Dick Francis - Dreszcz

Paul James Adams i Hedley Humber zaczęli współpracować nad realizacją planu mającego zapewnić zwycięzców jakieś cztery lata temu, kiedy Adams kupił Manor House i zamieszkał w Tellbridge, Northumberland. Adams (według mojej niefachowej opinii) ma osobowość psychopaty, do realizacji własnych celów i przyjemności zmierza nie zwracając najmniejszej uwagi na innych ludzi, nie niepokojąc się również, jakie z tego wynikną konsekwencje dla niego samego. Jego inteligencja wydaje się powyżej przeciętnej, toteż on wydaje polecenia. Sądzę, że psychopaci bywają często napastliwymi oszustami, może dobrze byłoby przyjrzeć się przeszłości Adamsa.

Humber, choć zdominowany przez Adamsa, nie jest całkiem nieodpowiedzialny. Zawsze jest zimny i opanowany. Nigdy nie widziałem, żeby był naprawdę zły (gniewem posługuje się jak bronią), a wszystko co robi, wydaje się przemyślane i wykalkulowane. Adams może być psychicznie nienormalny, Humber natomiast wydaje się po prostu niegodziwy. Jego relatywne zdrowie psychiczne może działać hamująco na Adamsa i być może nie pozwoliło na wykrycie ich działalności do tej pory.

Jud Wilson i Cass, pełniący funkcje koniuszych w stajni, są wplątani w sprawę, ale jedynie jako płatni podwładni. Żaden z nich nie wykonuje w stajni tylu prac, ile wynikałoby normalnie z zakresu obowiązków, są jednak dobrze płatni. Obaj mają duże samochody, zaledwie roczne.

Plan Adamsa i Humbera oparty jest na fakcie, że konie uczą się przez kojarzenie i łączą dźwięki z wydarzeniami. Podobnie jak psy Pawłowa, które zjawią się na odgłos dzwonka, ponieważ zostały nauczone, że oznacza to czas karmienia – konie słysząc dźwięki wózka w stajni wiedzą doskonale, że nadjeżdża ich jedzenie.

Jeżeli koń przyzwyczajony jest, że pewne konsekwencje następują blisko po pewnych dźwiękach, automatycznie oczekuje tych konsekwencji, kiedy tylko usłyszy dźwięki. Reaguje na dźwięk antycypując to, co ma nastąpić.

Jeżeli podstawi się coś przerażającego – na przykład jeżeli odgłos wózka w stajni będzie zawsze poprzedzał bicie, a nie jedzenie, koń wkrótce zacznie bać się tego odgłosu, ze względu na idące za nim konsekwencje.

Właśnie strach był stymulantem użytym przez Adamsa i Humbera. Stan koni po zwycięskiej gonitwie – błędne, rozbiegane oczy, pocenie się – wskazujący najwyraźniej na podanie dopingu, wynikał z tego, że były one przerażone.

Strach pobudza gruczoły wydzielające adrenalinę, która przepełnia krwiobieg, a jak panom zapewne wiadomo, działanie nadwyżki adrenaliny uwalnia większą ilość energii niezbędnej do sprostania sytuacji albo przez walkę, albo przez ucieczkę. W tym przypadku ucieczkę. Z największą szybkością, w całkowitej panice.

Raporty laboratoryjne stwierdzają w próbkach pobranych od wszystkich jedenastu koni wysoką zawartość adrenaliny, co nie znaczyło nic, jako że konie bardzo różnią się między sobą i niektóre zawsze wytwarzają znacznie więcej adrenaliny. Wydaje mi się jednak, że w tej sytuacji istotny jest fakt, że u wszystkich jedenastu koni stwierdzono wyższą od przeciętnej zawartość adrenaliny.

Strach wywoływał wysoki dźwięk tak zwanego cichego gwizdka używanego zazwyczaj do tresowania psów. Konie słyszą go dobrze, choć dla ludzkich uszu jest to dźwięk prawie niesłyszalny, dlatego gwizdek ten jest idealny, jako że bardziej agresywny dźwięk (na przykład gwizdek piłkarski) zostałby przez wszystkich usłyszany. Humber trzyma taki gwizdek w barku swojego bentleya.

Nie wiem jeszcze z całą pewnością, czym Adams i Humber straszą konie, mogę się jednak tego domyślać.

Przez dwa tygodnie zajmowałem się koniem znanym w stajni jako Mickey (zarejestrowana nazwa Starlamp), który przeszedł przez odpowiednie ćwiczenia. W przypadku Mickeya zakończyło się to klęską. Po trzydniowej nieobecności powrócił do stajni z otwartymi ranami na przednich nogach i w zupełnym rozprzężeniu umysłowym.

Koniuszy wyjaśnił, że rany na nogach konia są wynikiem przykładania wizykatorii. Jednak żadnej pasty tego typu nie było widać i moim zdaniem były to zwykłe oparzenia poczynione przez otwarty płomień. Konie najbardziej ze wszystkiego boją się ognia i wydaje mi się prawdopodobne, że właśnie strach przed poparzeniem połączyli Adams i Humber z dźwiękiem gwizdka.

Użyłem tego gwizdka, by przekonać się, jaka będzie reakcja Mickeyà. Było to w niecałe trzy tygodnie po tym, jak zaszczepiono mu to skojarzenie. Zareagował gwałtownie i bezbłędnie. Jeżeli panowie chcą, można przeprowadzić podobny eksperyment z koniem Six-Ply, pamiętając jednak o tym, by zostawić mu dosyć miejsca na bezpieczne wierzganie.

Adams i Humber wybierają konie, które zapowiadają się dobrze, ale nigdy nie wygrywają, ponieważ na ostatniej przeszkodzie zazwyczaj tracą siły, a tego typu koni jest oczywiście dość dużo. Kupują je pojedynczo na aukcjach albo po biegach sprzedażnych, zaszczepiają im skojarzenie dźwięk-strach i spokojnie znowu je sprzedają. Często nawet robią to z zyskiem (vide: historie koni zebrane przez młodych oficerów).

Sprzedawszy konia z takim wszczepionym przyspiesznikiem Adams i Humber czekają, aż koń wystawiony będzie do gonitwy na jednym z pięciu torów: Sedgefield, Haydock, Ludlow, Kelso i Stafford. Wydaje się, że gotowi są czekać bez końca na korzystny zbieg okoliczności, i w istocie okoliczność taka przydarzyła się jedynie dwanaście razy (jedenastu zwycięzców i Superman) od pierwszego wypadku przed dwudziestu miesiącami.

Sądzę, że o wyborze torów zadecydowała długa prosta, pozwalająca, by panika dała jakieś rezultaty. Konie były często na czwartej czy piątej pozycji przy ostatniej przeszkodzie i potrzebowały czasu na wyprzedzenie liderów. Jeżeli koń był zbyt daleko w tyle, Adams i Humber mogli po prostu zrezygnować z użycia gwizdka, pożegnać się z postawionymi pieniędzmi i czekać na następną okazję.

Gonitwy sprzedażne były korzystne ze względu na możliwość zmiany właściciela zaraz po biegu.

Na pierwszy rzut oka wydaje się, że rozsądniejsze byłoby zastosowanie tej operacji w biegach płaskich, ale te konie wyścigowe rzadziej zmieniają właścicieli, a zmiana pomaga w zatarciu śladów. Poza tym Humber nigdy nie miał licencji trenera biegów płaskich i pewno nie może jej otrzymać.

Żaden z koni nie był wykorzystany dwukrotnie, prawdopodobnie dlatego, że odkrywszy po raz pierwszy, iż po usłyszeniu gwizdka nie zostały poparzone, mogą później już słabiej reagować na ten dźwięk. A więc na ich reakcjach nie można już więcej bazować.

Wszystkie jedenaście koni zwyciężyło bardzo wysoko, od 10 do 1 do 50 do 1, więc Adams i Humber musieli dobrze rozrzucić swoje zakłady, żeby nie wywołało to komentarzy. Nie wiem, ile wygrywał Adams na każdym wyścigu, ale najmniejsza wygrana Humbera przyniosła 1700 funtów, a największa cztery i pół tysiąca.

Szczegóły dotyczące wszystkich poddanych temu procederowi koni, z udanym bądź nieudanym wynikiem, zapisane są w niebieskim segregatorze, znajdującym się obecnie w głębi trzeciej dolnej szuflady w środkowej z trzech zielonych szafek w stajennym kantorku Humbera.

Jak widać, był to w zasadzie bardzo prosty plan. Jedyne, co trzeba zrobić, to wywołać w koniu skojarzenie ognia z dźwiękiem gwizdka na psy, a potem użyć gwizdka po ostatniej przeszkodzie.

Żadnych narkotyków, żadnych mechanicznych urządzeń, żadnej pomocy właściciela, trenera czy dżokeja. Istniało jedynie bardzo nieznaczne ryzyko wykrycia Adamsa i Humbera, bo ich związek ze zwycięskimi końmi był tak nikły i odległy w czasie.

Jednak Stapleton ich podejrzewał i jestem absolutnie przekonany, że go zabili, choć nie ma na to przekonywających dowodów.