Сяргей Белаяр - Полюс недаступнасці

— Цалкам з вамі салідарны, калега!

— А Кройцар як?

— Рэмісіі не назіраецца. Кабушу давялося прывязаць яго да ложка, але ён так і працягвае ківаць. Як быццам не чалавек, а механізм... Я зусім не разумею, што адбываецца! У маёй практыцы не здаралася нічога падобнага... Віктар Канстанцінавіч спісвае ўсё на масавае вар’яцтва, але не можа растлумачыць яго прыроду. Я аддаў распараджэнне правесці аналіз ежы і вады. Ніякіх старонніх прымешак... Ні газу, ні пароў, ні іншых небяспечных рэчываў.

— Самы час паверыць у падкопы д’ябла.

— Я атэіст, Яўген Святаслававіч, — Казанцаў нават не спрабаваў усміхнуцца, — і вам раю!.. Рэлігія — уздых прыгнечанага стварэння, сэрца бессардэчнага свету, яна — дух бяздушных парадкаў. Рэлігія ёсць опіум для народа... Карл Маркс. «Да крытыкі гегелеўскай філасофіі права». Азнаёмцеся ў вольны час!.. У вас няма гарэлкі?

— Не трымаю! — дацэнт паспрабаваў не паказваць свайго здзіўлення. Пасля смерці жонкі прафесар стаў перакананым непітушчым.

— Зусім забыўся. Я ж для вас — прыклад для пераймання.

— У Кабуша павінен быць спірт.

— Мабыць, зайду да яго... Папраўляйцеся!

— Аз ёсць цар! — данеслася з калідора.

— Рудэнка... І калі толькі гэта скончыцца?

На галаву электрыка было надзета вядро з выразаным нажніцамі па метале вер­хам. Плечы пакрывала прасціна. У руках Рудэнка трымаў футбольны мяч і вудзільны абломак.

— Аз ёсць цар!

— Сюррэалізм нейкі... — Казанцаў не стаў спыняць электрыка. Тым больш, што з’явілася новая нагода для трывогі. — Склад!

Навукоўцы пабеглі ў левае крыло, дзе заспелі Судзерава, які біў па металічнай дзверы бюстам Леніна. Замок яшчэ трымаўся.

— Аляксандр Мікалаевіч, зараз жа спыніцеся!

Электрык павярнуўся і выскаліўся.

— Гэта ты ва ўсім вінаваты!

— Аляксандр Мікалаевіч, што за тон? — ускіпеў Медзелец. — Паважайце кіраўніка экспедыцыі!

— Заткніся! — вочы Судзерава наліліся крывёю, а пальцы з сілай сціснулі бронзу. — Гэта ён зацягнуў нас сюды! Цяпер мы ўсе памром!

— У вашых словах адсутнічае логіка. Я нікога нікуды не цягнуў! Вы ўсе тут добраахвотна... І чаму вы вырашылі, што нас чакае смерць?

— Ты ведаеш!

— Уявіце сабе, не маю ніякага ўяўлення! — дацэнт бачыў, якіх намаганняў каштавала Казанцаву захоўваць спакой.

— Не загаворвай мне зубы!

— Навошта ж крычаць? Проста растлумачце нам з Глебам Міхайлавічам, што прымусіла вас прыйсці да недарэчнай высновы аб вінаватасці прафесара Казанцава!

— Заткніся! — Судзераў шпурнуў бюст аб зямлю, прымусіўшы навукоўцаў адскочыць.

— Яўген Святаслававіч, калі вас не абцяжарыць!

— Добра, Глеб Міхайлавіч! — Медзелец высілкам волі стрымаў раздражненне. — Як скажаце.

— Пракляты забойца, я спыню цябе! — электрык рвануў да Казанцава, схапіў за горла і пачаў душыць. Твар прафесара пачырванеў, вочы палезлі з арбіт. Ён паспрабаваў адштурхнуць Судзерава, аднак той быў маладзейшы, вышэйшы і цяжэйшы за яго.

Нядоўга думаючы, дацэнт схапіў бюст і ўдарыў ім электрыка. Удар прыйшоўся прама ў лоб. Секунду або дзве Судзераў працягваў захоўваць вертыкальнае становішча, а затым паваліўся як падкошаны.

— Дзякуй, калега! — з цяжкасцю вымаўляючы словы, Казанцаў выпрастаўся. У яго вачах стаялі слёзы.

Медзелец не чуў сябра і не адчуваў болю ў параненай руцэ.

— Я забіў чалавека...

— Ці ён, ці мы!

— Я забіў чалавека! — накаціў паралізуючы страх.

— Спыніце істэрыку! — Казанцаў адвесіў Медзельцу звонкую аплявуху, ад чаго погляд дацэнта набыў асэнсаванасць. — Вы абаранялі не толькі маё, але і сваё жыццё! Любы суд прысяжных вас апраўдае!

— У нас няма суда прысяжных.

— Усё роўна!.. Дый не мёртвы ён!

— Праўда? — сэрца забілася хутчэй.

— Прывесці Віктара Канстанцінавіча?.. Судзераў без прытомнасці! — дацэнт у думках падзякаваў Богу. — Давайце аднясем яго ў жылы блок і замкнём, пакуль ён не нарабіў бяды.

Электрык слаба застагнаў, калі яго ўзялі пад пахі, але ў прытомнасць не прыйшоў.

Навукоўцы выбіліся з сіл, пакуль дацягнулі Судзерава да ложка.

— Які цяжкі... Мы зможам звязацца з Вялікай зямлёй прама цяпер?

— Магу паспрабаваць, але...

— Ніякай гарантыі? — прафесар вылаяўся. — Падзарабляў студэнтам разгрузкай вагонаў, вось і нахапаўся... Хутчэй бы скончылася гэтая праклятая бура! Сітуацыя выйшла з-пад кантролю!

— Звязваць будзем?

— Зразумела! Не хапала толькі, каб хтосьці яшчэ даведаўся пра зброю! — пра­фесар скарыстаўся бухтай провада. Атрымалася не так моцна, як у Хмары, тым не менш надзейна.