Albert Baantjer - De Cock en de broeders van de zachte dood

Smalle Lowietje veegde zijn handen aan zijn morsig vest en kwam glunderend op De Cock toe. ‘Hetzelfde recept?’

Zonder op een antwoord te wachten, dook hij onder de tapkast en kwam tevoorschijn met een fles fijne cognac Napoléon, die hij speciaal voor De Cock gereserveerd hield. Hij groette Vledder minzaam en schoof drie glazen bij, want Smalle Lowietje dronk altijd een glaasje mee.

Met vaste hand schonk hij de flonkerende cognac in de diepe, bolle glazen. De Cock bekeek het met welgevallen. Hij nam omzichtig het glas op, warmde het in de hand en liet de nectar geurend langs de wanden kleven. Op zijn gezicht kwam een expressie van haast heilige vervoering toen hij snoof en proefde. Cognac tot zich nemen was voor hem een ceremonie, een sacrament, waarbij ernst en toewijding pasten.

Smalle Lowietje keek hem verwachtingsvol aan. ‘Hoe is-ie?’ vroeg hij bijna angstig.

‘Ver-ruk-ke-lijk.’

De smalle caféhouder lachte bevrijd.

‘Dat dacht ik ook. Ik heb pas weer een partijtje ingekocht. Je kunt dus voorlopig weer voort.’

De grijze speurder hief het glas. ‘Proost, op alle kinderen van dorstige ouders.’ Zijn stem versomberde. ‘En zolang de dienst het toelaat.’

Smalle Lowietje nipte omzichtig aan zijn cognac. Daarna zette hij het glas voor zich neer. ‘Ik ben blij dat ik je weer zie.’ Het klonk ernstig. ‘Ik heb je al een paar dagen gemist.’ Hij hield het hoofd wat schuin. ‘Je bent zeker bezig geweest met dat echtpaar, dat ze uit het water van de Keizersgracht hebben gevist?’

‘Ook.’

‘Is het druk aan de Kit?’ [1] Penoze-uitdrukking voor het politiebureau aan de Warmoesstraat.

De Cock gebaarde breed. ‘Misdaad is een bedrijf dat geen malaise kent. Ik vraag mij wel eens af,’ zei hij spottend, ‘wie dat grootbedrijf leidt. Het moet een verdomd ijverige kerel zijn.’

‘De satan.’

De Cock reageerde verrast. Achter hem stond de oude zuster Emilia van het Leger des Heils; een bundel Strijdkreten voor haar omvangrijke borst. De grijze speurder kende haar, zoals hij vrijwel iedereen kende, die leefde en werkte in de rosse buurt. Hij knikte haar vriendelijk toe. ‘Misschien hebt u wel gelijk.’

Vledder schudde zijn hoofd. ‘Het is geen werk van één man… van één duivel. Het is het werk van individuen. Kleinbedrijf op grote schaal.’

Zuster Emilia keek de jonge rechercheur doordringend aan.

‘Toch hebben ze allen één ding gemeen, mijn zoon, ze zijn door de satan gekust.’

Vledder draaide zich terug naar de bar. Hij voelde weinig voor een discussie met de rap pratende zuster Emilia.

De Cock kocht van haar een Strijdkreet en frommelde het blad in een buitenzak van zijn colbert. Daarna tastte hij in een binnenzak en nam daaruit het portret van de verdwenen Richard van Bovenkerken. Hij legde het voor Lowietje op de tap neer. ‘Ken je die vent? Wel eens in de buurt gezien?’

Smalle Lowietje veegde zijn handen af, nam het portret op en bekeek het aandachtig. Na een paar seconden gaf hij het aan De Cock terug.

‘Zit je achter hem aan?’

De grijze speurder knikte. ‘Inderdaad.’

Smalle Lowietje grinnikte. ‘Zeker voor verduistering.’

De Cock keek hem onderzoekend aan. ‘Hoezo, verduistering?’

Het vriendelijke muizensmoeltje van de tengere caféhouder verwrong tot een zoete grijns. ‘Hij zit flink in zijn slappe was.’

‘Losjes met de portefeuille?’

‘Zo kun je het zeggen.’

‘Wie is het dan?’

‘Oom Rickie.’

De Cock trok zijn wenkbrauwen op. ‘Oom Rickie?’ herhaalde hij.

Smalle Lowietje knikte overtuigend.

‘Komt al een tijdje. Vaste klant van Blonde Tieneke.’

‘Wanneer heb je hem voor het laatst gezien?’

Lowietje staarde peinzend naar de zoldering.

‘Vorige week,’ zei hij na een poosje. ‘Dat zal de eerste februari zijn geweest. Hij zat toen hier aan de bar op Tieneke te wachten. Toen ze kwam, hebben ze hier samen nog even gezeten. Daarna gingen ze weg.’

‘ ’s Morgens… ’s avonds?’

‘ ’s Middags… een uur of drie.’

‘En nadien?’

De caféhouder spreidde zijn korte armen.

‘Beiden nooit meer gezien.’

Na nog een glas cognac verlieten ze het gezellige etablissementje van Smalle Lowietje in de Barndesteeg en sjokten in de mensenstroom over de Achterburgwal. Het was er druk. Om hen heen klonk een kakofonie van vreemde keelklanken. The red light district of Amsterdam is internationaal zeer in trek. Het loont de moeite om ermee in het buitenland te adverteren. Sekstheaters lokken met schunnige lichtreclames de vele hongerigen binnen de vochtige muren van hun donkere zaaltjes. Veelal nog jonge hoertjes bieden hun door giftige heroïne uitgeteerde lichamen te koop aan; fel, agressief, omdat hun verloederd bloed schreeuwt om een volgende shot . Oudere, meer gevestigde dames wachten in verlichte etalages geduldig op een volgende klant.

De Cock kende het beeld. Het was in de loop der jaren veranderd. De sfeer van gemoedelijkheid, van intimiteit was verdwenen. De toeloop van de heroïnehoertjes had de concurrentie verscherpt, het menselijk element doen vervagen. Men had aanvankelijk medelijden met de meisjes, die door de heroïneverslaving in de prostitutie kwamen. Maar het medelijden had gaandeweg plaatsgemaakt voor afkeer, pure haat. Klanten werden door hen slecht bediend en niet zelden mishandeld en beroofd. De business kwam in diskrediet.

Vledder keek met glinsterende ogen naar zijn oude leermeester. ‘Wat heb ik je gezegd,’ riep hij enthousiast. ‘Ik krijg gelijk. Die Richard van Bovenkerken is er gewoon met een vreemde vrouw vandoor.’

De grijze speurder antwoordde niet direct. ‘Het lijkt erop,’ zei hij traag, ontwijkend. ‘Volgens Smalle Lowietje was onze Oom Rickie een vaste klant van Blonde Tieneke… al een tijdje. Waarom zou hij er nu plotseling met haar vandoor gaan? Om Blonde Tieneke als vrouw te bezitten, behoefde hij haar alleen maar te betalen. Meer niet. En als we Smalle Lowietje mogen geloven, had hij daarvoor geld genoeg.’ Hij zweeg even. ‘Bovendien hoeft het verdwijnen van Blonde Tieneke niet per se verband te houden met het verdwijnen van Richard van Bovenkerken. Het kan er volkomen los van staan.’

De jonge rechercheur knikte nadenkend voor zich uit. ‘Is Blonde Tieneke aan de heroïne?’

De Cock schudde het hoofd. ‘Voor zover ik weet niet. Maar heroïne is gemeen spul. Bloedlink. En het is hier in overvloed te koop. Ga maar naar de kop van de Zeedijk. Zie je, het kan binnen een dag veranderen.’

Vledder keek naar hem op. ‘Je bedoelt dat ze van de ene op de andere dag verslaafd kan zijn?’

De Cock knikte. ‘Zo is het. Het is maar wanneer ze de eerste spuit neemt.’

Bij het bruggetje over de Achterburgwal schuifelden ze de smalle Stoofsteeg in. Op de hoek verdrongen mensen elkaar voor een primitieve etalage van een seksboetiek. Een woud van kunstpenissen in allerlei fatsoenen. De Cock drong zich tussen de belangstellenden door. Midden in de steeg bleef hij staan en keek omhoog. Op de eerste etage brandde licht. Hij tikte Vledder op de schouder. ‘Kom m’n jong, we gaan op visite.’

De jonge rechercheur keek hem verwonderd aan. ‘Bij wie?’

De grijze speurder glimlachte. ‘Bij Manke Greetje.’

‘En wie is Manke Greetje?’

De Cock duwde het deurtje van het benedenhuis open. ‘De feitelijke moeder van Blonde Tieneke.’

‘Feitelijke moeder?’

De Cock knikte.

‘Een echte moeder heeft ze nooit gekend.’

Manke Greetje plukte een onzichtbaar pluisje van het tafelkleed en streek een plooitje glad. Haar kleine, rimpelige handen waren voortdurend in beweging. Ze keek naar De Cock. Een glans in haar ogen. ‘Wat een eer,’ kirde ze. ‘De Cock persoonlijk op visite.’