Уладзімір Правасуд - Соль і перац

АСЁЛ АСЛОВІЧ

Здарылася аднойчы так,
Што захварэў на ферме Бык-важак,
А статак трэба весці ў поле.
Паблізу ж не было нікога болей,
Адзін Асёл ля пуні аціраўся.
Яму і даручылі гэту справу.
Асёл узяўся за яе рухава,
Абрадваны, што дачакаўся
Такой увагі і пасады гэтай.
Ён строем вывеў статак на палетак.
Сачыў за ўсімі,
Не пускаў далёка,
Трымаў паблізу ўсіх,
На воку.
А хто не слухаўся (заўважым тут між намі),
З аслінымі той знаўся капытамі.
— Чаго да нас чапляешся ты ўсё,
Шаноўны дзядзечка Асёл! —
Заўжыць цялё і змоўкла на паўслове:
— Я не Асёл табе!..
Для ўсіх — Асёл Асловіч! —
Зароў тут наваспечаны важак
І разышоўся так, што жахі
І з той пары у статку ў адно слова
Уторылі усе:
— Асёл Асловічі..
— Асёл Асловіч! Мілы наш, парайце...
— Асёл Асловіч, вы не наракайце...
— Асёл Асловіч, нам дазвольце гэта...
— Асёл Асловіч, вамі абагрэты...
— Асёл Асловіч — гэта галава...
А у адказ адно:
— У-ва! У-ва-а!
І так Асла да часу велічалі,
Пакуль, наш Бык зноў статак не ўзначаліў.
І знік асліны ў статку крык і гром —
Асёл звычайным зноўку стаў Аслом.

Замест маралі даў бы я параду:
Асобу трэба паважаць, а не пасаду.

ДЫСЕРТАНТ

У інстытуце аспірант Яфрэмау
Займаўся дужа важнаю праблемай.
Не спіць наш бедалага і не п'е, не есць —
Вісіць праблема, бы на шыі гіры:
Саскоў карова мае шэсць,
А доіцца з іх усяго чатыры.
Чаму чатыры?
А калі б даілася хоць пяць,—
3 праблемай гэтай трэба разабрацца!—
Дык вунь на колькі б можна ўдой падняць!
Яна б давала літраў дваццаць пяць,
Калі цяпер дае, напрыклад, дваццаць.
Дык то ж адна карова. А калі іх сто?
Была б прыбаўка літраў на пяцьсот.
За дзень — пяцьсот!
І ніякіх выдаткаў.
Рака малочная цякла выдатна
3 чарніліцы і — проста на паперу.
Фантазія ж не ведала ўжо ні мяжы, ні меры,
Круцілася, бы нейкі калаўрот.
Разлікі ўжо рабіліся на месяц і на год.
І не на сто кароў.
Яфрэмаў смела
Прыбаўку падлічыў і па рэспубліцы,
І па Саюзу ў цэлым.
Нарэшце, ўзяў не пяць, а шэсць саскоў.
Калі б усе давалі малако,
Яго было б, як той вады ў рацэ.
Ну, словам, хоць купайся ў малацэ.
І ўсё падлічана старанна,
Тэарэтычна усё абгрунтавана,
Хоць сёння навуковую давай ступень.
— Але ж тэорыя без практыкі
ёсць спарахнелы пень,—
Сябры сказалі.
І неяк раз
Яфрэмаў заспяшаўся у калгас,
Каб даказаць такім вось малаверам,
На практыцы тэорыю праверыць.
Прыехаў у калгас ранюткім часам.
(А старшьтня разумны быў у тым калгасе.)
Ён выслухаў Яфрэмава ды кажа:
— Прыбаўка дужа многа важыць.
Але не будзем ставіць вам рагатак:
А для навукі выдзелім вам статак.
Адна умова: тое малако,
Што з дадатковых атрымаеце саскоў,
Сабе бярыце, самі спажывайце,
А болей не дадзім, не наракайце.
Дык згодны?
— Згодзен! — адказаў Яфрэмаў.
Рашаць прыняўся ён сваю праблему.
Хадзіў ён ля кароў і так, і гэтак,
У калгасе прасядзеў амаль што лета,
Стаптаў там не адны пантоплі,
А малака не атрымаў ні кроплі.

Прызнацца, іншы раз
Такія дысертацыі страчаюцца і ў нас.
Ды з іх, як і з таго казла ўсё роўна,
Ні малака, ні воўны.

ДУБ І ГРЫБ

У дрэў-суседзяў на віду
Рос Дуб,
Развесіўшы свае шырока шаты.
Камель яго —
У некалькі абхватаў.
Такіх Дубоў, бадай,
Не знойдзеш болей —
Ён волатам стаяў
Над наваколлем!
І познім вечарам,
і ранкам
Магутны Дуб лавіў маланкі.
Часамі застываў у задуменнм.
І аглядаў ён лес. Прыемна
Было так Дубу-волату...
Аднойчы
Разбуджаны быў волат ноччу,—
Пачуў ён галасок сярдзіты:
— Па-добраму
З дарогі лепш сыдзі ты!
А не — дык паднатужуся ледзь-ледзь —
Табе на гэтым месцы не ўсядзець!
— Ты хто гакі?
— Я — Мухамор!
Я — цар сярод грыбоў адзіны,
Расту я не па днях,
А па гадзінах.
Мне месца не саступіш —
Дык у імгненне
Я выверну цябе з карэннем!
Ды Мухамор, як ні стараўся,
Ні напінаўся,—
Як Мухаморам быў,
Так Мухаморам і застаўся —
Засохнуў, спарахнеў і болей не прыўзняўся.
А Дуб, як і раней,
Над наваколлем
узвышаўся.

СУСТРЭЧА

Якіх здарэнняў не бывае ў ноч
пад Новы год!
Ну, узяць бы гэтае. Хоць і не ў іх натуры,
А года Новага прыход
Задумалі адзначыць Куры.
На седала рашылі не садзіцца,
як заўсёды, рана,
А загаддзя падрыхтаваліся старанна —
У складчыну сабралі усяго патроху:
Адна прынесла бульбіну, другая
дзесь знайшла гароху,
А трэцяя ў дадатак
Прынесла некалькі зярнятак,
Каб быў дастатак за сталом.
І справа стала толькі за пітвом,
Якое Певень абяцаў прынесці.
Даўно ўжо час за стол прысесці,
Ды Певень дзесьці затрымаўся...
А дзе?
Калі у краму ён спяшаўся,
3 ім адбылося гэткае здарэнне:
3 суседняга двара сустрэў другога Пеўня.
— Вітаю, браце, з Новым годам!
Не шкодзіла б нам з гэтае нагоды...
Пайшлі далей. ідуць ды размаўляюць.
А тут і трэцяга, нарэшце, сустракаюць.
І вось, пакуль ісці дадому,
Рашылі прапусціць па чарачцы, вядома,
Спачатку па одной за стрэчу,
для прыліку.
3атым яшчэ... Затым пайшло скарэй...
Пілі за Новы год ужо без ліку.
Забыліся пра дом і пра Курэй.