Albert Baantjer - De Cock en de dansende dood

'Ga je niet mee?'

De Cock schudde het hoofd. 'Ga maar alleen. Ik blijf zolang hier.'

Toen de jonge rechercheur met de Volkswagen was vertrokken, bleef De Cock in gepeins verzonken bij de leuning van het viaduct staan. De zon kwam hoger. De kilte van de morgen verdween. Het verkeer onder hem op de weg kwam goed op gang. Het werd intensiever, stroomde van beide kanten. De Cock vroeg zich af hoe het was geweest… drie maanden geleden… toen kort voor middernacht het ongeval gebeurde. Waar had Marianne gestaan? Hier, op dezelfde plek, waar hij nu stond? Hij blikte om zich heen. Vanwaar kwam ze dan… zo laat? En waar ging ze heen? Hij kende Ermelo. Het was een uitgestrekt dorp met een voor het merendeel streng calvinistische bevolking. Het bezat veel landelijk schoon. Maar hippies waren er niet. Wel fraaie campings, zomerhuizen en caravans. Nu, in de zomer, was het er druk, verbleven er in het dorp meer toeristen, dan het inwoners telde. Maar half mei was het seizoen nauwelijks op gang. Wat had Marianne hier te zoeken? Wat deed ze hier? Hoe kwam ze hier terecht? Mijmerend liep hij van het viaduct weg en slenterde de dwarsweg op. Van het erf van de boerderij kwam een man op een fiets. Een witte emmer bungelde aan het stuur. Achter hem dartelde een hond: een vaal beest van een ondefinieerbaar ras. De man zag dat de hond hem na kwam. Hij stopte, steunde met een klomp op de weg. De hond liep kwispelstaartend op hem toe. De man schudde beslist het hoofd en strekte zijn arm naar achteren. 'Terug,' riep hij bevelend, 'Bobo terug.' De hond droop langzaam af, verdrietig, de ruige kop omlaag. De man keek de hond nog even na, stampte toen op de pedalen en reed weg.

Als aan de grond genageld bleef De Cock staan. Het was alsof plotseling iemand hem met een lange naald in zijn hersenen prikte.

'Bobo,' stamelde hij,'Bobo.'

Het duurde even voor hij zijn benen weer kon bewegen. In een wat komische draf rende hij zwaaiend achter de fietser aan.

De vrouw zette de emaille ketel terug op het petroleumstel en ging wat achteraf zitten. De handen in haar schoot. Boer Hemminga schoof een kom dampende koffie naar zich toe, schepte driemaal in de open suikerpot en roerde met aandacht. 'Marianne kwam hier vaak.' Hij knikte in de richting van De Cock. 'Ze zat dan daar, waar u nu zit. In diezelfde stoel. Ze bleef vaak uren bij ons plakken. Vooral 's avonds.' Hij schudde zijn hoofd heen en weer. 'Zonder veel te zeggen. Ze zei eigenlijk nooit veel. Je kon alleen aan haar zien dat ze zich hier prettig voelde. Geborgen. Daarom stuurden mijn vrouw en ik haar nooit weg. Zelfs niet als het laat werd.'

'En het kind?'

'Dat had ze altijd bij haar. Een lief jochie… een echt vriendelijk ventje.' Hij wees op de hond, die zacht brommend aan zijn voeten lag. 'Bobo is een rakker en een kwaaie voor vreemden. Als hij los is, jaagt hij ze allen het erf af. Maar dat kind kon alles met hem doen. Kostelijk. Soms lagen ze samen in de hondenmand te slapen.' Hij glimlachte. 'Werkelijk een bijzonder kereltje.' In zijn stem trilde vertedering. 'Ik heb zelf vier kinderen. Ze zijn al een paar jaar het huis uit… gestudeerd… hadden geen trek in het boerenbedrijf.' Hij klemde zijn handen om de kom en nam een slok koffie. 'Zo lief en volgzaam als die kleine zijn de mijnen nooit geweest. Ik zei wel eens tegen Marianne: "Laat hem maar hier, dan maak ik een flinke boer van hem.'"

De grijze speurder wreef over zijn kin en keek de man voor hem onderzoekend aan. 'Ging ze daarop in?'

Boer Hemminga schudde heftig het hoofd. 'Welnee, geen kijk op. Marianne wilde er niets van horen. Als ik erover begon, dan stapte ze meteen op… alsof ik het echt meende… alsof ze bang was, dat ik het kind werkelijk van haar zou afnemen.'

'Daar had ze angst voor?'

'Ja, beslist. Dat kereltje was haar alles. Daar leefde ze voor. Je zou van zo'n jonge meid toch wat anders verwachten.'

'Hoe bedoelt u?'

Boer Hemminga gebaarde voor zich uit. 'Dat ze wat meer haakte naar plezier. Een jonge knappe levendige meid. Avond aan avond zat ze bij ons. Mijn vrouw en ik zijn tenslotte al mensen op leeftijd.' De Cock knikte begrijpend.

'Als ze opstapte… waar ging ze dan heen? Woonde ze hier in de buurt?'

Boer Hemminga trok zijn brede schouders op. 'Marianne was niet uit onze contreien. Ze hoorde hier niet. Ik denk dat ze ergens uit een grote stad kwam… weggelopen van huis. Ze was daar nogal vaag over.'

De Cock boog zich iets naar voren. 'Maar waar woonde ze hier? Waar sliep ze? Ze moest toch ergens een onderkomen hebben?'

Boer Hemminga dronk bedaard zijn kom leeg. 'Ik heb het haar nooit gevraagd. Op een goede dag kwam ze hier om melk. Het was begin maart en pittig koud. Ze had een emmertje bij zich en droeg het kind op de arm. Ik dacht eerst dat ze een zigeunerin was. Die zie je hier ook wel eens een enkele keer op het erf. Maar mijn vrouw zei: "Nee, dat is ze niet. Ze is geen zigeunerin. Het kindje is te blond.'"

'En toen?'

'Ik maakte een praatje met haar, deed wat melk in haar emmertje en gaf haar een paar eitjes. Daar vroeg ze om. De dag daarop kwam ze weer… met het kind en het emmertje.' Hij zweeg even en staarde naar zijn lege kom. 'Er staan hier in de buurt veel zomerhuisjes. Echt mooie huisjes, compleet, met alles erop en eraan. Ze zijn van mensen uit de stad. Meest voor de vakantie. In de winter en in het vroege voorjaar worden ze bijna niet gebruikt. Ik denk dat Marianne met haar kind in een van die huisjes woonde.'

'Met toestemming?'

Boer Hemminga wreef met de rug van zijn hand langs zijn neus en lachte fijntjes. 'Ze was niet het type om ergens toestemming voor te vragen.'

'Heeft u wel eens een jonge vrouw of een jonge man in haar gezelschap gezien?'

Boer Hemminga schudde het hoofd. 'Ze kwam altijd alleen met het kind.'

De Cock tastte in de binnenzak van zijn colbert en nam daaruit het fotootje dat zuster Maria van Bonny had gemaakt.

Boer Hemminga nam het fotootje over en bekeek het aandachtig. Hij knikte traag voor zich uit. 'Dat kind,' zei hij wat afwezig. 'Inderdaad.'

'U kunt zich niet vergissen?'

Over het verweerde gezicht van boer Hemminga gleed een pijnlijke trek. 'Kindergezichtjes veranderen snel,' zei hij bedachtzaam. 'Marianne is dag aan dag met het kind bij ons gekomen. Twee maanden lang. Maar ze is nu alweer drie maanden weg.'

'Heeft ze afscheid genomen?'

Boer Hemminga boog het hoofd, streek met zijn handen over zijn knieën. 'Nee,' zei hij triest. 'Afscheid heeft ze niet genomen.' Zijn stem trilde een beetje. 'Ze was plotseling weg. Dat heeft ons wel wat pijn gedaan. We zijn goed voor haar geweest… die twee maanden… voor haar en haar kind. Niet om iets. Ik zeg altijd: "Doe wel en zie niet om." Mijn vrouw en ik hebben geen dankbaarheid verwacht. Maar ze had ons toch wel kunnen zeggen, dat ze ging.' Hij keek naar de grijze speurder op. In zijn bruine ogen blonk een traan. 'Nietwaar, meneer?'

De Cock kauwde op zijn onderlip en knikte. 'Dat had ze,' zei hij somber. Hij tastte met zijn blik de gelaatstrekken van de boer af. Het frappeerde hem, dat het meisje ook bij deze wat stugge man gevoelens van liefde en vertedering had opgewekt.

Mevrouw Hemminga, die tot nu toe had gezwegen, kwam wat geagiteerd van haar stoel omhoog. Ze liep naar het petroleumstel en nam de ketel op. Er lag iets wreveligs in haar houding.

'Ik geloof niet,' zei ze scherp, 'dat ze een beste was.' Haar stem klonk hard. 'Ze had een kind en wist niet van wie. Of je nu van de stad komt of van het platteland… dat heeft geen pas.' Ze gebaarde met de ketel in haar hand. 'En als je mij vraagt, heeft ze ook wat met dat ongeluk te maken.'

De Cock keek haar verbaasd aan. 'Welk ongeluk?'

Ze wees naar buiten. 'Daar bij het viaduct. Diezelfde nacht is ze verdwenen.'

Ze reden van Ermelo terug naar Amsterdam. De naald van de snelheidsmeter schommelde om de honderd. Vledder zat weer achter het stuur. Zijn gezicht zag bleek en er lagen rode randjes om zijn ogen. Hij keek opzij naar De Cock. 'Wat moest je bij die boer?'