Albert Baantjer - De Cock en moord in beeld

Het vinden van de dode Justus van Aardenburg had hem onaangenaam verrast. Hoewel hij wist dat het menselijk handelen onvoorspelbaar is, had hij toch geen moment verwacht dat de man uit Loenen aan de Vecht het slachtoffer van een moordaanslag zou worden. Dat paste niet in het denkpatroon dat hij zich van de zaak had gevormd.

De oude rechercheur drukte zich iets omhoog.

‘Het klopt niet,’ sprak hij hoofdschuddend.

‘Wat niet?’

‘Die moord op Justus van Aardenburg.’

Vledder snoof.

‘Je kunt moeilijk zeggen dat het niet klopt,’ sprak hij zacht grinnikend. ‘Je hebt zelf de kogelgaten in zijn borst gezien.’

De Cock wreef peinzend over zijn kin.

‘Zowel de moord op Jan Akkerman, als de moord op Justus van Aardenburg,’ sprak hij samenvattend, ‘heeft dezelfde modus operandi… is op identieke wijze gepleegd. Ik ben er ook vrijwel van overtuigd dat het onderzoek van de kogels en de hulzen zal bewijzen dat ze alle uit hetzelfde wapen komen… een wapen dat door een en dezelfde man of vrouw werd gehanteerd.’

Vledder keek hem van terzijde aan.

‘Wat klopt er dan niet?’

De Cock stak zijn handen gebarend naar voren.

‘Omdat Ben Kreuger in het zijkamertje van Jan Akkerman,’ ging hij geduldig verder, ‘de vingerafdrukken van Justus van Aardenburg vond, gingen wij er, mijns inziens terecht, van uit dat Justus van Aardenburg ook de man was die de chauffeur met schoten uit een pistool had omgebracht. Maar als Jan Akkerman en Justus van Aardenburg door een en dezelfde man of vrouw werden vermoord, dan was Justus van Aardenburg ergo niet de man die op Jan Akkerman schoot.’

Vledder keek hem met grote ogen aan.

‘Hoe komen dan zijn vingerafdrukken in dat kamertje?’

De Cock ademde diep.

‘Justus van Aardenburg is beslist in dat kleine zijkamertje geweest en heeft daar naar iets gezocht. Daar kunnen we zonder meer van uitgaan. Die vingerafdrukken van hem komen daar niet vanzelf.’ Hij bracht zijn wijsvinger voor zijn neus. ‘Daarbij zijn er twee mogelijkheden: of het gebeurde vóór de moord, toen Jan Akkerman en zijn vrouw nog in het Chinese restaurant zaten te eten, of het gebeurde nadat Jan Akkerman zijn moordenaar al had ontmoet.’

Vledder slikte.

‘In dat geval moet Justus van Aardenburg in de woning een reeds dode Jan Akkerman hebben aangetroffen en over zijn lijk zijn heen gestapt.’

De Cock knikte gelaten.

‘Ik neem voorlopig aan dat dit ook inderdaad is gebeurd. Als Justus van Aardenburg vóór de moord in dat zijkamertje was geweest, dan hadden we aan de woningdeur van Jan Akkerman duidelijke sporen van braak moeten vinden. Die waren er niet.’ De oude rechercheur zweeg even. Nadenkend. Na enkele seconden blikte hij met gefronste wenkbrauwen opzij. ‘Was het bij de familie Akkerman feitelijk wel de gewoonte om bij het verlaten van de woning de deur slotvast te sluiten? Een blind paard kon er geen schade doen.’

Vledder keek hem wat verdwaasd aan.

‘Dat… eh, dat weet ik niet. Dat heb ik nooit aan mevrouw Akkerman gevraagd.’

De Cock liet zich weer wat onderuitzakken.

‘Als we straks in Amsterdam zijn, rij dan naar de Scheevenaarstraat. Ik wil toch weten of die deur al dan niet op slot was.’

‘Waarom?’

De Cock keek schuin omhoog.

‘Er bestaat een grote kans, dat zowel Justus van Aardenburg als de moordenaar bij Jan Akkerman naar hetzelfde heeft gezocht. Als Justus van Aardenburg vóór de moord in het kamertje was, dan heeft hij vermoedelijk gevonden wat hij zocht en viste de moordenaar achter het net. En dat zou best eens de reden kunnen zijn waarom Justus van Aardenburg later werd vermoord.’

Vledder staarde voor zich uit.

‘Dan moet de moordenaar hebben geweten dat Justus van Aardenburg reeds bezat, wat hij zelf graag wilde hebben… zo graag… zo dwingend, dat hij zelfs bereid was tot een tweede moord.’

‘Zo is het.’

Mevrouw Akkerman schudde haar hoofd.

‘Mijn woningdeur? Op slot? Nooit.’ Ze wuifde om zich heen. ‘Hier is toch niets te halen? Als ik morgen mijn hele meubilair… al mijn bezit… aan de rand van het trottoir zet, dan is er nog geen morgenster, [8] Voddenraper, die op straat staand vuil doorzoekt. die het wil meenemen.’

De Cock glimlachte.

‘Iedereen kan toch zo bij je binnenstappen.’

Mevrouw Akkerman grijnsde.

‘Nou en? Als ze hier bij mij de armoede zien, lopen ze gillend de trap af.’

De Cock wees naar het zijkamertje.

‘Uw man had een redelijk fototoestel! Dat laat men toch niet onbeheerd liggen?’

Mevrouw Akkerman schudde haar hoofd.

‘Jan had geen fototoestel.’

De Cock keek haar ongelovig aan.

‘Maar op het feestje dat Chemie IJsselstein voor het personeel had georganiseerd, heeft uw man wel degelijk foto’s gemaakt.’

Mevrouw Akkerman knikte.

‘Met het toestel van Van Abbekerken… het toestel van de zaak. Daar fotografeerde Jan wel meer mee. Als er op de zaak iets te doen was, dan nam Jan de foto’s. Dat deed hij aardig.’

‘En dan ontwikkelde hij ze zelf?’

Mevrouw Akkerman schudde opnieuw haar hoofd.

‘Hij bracht het rolletje altijd naar een sigarenwinkel op de Zeedijk. Daar kon hij de foto’s al na twee dagen afhalen.’

De Cock wees weer naar het zijkamertje.

‘Als ik mij goed herinner, dan heb ik daar toch fotoapparatuur zien staan.’

Mevrouw Akkerman zuchtte.

‘Dat was een nieuwe gril van hem,’ sprak ze afkeurend. ‘Hij zei dat hij zelf wel eens wilde leren ontwikkelen en afdrukken.’

‘Hebt u de foto’s die Jan op dat feestje heeft gemaakt, gezien?’

‘Nee.’

‘Weet u waar die zijn gebleven?’

Mevrouw Akkerman spreidde haar mollige handen.

‘Jan ging zijn eigen gang en ik ging mijn eigen gang. Al jaren. En als ik mij wat verdrietig voelde, dan stond ik met een paar piekies in mijn hand bij zo’n eenarmige bandiet. Ik ben op die manier heel wat piekies en knaken [9] Bargoens; piekies zijn guldens, knaken rijksdaalders. kwijtgeraakt.’ Ze zuchtte omstandig. ‘Het kon Jan, geloof ik, allemaal niet zo veel schelen. Hij leefde alleen voor zijn werk… voor zijn pet, voor zijn uniform van chauffeur en voor de wagens waarmee hij reed. Daar ging hij helemaal in op. Ik mocht alles van hem doen… het huishouden verslonzen… gokken bij het leven… als zijn uniform maar puik in orde was, compleet met een wit, goedgestreken overhemd. Ik zei het u al… de rest? De rest kon hem geen moer schelen.’

De Cock keek de vrouw secondenlang aan. Ze maakte op hem zo’n ontredderde indruk, dat een golf van medelijden zijn hart overspoelde. Hij boog zich vertrouwelijk naar haar toe.

‘Hebt u enig idee waarom iemand zijn dood zocht?’

Mevrouw Akkerman trok haar schouders op.

‘Jan deed geen mens kwaad. Als er een vogeltje op de weg zat, zou hij er nog voor remmen.’

De Cock glimlachte.

‘Sprak hij weleens met u over situaties bij Chemie IJsselstein?’

‘Nooit.’

‘Kwamen er wel eens personeelsleden of directeuren van Chemie IJsselstein bij u over de vloer?’

Mevrouw Akkerman grijnsde.

‘Hier in die troep? Jan schaamde zich voor zijn armoede. Als ze hem nodig hadden, dan was er de telefoon.’

De Cock knikte begrijpend.

‘Kon Jan goed met zijn directe baas opschieten?’

Mevrouw Akkerman trok een grimas.

‘Die Van Abbekerken is gek… stapelgek… lijdt volgens mij aan hoogmoedswaanzin. Jan had pas van hem een spiksplinternieuwe Mercedes onder zijn kont… de wagen was nauwelijks ingereden… moest Jan hem alweer inruilen.’

De Cock glimlachte.

‘Wie ’t breed heeft, laat het breed hangen.’

Op het gezicht van mevrouw Akkerman kwam een sombere trek en haar ogen vulden zich met tranen.