданне без цябе збылося.
Сказаўшы з ласкай, з болем невыказным:
«О мой Антоній, любы мой Антоній!» —
Яна памерла, пахавала ў сэрцы
Сваім тваё імя.

Яна памерла?

Памерла.

Скончыўся мой доўгі дзень.
Я ўсё зрабіў. Пара на адпачынак.—
Эрос, прашу, здымі з мяне даспехі.

Багам падзякуй, што застаўся цэлы,
Што не забіў цябе ніхто. Ідзі.

Здымай! — I сяміслойны шчыт Аянса
Не абароніць ад такога ўдару —
Не вытрымаюць, разарвуцца грудзі.
О сэрца, цвёрдым будзь, натужся, сэрца!
Хай пырсне кроў праз абалонку цела! —
Хутчэй, Эрос! — Наваяваўся. Досыць.
Бывай, браня, пасечаная ў бітвах,
Я з гонарам насіў цябе, бывай.

Іду ўслед за табою, Клеапатра,
Каб са слязьмі сказаць табе: даруй.
Адкладваць, доўжыць мукі?.. Нізашто!
Мая паходня згасла, спаць пара,
А не блукаць у цемры. Марны пошук!
Няма ратунку. Што ж, пячаць пастаўлю
І завяршу свой шлях.— Сюды, Эрос! —
Іду, мая царыца.— Гэй, Эрос! —
Я даганю цябе, мая любоў.
I увойдзем мы, узяўшыся за рукі,
У край шчаслівых душ, дзівіцца будзе
Цудоўнай пары рой вясёлых духаў,
I світа ад Дыдоны і Энея [47] Дыдона і Эней.— Дыдона, карфагенская царыца, закаханая ў Энея, траянскага бежанца, калі той яе пакінуў, налажыла на сябе рукі.
Пераляціць да нас.— Эрос! Эрос!

Чаго жадае уладар мой?

Смерці!
Яна сышла, а я пакрыты брудам.
Багі без жалю топчуць маладушных.
Як? Той, хто перакроіў свет мячом,
Хто на спіне зялёнай у Нептуна
Плывучых крэпасцей набудаваў,
Не мае болей мужнасці? Дазволіў
Жанчыне слабай вырвацца наперад?
Абраўшы смерць, яна перамагла,
I выхваляцца Цэзару няма чым.
Эрос, ты кляўся, што ў мой чорны дзень,
Калі, загнаны ганьбаю і жахам,
Я папрашу, каб ты забіў мяне,
Ты зробіш гэта. Гэты дзень настаў.
Ды не блядней, не бойся, не мяне
Загубіш ты, а Цэзару адпомсціш.

Ратуйце нас, багі! Не дапусціце!
Калі яны цябе абаранілі
Ад тысяч стрэл парфянскіх, як магу я
Падняць руку на ўладара свайго?

Ты што? Хацеў бы ў Рыме праз акно
Глядзець, як за ўрачыстай калясніцай
Мяне павалакуць у ланцугах,
А Цэзар, ап'янелы ад удачы,
Мае пакуты будзе смакаваць!

Каб я глядзеў? О не!

Тады канчай.
Забі мяне. Маё збавенне ў гэтым.
Дык вымі меч, якім ты праслаўляў
Зямлю бацькоў.

Прабач мне, уладар мой!

Калі цябе я адпусціў на волю,
Ты прысягнуў, што выканаць гатовы
Усё, што загадаю. Дык выконвай!
Іначай нуль цана тваім заслугам,
Няма ў цябе сумлення. Вымі меч!