Алесь Жук - Зоркі над палігонам

— Ладна! — неазначальна адказаў Карповіч.

Унукаў павярнуў галаву ўбок, але Карповіч заўважыў, як пераможная ўсмешка варухнула вусны Унукава.

Унукаў таксама заўважыў, што лейтэнант зразумеў усё. Ён не хаваючыся пагардліва ўсміхнуўся.

— Я вас, таварыш салдат...

Карповіч не знаходзіў слоў, каб сказаць усё, што накіпела ў душы.

Што вы? Вы паспрабуйце дакажыце! Што вы дакажаце?

— Кру-гом!!!

На ранішнім пастраенні Карповіч сам прыдзірліва агледзеў выпраўку кожнага салдата, моўчкі выслухаў даклады камандзіраў аддзяленняў, потым загадаў выйсці са строя Унукаву. Той выйшаў вольна. Карповіч вярнуў яго ў строй і загадаў выйсці так, як належыць, па-страявому.

— За спробу зрабіць самавольную адлучку аб'яўляю радавому Унукаву, ад імя камандзіра роты, трое сутак арышту. Стаць у строй!

Гэтым разам Унукаў дакладна выканаў каманду. Спадылба зірнуў на Карповіча. Такога павароту ён не чакаў. Гэта азначала, што цяпер трэба будзе трымаць адказ і перад камандзірам роты, і перад камбатам. I не было гарантыі, што тыя не прыбавяць сутак.

***

Афіцэры снедалі на невялікай палянцы. Каласоў сядзеў, выцягнуўшы ногі і прытуліўшыся плячыма да сасны. Калянчук сядзеў, падкурчыўшы ногі па-турэцку, паволі жаваў кашу, нібы смакаваў яе ці думаў нешта. Капітан Раманаў прымасціўся на пяньку. Капітан акуратна, каб меней крышылася, адкусваў хлеб, намазаны маслам, і запіваў чаем з алюмініевага кубка.

Карповіч пажадаў усім прыемнага апетыту, паглядзеў, дзе б сесці.

— Садзіся, садзіся, у пяхоце не гардзяцца — дзе стаяць, там і садзяцца! — пажартаваў Каласоў, падсунуў бліжэй да Карповіча кацялок з кашаю.— Рубай.

— Слухай, Міша, цябе не Аскірка навучыў апошнім да кухні хадзіць? — сур'ёзна, з падазронасцю запытаўся Калянчук, а Каласоў ледзь не закашляўся.

— А што? — насцярожана запытаўся Карповіч, адчуваючы, што тут нейкі жарт за пытаннем.

— А тое,— растлумачыў Калянчук,— што твой папярэднік, уразумеўшы, што апошняму больш дастаецца, узяў быў моду прыходзіць пасля нас...

— Ну? — запытаўся Карповіч.

— Ну а мы ўзялі аднойчы і ўсё з'елі, пару лыжак толькі пакінулі. Ад таго разу пачаў прыходзіць так, як і належыць камандзіру другога ўзвода,— скончыў Калянчук, а Каласоў і Раманаў ззсаляяліся, успомніўшы той выпадак.

— Ладна, Калянчук, я табе дарогу перабягаць не буду, калі ты камандзір трэцяга ўзвода і павінен прыходзіць апошнім. Спадзяюся, ты не пакрыўдзішся, калі мы табе іншы раз не больш, а менш пакінем?

Цяпер засмяяліся ўчатырох.

Каласоў тым часам хлебануў чаю і паморшчыўся — гарачы.

Калянчук, усё гэтак жа паволі смакуючы кашу, за пытаўся:

— Гарачы?

— Гарачы.

— А ты яго з халадком зрабі.

— 3 якім халадком?

— Вунь жабка паскакала. Ты яе ў кубак — і будзе ў чаі халадок...

Каласоў так адхіснуўся ад кубка, бы ў ім угледзеў не жабу, а кракадзіла.

— От табе і пяхота, у якой не гардзяцца! От табе і баявы камандзір! — прысарамаціў яго Калянчук, зусім сур'ёзна, нібыта яму і не хацелася ўсміхнуцца.

Капітан Раманаў устаў. Каласоў тронкам лыжкі памешваў чай — студзіў.

— Што там у цябе з Унукавым? — запытаўся капітан Раманаў у Карповіча.

— Хацеў ноччу ў самаволку. Аб'явіў трое сутак ад вашага імя.

— Ого! Першы раз хай і гэтак будзе. Толькі ў наступны раз рабі так, каб я сам спачатку ведаў, што ты аб'яўляеш ад майго імя.

— А вам, таварыш капітан, пара перастаць цацкацца з гэтым Унукавым. Яго даўно ўжо трэба ў дысбат.

Заслужыў! — Каласоў злосна махнуў рукою, як секануў у паветры.

— Туды ніколі не позна. Будзеш на маім месцы, Каласоў,— можа, і ты паглядзіш па-другому... Пасля снедання зберацеся да мяне,— сказаў капітан Раманаў і пайшоў.

— Дзівак чалавек.— Каласоў устаў, стоячы дапіў чай.— Раманаву з-за гэтага Унукава павышэнне адмянілі, а ён усё выхоўвае абармота. Ды каб маладога хлопца, а то ў дваццаць два рады. 3-за яго так і застанецца вечным ротным.

— А ты перажываеш сам больш за Раманава. Табе на месца ротнага, мабыць, мацней хочацца, чым Раманаву на камбатаўскае,— знарок насмешліва пакпіў Калянчук.

— Перастань са сваімі жартачкамі! На роту мне будзе месца і так.

— А ты думаеш, Раманава хутчэй пусцяць на павышэнне пасля таго, як ягонага салдата адправяць у дысбат? А гэты Унукаў Раманава саромеецца, дабраў ён яго за жывое...

— Цябе, Калянчук, у псіхалогію цягне. От вазьмі яго ў Карповіча і разам з Раманавым выхоўвайце.

Каласоў пайшоў.

Калянчук даеў кашу, піў чай упрыкуску з хлебам і маслам, расказваў Карповічу.