Albert Baantjer - De Cock en de geur van rottend hout

Vledder stak zijn wijsvinger omhoog. 'Pal bij het Prinseneiland.'

De Cock knikte. 'De pleegouders kenden de reputatie van het viertal jongemannen en waarschuwden Martin en zijn zusters om uit hun buurt te blijven.'

Fred Prins grijnsde. 'Ik kan het raden. Mirjam en Adelheid werden in die loods verkracht.'

De Cock zuchtte. 'En Martin was getuige. Van achter een paar houten tonnen zag hij toe hoe de jongens zich aan zijn beide zusters vergrepen. Hij hoorde hun angstkreten, maar durfde niet in te grijpen. In machteloze woede zag hij toe en in zijn hart kroop de haat.

Een jaar later pleegde Mirjam zelfmoord. Martin schreef die zelfmoord op het conto van hel viertal. Adelheid, die uitgroeide tot een mooie vrouw, kon een toenadering van mannen niet verdragen en bleef ongehuwd. Ook dat beschouwde Martin van Heerlen als het gevolg van haar verkrachting.'

Fred Prins fronste zijn wenkbrauwen. 'Martin van Heerlen is toch advocaat geworden?'

De Cock knikte.

'Na de zelfmoord van Mirjam werden Martin en Adelheid bij een ander pleeggezin ondergebracht… het echtpaar Van Meeteren op de Apollolaan. Een hele andere buurt dan de Bickersgracht. Richard van Meeteren, die samen met meester De Bruijn op de Keizersgracht een advocatenkantoor runde, liet Martin van Heerlen rechten studeren en nam hem later in zijn zaak op.'

Appie Keizer vroeg om aandacht. 'Waarom wachtte die Martin van Heerlen zo lang met zijn wraakoefening? Hij had toch al veel eerder kunnen toeslaan?'

De Cock plukte aan het puntje van zijn neus. 'De geur van rottend hout.'

'Wat?'

De Cock glimlachte. 'De geur van rottend hout. Ik werd op die geur attent gemaakt door een opmerking van Brammetje, die het niet vreemd vond dat Ferdinand de Graaf in zijn loods vermoord werd gevonden. De Graaf nam vaker vrouwen mee naar die oude loods in de Houthaven. De geur die daar hing, de geur van rottend hout, wond hem op. Ik vroeg mij af hoe het mogelijk was dat de geur van rottend hout iemand opwond. Pas toen Jelle Poelstra mij vertelde dat in die oude loods op het Prinseneiland altijd de geur van rottend hout hing, begreep ik de opwinding. Ferdinand de Graaf verbond die geur met zijn seksuele ervaringen tijdens de verkrachtingen die hij daar had gepleegd.'

Fred Prins schudde zijn hoofd. 'Ik snap het nog niet. Wat had die geur van rottend hout met Martin van Heerlen van doen?'

De Cock spreidde zijn handen. 'Het omgekeerde effect. Martin van Heerlen koppelde de geur van rottend hout aan de haat, angst en machteloze woede, die hij onderging toen zijn zusters werden verkracht.'

Fred Prins schudde zijn hoofd. 'Dat is nog geen antwoord op de vraag van Appie Keizer, waarom hij zo lang met zijn wraakoefening wachtte.'

De Cock zuchtte diep.

'Martin van Heerlen was vermoedelijk nooit tot zijn wraakoefening overgegaan… als hij niet weer in contact was gekomen met die geur van rottend hout. Als advocaat leerde Martin van Heerlen zijn cliënt Abraham van der Velde kennen. Brammetje werd door

zijn compagnon van fraude beschuldigd. Tijdens een van de besprekingen voorafgaande aan het proces, liet Brammetje hem zijn oude schuur zien.'

Vledder keek De Cock met grote ogen aan. 'En Martin van Heerlen onderging door de geur in die loods opnieuw de angst, de woede, de machteloosheid en de haat jegens de vier mannen die zijn zusters hadden verkracht.'

De Cock knikte hem bemoedigend toe. 'Heel goed. Martin polste zijn zuster Adelheid over zijn plannen om het viertal alsnog te liquideren. Adelheid stemde toe. Ook bij haar was de haat jegens de vier mannen nog niet vervlogen. Ze nam zelfs het initiatief. Ze zocht contact met Ferdinand de Graaf. Een makkelijke prooi, die zich gewillig naar de loods in de Houthaven liet leiden. Omgeven door de geur, die haat en woede bij hem losweekte, was Martin van Heerlen in staat om zijn moordenaarswerk te doen. De enige fout die Adelheid maakte, was dat zij aan De Graaf haar ware naam had genoemd. De Graaf noteerde de afspraak met haar in zijn kantoor op een kladje. Toen Vledder en ik daarop reageerden, begrepen beiden dat zij bij de volgende slachtoffers een andere tactiek moesten volgen. Brammetje werd 's avonds naar zijn eigen loods gelokt omdat Adelheid zich telefonisch als Mathilde de Graaf meldde.'

Vledder stemde in. 'Maar er wel voor zorgde dat Brammetje haar stem niet hoorde.'

De Cock gebaarde. 'De aanval op Jelle Poelstra werd bijna een mislukking. Jelle Poelstra, die nogal onhandig was in zijn omgang met vrouwen, liet zich door Adelheid van Heerlen in zijn helgele Fiat gewillig naar de loods in de Houthaven leiden. Maar in de loods probeerde hij Adelheid te verkrachten. Het werd een gevecht, waardoor het eerste schot van Martin van Heerlen mislukte.

Jelle Poelstra klemde zich aan Adelheid vast en krabde in haar gezicht. Eerst het tweede schot van Martin bracht een eind aan zijn leven.'

De Cock leunde achterover in zijn fauteuil. De lange uiteenzetting had hem vermoeid. Na enige minuten boog hij zich naar voren en schonk nog eens in.

'Heeft iemand nog iets te vragen?'

Appie Keizer stak zijn arm omhoog. 'Martin van Heerlen is dood. Wat doe je met Adelheid van Heerlen?'

De Cock keek triest voor zich uit. 'We kunnen haar medeplichtigheid of mededaderschap ten laste leggen. Ik denk dat de officier van justitie bij zijn aanklacht voor mededaderschap zal kiezen. Al loste Martin de fatale schoten, in feite is haar aandeel net zo groot.'

De Cock keek de kring rond. 'Nog iemand?'

Fred Prins en Vledder schudden hun hoofd. Het gesprek werd algemener en de opzienbarende moorden in de loods aan de Houthaven zakten wat op de achtergrond.

Mevrouw De Cock kwam uit de keuken met schalen vol lekkernijen en liep presenterend rond. De oude rechercheur placht op strikt vertrouwelijke momenten wel eens te onthullen dat hij zijn lang en gelukkig huwelijksleven mede dankte aan de culinaire gaven van zijn vrouw.

Het was al vrij laat toen de laatste gasten vertrokken. De Cock liet zich in zijn fauteuil onderuitzakken en schonk zich nog eens in.

Zijn vrouw schoof een poef bij en kwam naast hem zitten. 'Hoe kijk jij terug op deze zaak?'

De Cock trok zijn schouders op. 'Een karwei, zoals zo vele.'

Ze schudde haar hoofd. 'Dat bedoel ik niet. Ik bedoel het soort gerechtigheid dat Martin van Heerlen pleegde.'

De Cock trok zijn gezicht in een ernstige plooi. 'Je moet teruggaan naar de bron. Vier jongens plegen verkrachtingen en verwoesten daarmee drie levens… het leven van Mirjam, Adelheid en Martin. Adelheid en Martin liquideerden drie van hen. Men zou dit een vorm van gerechtigheid kunnen noemen.'

'Is dat zo?'

De Cock schudde zijn hoofd. 'Er zullen altijd jeugdbendes blijven en er zullen altijd verkrachtingen worden gepleegd. Maar de gevolgen behoeven niet zo verschrikkelijk te zijn… niet zo afschuwelijk… niet zo gewelddadig. Edith Kuijters vond ondanks haar verkrachting de weg naar een gelukkig leven.'

Mevrouw De Cock keek haar man vertederd aan.

'Soms, Jurrian,' sprak ze zacht, 'denk ik dat je toch te lief bent dit werk.'