Сяргей Белаяр - Полюс недаступнасці

— У нас шмат працы, Яўген Святаслававіч... А з іншага боку... Шукайце! І закрыем гэтую тэму. Паспрабуйце зрабіць усё як мага больш аператыўна — хутка «Полюс недаступнасці» апынецца ў эпіцэнтры!

Дацэнт кіўнуў і паспяшаўся ў жылы блок. Прафесар выдзяліў Медзельцу электрыка ў дапамогу.

За сценамі станцыі было холадна і ветрана. З неба, якое налівалася чорным, сыпаўся падобны на крупы снег. Ногі па шчыкалатку танулі ў гурбах. Не пройдзе і некалькі гадзін, як снегу наваліць па пояс, калі не па грудзі.

Чаканні дацэнта апраўдаліся. Уваход у тунэль — лаз у снезе і лёдзе на глыбіні два метры — размяшчаўся непадалёк. Калі б не зламаныя калкі, што тырчалі са снегу, Медзелец мог і прайсці міма. Дзверы адсутнічалі — іх замяняў кавалак брызенту. Давялося папрацаваць рыдлёўкамі.

Перш чым нырнуць у дзірку, дацэнт уключыў ліхтар і агледзеў тунэль. Столь падтрымлівалі заледзянелыя бэлькі і бярвенні.

— Можа, не варта сюды лезці?

— Аляксандр Мікалаевіч, калі жадаеце, можаце пачакаць мяне звонку!

Заставацца аднаму электрыку не хацелася.

Тунэль скончыўся масіўнымі металічнымі дзвярыма, забяспечанымі крэмальернай засаўкай. Калісьці на іх быў надпіс, але час мала што ад яго пакінуў.

Медзелец узяўся за кола, аднак пракруціць яго, хоць бы на сантыметр, не здолеў. Судзераў прыйшоў на дапамогу. Коштам немалых намаганняў у палярнікаў атрымалася зрушыць кола з мёртвай кропкі. Дзверы адчыніліся са страшным скрыпам.

— Я ж казаў!

Памерамі пячора ў некалькі разоў пераўзыходзіла трэці тэхнічны модуль. Па сценах і падлозе віліся тоўстыя кабелі, якія збіраліся ў высокія металічныя шафы, з няроўнымі прамежкамі расстаўленыя вакол механізма.

Адна з шаф была ўзарвана.

— Кабелі даваенныя... — Судзераў наблізіўся да бліжэйшай шафы і ўдарам айсбаля збіў іржавы замок. — Размеркавальны шчыт таксама. Нямецкі!

— Упэўнены, Аляксандр Мікалаевіч?

— Ды тут і сімвал завода ёсць!

Прыгледзеўшыся, дацэнт адрозніў не толькі абрэвіятуру і арла з раскінутымі

крыламі, які трымаў у кіпцюрах вянок са свастыкай, але і год — тысяча дзевяцьсот саракавы.

— Яны што, выкарыстоўвалі трафейнае абсталяванне?

— Усякае можа быць. «Галіяф», напрыклад, служыць да гэтага часу!

— Галіяф?

— Нямецкая радыёстанцыя, якая забяспечвае сувязь з падлодкамі на адлегласці да чатырох тысяч кіламетраў. Яе пабудавалі ў сорак трэцім, а ў сорак пятым пры падзеле Германіі на зоны ўплыву яна адышла да Савецкага Саюза.

— Дазвольце пацікавіцца — адкуль у вас такія звесткі?

— Чытаў у часопісе.

Медзелец пераключыў увагу на механізм. Знізу ён выглядаў яшчэ больш загадкава. Складвалася ўражанне, што яго не збіралі, а адлівалі цалкам.

— Немцы, вядома, майстры сваёй справы, але пабудаваць такое...

— Значыць, прышэльцы?

— Давайце не будзем спяшацца з высновамі, Аляксандр Мікалаевіч! Дапамажыце мне знайсці якую-небудзь дробную дэталь для аналізу!

Доўгія пошукі ўвянчаліся поспехам: выбуховая хваля, зусім не пашкодзіўшы ўстаноўку, збіла з яе мудрагелістай формы клямар.

— Не па маёй частцы!

— Вось і добра! — Медзелец загарнуў клямар у насоўку і сунуў у нагрудную кішэню. У наступнае імгненне пачулася гучная пстрычка, якая прымусіла палярнікаў здрыгануцца і азірнуцца. — Там!

Паміж патопленай у камень цяжкай металічнай пласцінай і сцяной з’явіўся невялікі зазор. Судзераў устав іў у яго дзюбу айсбаля і з сілай пацягнуў. Дзверы адчыніліся з жудасным скрыпам завес.

— Тут ход! — дацэнт пачаў смела падымацца па груба высечаных прыступках. Праз некалькі хвілін палярнікі апынуліся ў левым крыле станцыі. — А я шукаў уваход над механізмам...

— Вы своечасова, — узрадаваўся Казанцаў, — бура ўжо зусім блізка! — за вокнамі было цёмна і завываў вецер. — Што атрымалася высветліць?

Дацэнт сцісла распавёў пра падзеі апошніх гадзін.

— Іншапланецяне або немцы? У справаздачы ні пра што такое не гаварылася! Хаця... Калі пра першых нічога сказаць нельга, то другія ў Антарктыдзе даўно — з пачатку дваццатага стагоддзя. У тысяча дзевяцьсот першым годзе адбылася пер­шая германская антарктычная экспедыцыя на чале з прафесарам геалогіі Эрыхам фон Дрыгальскім. У дзевяцьсот адзінаццатым — другая. Яе ўзначальваў Вільгельм Фільхнэр. У трыццаць сёмым у мора ўпершыню выйшла германская кітабойная флатылія, і пасля яе паспяховага вяртання вясной трыццаць восьмага года пачалася падрыхтоўка да трэцяй экспедыцыі. Антарктыда разглядалася нацыстамі як патэнцыйная тэрыторыя Трэцяга рэйха. Для экспедыцыі быў адабраны карабель «Швабія», які выкарыстоўваўся для трансатлантычных паштовых перавозак. Камандаванне экспедыцыяй прыняў капітан Альфрэд Рычэр, які прымаў удзел у некалькіх экспедыцыях на Паўночны полюс. «Швабія» адплыла з Гамбурга сямнаццатага снежня трыццаць восьмага і прыбыла ў Антарктыду дзевятнаццатага студзеня трыццаць дзявятага. Быў абследаваны велізарны раён паўднёвага кантынента ад трынаццатага градуса заходняй даўгаты да дваццаць другога градуса ўсходняй даўгаты, зроблена больш за адзінаццаць тысяч фотаздымкаў. Тэрыторыя атрымала назву Новай Швабіі.