Albert Baantjer - De Cock en de broeders van de zachte dood

Een paar minuten later kwam hij binnen: een slanke jongeman met kort krullend blond haar, gestoken in een fraai gesneden zwart kostuum, compleet met witte boord en parelgrijze das. Hij had de onbevangen blik van een man die gedreven wordt door zekerheden. Met vastberaden tred en ver vooruitgestoken hand dreunde hij op De Cock toe.

‘Crispijn,’ jubelde hij, ‘broeder Crispijn van het Genootschap van de Broeders en de Zusters van de Heilige Zegeningen.’

De grijze speurder drukte de hand. ‘De Cock.’ Hij krabde zich wat verlegen achter in de nek.

‘Dat was een hele mond vol. Ik vrees dat ik het niet in een keer kan onthouden.’

Broeder Crispijn knikte met een ernstig gezicht.

‘U hebt gelijk. Inderdaad. De naam is wat lang. Daarom zeg ik vaak het Genootschap van de B&Z van de HZ. Dat is wat eenvoudiger. Ik noem ons ook wel de gezegende broeders en zusters.’ Hij lachte en toonde een rij parelwitte tanden. ‘De naam doet er ook niet zoveel toe… zolang wij mensen Gods zegeningen maar willen herkennen en onderkennen. Ziet u, dat is onze boodschap, je openstellen voor de zegeningen. Dat vraagt van de mensen een open en blij gemoed en daarin willen wij hen sterken.’

De Cock knikte geïmponeerd.

‘Een lofwaardig streven.’

Broeder Crispijn blikte zedig omhoog. ‘Het is een spiraal naar boven. Door een blij gemoed zie je de zegeningen. En als je de zegeningen ziet, versterkt dat de blijheid, de openheid, waardoor de heilige zegeningen nog beter zichtbaar worden.’

‘Bewonderenswaardig.’

Broeder Crispijn schonk hem een dankbare blik. ‘Vindt u niet?’

De Cock keek hem onderzoekend aan. ‘Crispijn… is dat een voor- of een achternaam?’

‘Crispijn is mijn doopnaam. Mijn wereldlijke naam is Petrus Jaarsma.’

De Cock knikte begrijpend. ‘Ik neem niet aan dat u naar het politiebureau aan de Warmoesstraat bent gekomen om mij tot uw geloof te bekeren?’

Broeder Crispijn glimlachte verrukt. Zijn blonde krullenkop deinde. ‘Dat zou een van Gods zegeningen zijn.’ Hij liet de jubel in zijn stem vallen. ‘Ik ben feitelijk gekomen om met u te praten over onze broeder en zuster Schoonenbeek… God hebbe hun ziel… die zo tragisch om het leven zijn gekomen. Ik heb vernomen dat u deze droevige affaire ambtelijk afwikkelt.’

‘Inderdaad.’

Broeder Crispijn ging wat onwennig op het puntje van een stoel zitten. ‘Ziet u, hun dood kwam nogal onverwachts. We hadden juist voor onze broeder en zuster Schoonenbeek een samenkomst belegd.’

‘Een uitvaartdienst?’

Broeder Crispijn schudde droef het hoofd. ‘Daarover zijn wij het in de boezem van het genootschap nog niet helemaal eens. We weten nog niet of ze wel voor de wijdingen in aanmerking komen.’

De grijze speurder toonde verwondering. ‘Waarom niet?’

Broeder Crispijn likte aan de lippen. ‘Het leven is een genade. Wij hebben dat van God in bruikleen. Wij mogen daar zelf niet vrijelijk over beschikken.’

‘U denkt aan zelfmoord?’

Broeder Crispijn keek hem wat verward aan. ‘Ik heb begrepen dat de omstandigheden geen andere uitleg rechtvaardigen.’

De Cock reageerde scherp. ‘Ik heb het onderzoek nog niet gesloten. Het is nog steeds gaande.’ Hij blikte naar de man op. ‘Wat voor een samenkomst had dat dan moeten worden?’

‘Een algehele samenkomst in onze hoofdtempel in Duivendrecht.’

‘Ter ere van broeder en zuster Schoonenbeek?’

Broeder Crispijn schudde het hoofd. ‘Niet ter ere, maar op hun uitdrukkelijk verzoek.’

De Cock fronste zijn wenkbrauwen. ‘Op hun verzoek?’ herhaalde hij met een zweem van verbazing. ‘Wanneer werd dat verzoek dan gedaan?’

‘Ruim een week geleden.’

De Cock keek verrast. ‘Toen waren ze beiden op vakantie in Italië, in Cortina d’Ampezzo.’

Broeder Crispijn knikte instemmend. ‘Het echtpaar Schoonenbeek schreef mij vanuit Cortina d’Ampezzo een brief, waarin zij schreven dat zij bij hun terugkeer in Amsterdam een algehele samenkomst wilden beleggen.’

‘Waarom aan u?’

‘Ik ben het hoofd van hun parochie.’

‘En waarom die samenkomst?’

Broeder Crispijn haalde zijn schouders op en trok een pijnlijk gezicht. ‘Dat stond er niet bij… niet precies tenminste. Ze schreven dat ze een schokkende ervaring hadden opgedaan en wilden dat in de boezem van het genootschap bespreken.’

‘Wat voor een ervaring?’

Broeder Crispijn spreidde zijn armen. ‘Een geloofservaring… een zielsbeleving. In dergelijke zaken zijn we zeer geïnteresseerd.’

De Cock keek hem schuins aan. ‘Stond dat er zo… geloofservaring, zielsbeleving?’

Broeder Crispijn reageerde wat wrevelig. ‘Dat zijn zo de thema’s van onze samenkomsten.’

De Cock pauzeerde even en streek door zijn haar. ‘Zijn er buiten u nog anderen die wisten dat het echtpaar Schoonenbeek een verzoek tot een algehele samenkomst had gedaan?’

Broeder Crispijn knikte heftig. ‘We wisten het allen. De brief van het echtpaar Schoonenbeek is tijdens onze vorige bijeenkomst voorgelezen.’

De grijze speurder zweeg. Zijn gezicht met de grillige accolades stond strak. Hij keek naar de man voor hem. Onbeschaamd, observerend. De Cock kon dat. Minutenlang.

Ineens vergleed het starre masker in een milde glimlach. Hij gebaarde voor zich uit. ‘Weet u, broeder Crispijn,’ sprak hij vriendelijk, ‘ik ken nog steeds niet de reden van uw komst.’

Broeder Crispijn schraapte zijn keel. Hij had duidelijk moeite om weer in zijn rol te komen. ‘Het is bij ons gebruikelijk,’ sprak hij wat plechtig, ‘dat degenen die een algehele samenkomst verzoeken, ook de daaraan verbonden kosten betalen. Daarom wilden we graag in contact komen met de nabestaanden. Broeder en zuster Schoonenbeek waren zeer toegewijd.’

De Cock kneep zijn lippen op elkaar en schudde langzaam het hoofd. ‘Het spijt me. Er is geen testament. Er zijn geen schenkingen, als u dat bedoelt…’

Broeder Crispijn kleurde. Hij stond gehaast op en liep na een korte groet de recherchekamer uit.

De Cock staarde hem peinzend na. Hij had het onbestemde gevoel dat hij in een nabije toekomst broeder Crispijn nog wel eens zou ontmoeten.

Plotseling, in een wilde greep, pakte hij de foto van Vledders bureau, waggelde naar de kapstok en greep zijn oude hoedje.

Vledder beende hem na.

‘Waar ga je heen?’

De Cock draaide zich half om.

‘Naar Lowietje… een vieze smaak wegspoelen.’

Lowietje, wegens zijn geringe borstomvang in de rosse buurt van Amsterdam beter bekend als Smalle Lowietje, was al jaren een goede bekende van De Cock. Op basis van wederzijds respect was er zelfs sprake van een zekere genegenheid. Een genegenheid die door De Cock in ambtelijke sfeer soms schaamteloos werd uitgebuit.

Maar dat kon. Smalle Lowietje nam hem dat niet kwalijk. Hoewel hij in zijn leven al van alles had gedaan wat God en het Wetboek van Strafrecht in hun diepe wijsheid hadden verboden, hield Lowietje van het gezag. ‘Een mens kan er niet van buiten,’ riep hij altijd. ‘Het zou me anders een gore boel worden.’

Op de hoek van de Achterburgwal en de Barndesteeg had Smalle Lowietje zijn café. Zelf noemde hij zijn kroegje spottend ‘mijn etablissement’. Een klein, schemerig, intiem lokaaltje met gedempt licht, in zachtroze, want het was een geliefd trefpunt voor de meisjes uit de buurt. Hier rustten ze een poosje, wisselden hun ervaringen uit, nipten aan hun drankjes en spraken over hun aller métier… de business .

De Cock schoof naar het einde van de bar en hees zich daar op een kruk. Het was zijn vaste plaats. Van hier kon hij het gehele lokaaltje overzien en had hij rugdekking voor alle eventualiteiten, zoals het spontaan uitbarsten van een opgewekte knokpartij tussen concurrerende gezusters in het oudste beroep van de wereld. Soms verbrak een meisje de code, werkte onder de prijs of ontving haar klanten zonder het obligate condoom. Dat gaf strijd, aanleiding tot bittere gevechten.