Уільям Шэкспір - Тры камедыі

Уваходзяць сэр ТОБІ і МАРЫЯ .

СЭР ТОБІ

Блаславі цябе Юпітэр, святы айцец.

БЛАЗЕН

Bonos dies, сэр Тобі, бо як калісьці сказаў пляменніцы караля Гарбадука нейкі пражскі пустэльнік, што ніколі не меў справы ні з пяром, ні з чарнілам: «Тое, што ёсць — ёсць». Так і я, стаўшы святым айцом, я ёсць сэр святы айцец, бо што ёсць «тое», як не «тое», і што значыць «ёсць», як не «ёсць»?

СЭР ТОБІ

Ты пагавары з ім, сэр Топас.

БЛАЗЕН

Гэй, як вас там велічаць? Мір сей цямніцы!

СЭР ТОБІ

Добра, шэльма, прыкідваецца. Выдатны артыст, шэльма!

МАЛЬВОЛЬЁ

( з каморы )

Хто там кліча?

БЛАЗЕН

Сэр Топас, свяшчэннік, прыйшоў наведаць блажэннага нябогу Мальвольё.

МАЛЬВОЛЬЁ

Сэр Топас, а, сэр Топас! Добры сэр Топас, схадзіце да мілэдзі.

БЛАЗЕН

Ізыдзі з яго, ізыдзі, трывялікі д’ябал! Як ты катуеш гэтага чалавека! А ў цябе, грэшніка, і ўсёй той гаворкі, што пра сваю мілэдзі.

СЭР ТОБІ

Сказаў як звязаў, сэр святы айцец.

МАЛЬВОЛЬЁ

Сэр Топас, ні з кім на свеце так не абыходзіліся. Дабрэйшы сэр Топас, вы не думайце, што я вар’ят. Я ў сваім розуме. Яны тут замкнулі мяне ў жудаснай цемры.

БЛАЗЕН

Цьфу, бясчэсны сатана! Я цябе называю як мага больш прыстойна, бо я з тых пачцівых людзей, якія нават з д’яблам паводзяць сябе высакародна.

МАЛЬВОЛЬЁ

Ты гаворыш,— там цёмна?Як у пекле, сэр Топас.

БЛАЗЕН

Памілуй цябе бог, ды тут жа вокны з ліхтарамі, празрыстыя, як аканіцы, верхняе святло на поўнач — поўдзень прамяністае, як чорнае дрэва. А ты скардзішся, што цябе пасадзілі ў цёмную.

МАЛЬВОЛЬЁ

Я пры сваім розуме, сэр Топас. Я вам кажу: тут цёмна.

БЛАЗЕН

Вар’ят, ты памыляешся. Я сцвярджаю, няма цемры, апроч невуцтва, а ў ім часам здараецца замарачэнне і з намі, як часта і з егіпцянамі ў іхнім тумане.

МАЛЬВОЛЬЁ

Я гавару, што камора гэта цёмная, як невуцтва, нават калі невуцтва цёмнае, як само пекла, і кажу, што нікога на свеце так не крыўдзілі. Я такі ж вар’ят, як і вы. Праверце мяне любымі лагічнымі пытаннямі.

БЛАЗЕН

Праверым. Якой думкі быў Піфагор адносна дзічыны?

МАЛЬВОЛЬЁ

Якой думкі? Ага,— што душа маёй бабкі можа перасяліцца ў птушку.

БЛАЗЕН

А што ты думаеш наконт яго думкі?

МАЛЬВОЛЬЁ

Я думаю аб душы больш высакародна і зусім не падзяляю яго думкі.

БЛАЗЕН

Бывай,— заставайся ў цемры. Пакуль ты не згодзішся з думкай Піфагора, я не прызнаю, што ты ў сваім розуме. I глядзі, не забі куліка, бо абяздоліш душу сваёй бабкі.— З богам!

МАЛЬВОЛЬЁ

Сэр Топас, сэр Топас!

СЭР ТОБІ

Беспадобны сэр Топас!

БЛАЗЕН

Бачыце, я на ўсе ролі майстар.

МАРЫЯ

Ты мог усё гэта разыграць без барады і сутаны: ён жа цябе не бачыць.

СЭР ТОБІ

А цяпер пагавары з ім сваім голасам і прыйдзеш мне сказаць, як ты яго знаходзіш. Мне хацелася б гэты спектакль хутчэй скончыць. Калі яго можна вызваліць прыстойным чынам, то варта так і зрабіць. Зараз я ў такіх неладах са сваёй пляменніцай, што не змог бы гэтую пацеху давесці да канца, не наклікаўшы бяды на сваю галаву. Варушыся і прыходзь хутчэй у мой пакой.

Выходзяць сэр ТОБІ і МАРЫЯ .

БЛАЗЕН

( спявае )

МАЛЬВОЛЬЁ

Гэта ты там, блазен?

БЛАЗЕН

МАЛЬВОЛЬЁ

Блазен, чуеш?

БЛАЗЕН

МАЛЬВОЛЬЁ

Блазен, паслухай...

БЛАЗЕН

МАЛЬВОЛЬЁ

Мілы блазен, зрабі мне, калі ласка, невялікую паслугу — прынясі мне свечку, пяро, чарніла і паперы. Клянуся словам двараніна,— век буду табе ўдзячны.

БЛАЗЕН

Сіньёр Мальвольё?

МАЛЬВОЛЬЁ

Я, добры блазен.

БЛАЗЕН

Ай-яй-я-яй, сіньёр, як жа гэта вы страцілі ўсе свае пяць розумаў?

МАЛЬВОЛЬЁ

Блазен, нікога ў свеце так бязлітасна не крыўдзілі, як мяне. Я пры сваім розуме, як і ты.

БЛАЗЕН

Усяго толькі? Тады вы сапраўды бязмозгі, калі ў вас розуму не больш, як у дурня.

МАЛЬВОЛЬЁ

Гэта яны тут зрабілі з мяне дурня: трымаюць мяне ў цемры, падсылаюць нейкага ёлупня — святога айца і наогул падстройваюць усё, каб я звар’яцеў.