Кацярына Мядзведзева - Спадарыня Трынога

***

Бабуля даўно спала. Грэн паліў на ганку, ён быў нязвыкла маўклівы, нібы вырашаў складаную задачу і не мог знайсці адказ. Блерта дамывала посуд. Рукі рухаліся звыкла, а ў галаве цяжкім молатам бухкалі словы. Брудныя думкі.

Яна здрыганулася, таму што Грэн раптам апынуўся побач.

— Блерта, мне. Я павінен сказаць табе.

Ён падышоў зусім блізка. Дакрануўся да завітка яе валасоў каля шчакі.

Яна глядзела на брата ў жаху. Ён таксама? Яны абодва?

— Не, не, маўчы, не смей! — адапхнула яго і ўцякла.

Уночы ён прыйшоў, як звычайна. Але дзверы былі запёртыя.

— Спіш, Блерта?

— Не, — адазвалася.

Яна стаяла за дзвярамі, не адыходзіла.

— Блерта, мне трэба прызнацца табе. У добрым і дрэнным. З чаго пачаць?

— З добрага, — прашаптала яна, і ён усміхнуўся.

— Я кахаю цябе, Блерта.

Яна здушана войкнула, і наступіла доўгая цішыня. Што яна рабіла там, у цёмным пакойчыку, малілася, плакала ці ляжала ў непрытомнасці? Не дачакаўшыся адказу, ён загаварыў ізноў, хутка, блытана, захлёбваючыся.

— Я не брат табе, Блерта, я цябе падмануў. Твой братка Грэн і не думаў вяртацца дахаты. Ён падгаварыў яшчэ дваіх і, як расталі ільды, збег з першым жа караблём. А я проста заехаў сказаць, каб вы яго не чакалі. Але ты так ласкава назвала мяне яго імем. І ніхто не заўважыў падмены. Было пацешна цвяліць старую, плесці небыліцы пра Спадарыню Трыногу, але потым я зразумеў, што не хачу палохаць цябе, і не хачу глядзець, як цябе лупцуюць дубцом... Блерта, я звязу цябе сілай з гэтага павуковага гнязда, чуеш?

Ён штурхнуў дзверы, і яны адчыніліся. На скразняку ад адкрытага акна дрыжала свечка. Ложак Блерты быў засланы, на падушцы ляжаў нацельны крыж.

У іншых акалічнасцях Грэн бы пасмяяўся, што ціхоня Блерта вылезла ў акно. А цяпер гэты ўчынак шмат пра што казаў. І ён ведаў толькі адно месца, куды дзяўчына магла пайсці, адна, без крыжа.

Дурань, дурань! Чаму ён не сказаў ёй раней, якога чорта забаўляўся. Увесь час забываў, што яна лічыць яго братам... І якога чорта валаводзіць цяпер, калі Блерта блукае ўпоцемку па балоце і можа патануць, дабіраючыся да старой леснічоўкі.

Яе крыж ён надзеў на шыю, побач са сваім. І, пляснуўшы дзвярамі, пакінуў хату.

***

Ён заблукаў і толькі на досвітку выйшаў да азярца з п’яўкамі, якіх так баялася Блерта. Адшукаў брод, ботам п’яўкі не страшныя. На выспачцы знайшоў абрыўкі ад сукенкі і кроў, відаць, Блерта перавязвала ногі. Купіны, алешнік, асот, жабяняты пырскаюць з-пад ног. І развалюшка са сляпымі вокнамі, дах праваліўся, дзверы ў зямлю ўраслі. Зразумела, леснічоўка была пустая.

А потым, халаднеючы сэрцам, ён заўважыў стужку, амаль засмактаную ўсярэдзіну балотнага акенца, расціснутыя журавінкі, зламаныя сцябліны, выдраны мох. Далей зямля была некранутай, ніякіх слядоў... І гэта азначала толькі тое, што Блерта не сышла, што яна засталася тут.

Ён сядзеў на зямлі, трымаў у руцэ брудную стужку і плакаў.

— Яна не патанула, Грэн, — сказаў хтосьці.

Голас быў ціхі, цёплы і ліслівы, Грэн ускочыў і павярнуўся, чакаючы сустрэць жоўты погляд з вертыкальнымі зрэнкамі. Але за яго спінай стаяў усяго толькі Пастух, і Грэн падзівіўся, што адразу не пазнаў ягоны голас.

— Ты яе бачыў?

— Як цябе зараз, і нават бліжэй, — кіўнуў Пастух. Руды сабака ля яго ног скаліў зубы, нібы смяяўся. Грэну раптам успомніліся нядобрыя чуткі, што хадзілі пра гэтага чалавека. «Ён Пастух, а не Паляўнічы», — так казала Блерта, добра, але дзе яго статак? Каго, скажыце, калі ласка, ён пасвіць?

— Вось такіх дурняў, як вы з Блертай, і пасу, — сказаў Пастух і ўсміхнуўся, паказваючы дробныя вострыя зубы. — Думаеш, вы першыя з’явіліся спадарыню Трыногу праведаць? Дзеці, сапраўдныя дзеці. Лезеце, куды не просяць, шукаеце, чаго няма. Маці прыспіць дзіцё ці ў студню выпусціць, а вінаватая, канешне, Трынога. Як быццам тыя, у каго дзве нагі, зло чыніць не здольны.

— Невінаватыя не хаваюцца, — перабіў яго Грэн.

— А ты не хаваўся б, будзь у цябе хвост? — развесяліўся Пастух. — Нашы гараджане і гарбатых ды кульгавых не надта прывячаюць. А тут трэцяя нага. Няйначай,ад нячысціка. Дзевак колькі ў балоце ледзь не патанула, і ўсе туды ж, да яе, за вядзьмарствам, за шчасцем і каханнем. Ды калі б Трынога тут і была, то хіба б шчасцем гандлявала? Толькі бядой. Блерта адна гэта зразумела. А не знайшла нікога — у багну памкнулася, ледзь паспеў.

— Куды пайшла Блерта? Мне трэба яе дагнаць і растлумачыць.

— Яна ведае, Грэн. Ці лепш клікаць цябе сапраўдным імем? — Пастух падміргнуў. — Мне давялося сказаць ёй праўду пра цябе, зняць камень з ейнай душы.