Алесь Жук - Зоркі над палігонам

За ўвесь дзень быў толькі адзін прыпынак, у бярозавым узлеску, дзе калону чакала паходная кухня з адчыненымі гарачымі катламі. I здалося, шго няма нічога смачней за гэту капусту са скваркамі, за ячную кашу і рэдзенькі кіславаты кісель.

I большае асалоды не магло мець цела, як ад кароткага прызалу на сухім, рана апалым лісці, на густой, а мясцінамі ўжо пакудлачанай траве, пад пяшчотнымі павевамі палявога ветру, які нясе з сабою пах сухое шэрае раллі, іржышча і саломы.

Пад вечар, калі пахілілася сонца да зямлі, калі далёка выцягнуліся цені, калона па дарозе паўз малады, пасаджаны акуратнымі радамі хвойнік спусцілася ў шырокую даліну.

Насустрач дыхнула густою вільгаццю, мокрым пахам травы, алешніку і ракігніку — гэтак, як і заўсёды пахне надвячоркам ад ракі. I аж лягчэй стала дыхаць.

Самаю лепшаю ўзнагародаю было б зараз распрануцца і кінуцца ў гэтую роўную, слюдзяную плынь ракі. Але такая блізкая і заманлівая вада заставалася недасяжнаю. Адсюль, з узгорка, было відаць як на далоні, што да ракі тоненькімі шэрымі стужачкамі сцякаліся калоны. I машыны адна за адною сыходзілі ў ваду і ўплаў пераадольвалі раку, не спыняючыся, уз'язджалі на ўзгорак на другім беразе. А далей кожная ка/юна зноў выходзіла на свой кірунак.

Капітан Раманаў перадаў загад тэрмінова падрыхтаваць машыны да плавання.

А праз некалькі хвілін калона паволі кранулася наперад.

Машыны ішлі ў раку.

Карповіч заняў месца на час пераправы ў вежы. 3 яе добра было відаць, як паволі, няўклюдна, быццам вялікія качкі, уваходзілі ў ваду баявыя машыны.

У самога Карповіча здрыганулася сэрца, калі машына, выкінуўшы перад сабою хвалеадбіўны шчыток, страціла пад сабою зямлю, загайдалася, нібыта восьвось гатовая пайсці пад ваду. I ў наступнае імгненне Карповіч адчуў, што машына плыве, што матор не марна працуе. Паволі набліжаўся бераг.

Карповіч азірнуўся назад: дзве ягоныя машыны, як качаняты, паслухмяна плылі следам.

Як толькі гусеніцы дакрануліся да зямлі, Зелянкоў даў газу. Ляпнуў, склаўшыся, хвалеадбіўны шчыток, і машына, абтрасаючы ваду, лёгка памчалася на ўзгорак, услед за калонай.

Адышоўшы з паўкіламетра, калона спынілася — пакуль падцягнуцца ўсе машыны.

Наперадзе, на скрыжаванні, стаяў на дарозе рэгуліроўшчык, збоч дарогі, за кусцікамі, матацыкл з каляскаю. Ад матацыкла да дарогі ішоў афіцэр, нечым вельмі ж знаёмы Карповічу.

I калі афіцэр падышоў бліжэй, Карповіч пазнаў, што гэта Ласцоў.

Ласцоў таксама пазнаў Карповіча, гукнуў:

— Прывітанне пяхоце!

Па гэтым прывітанні Карповіч зразумеў, што цяпер Ласцоў не мае ніякага дачынення да пяхоты. I знарок не стаў распытвацца нічога, бо зразумеў, што Ласцову захацелася пахваліцца.

Ласцоў прыпыніўся, паглядзеў на Карповіча, стомленага і запыленага, знарок няспешна, перавальваючыся з нагі на нагу, як прагульваючыся па скверыку, пайшоў назад да свайго матацыкла.

Калона кранулася далей. Цяпер Карповіч успомніў словы падпалкоўніка на начной стральбе і зразумеў, што тады ён узяў Ласцова на заметку і як няўмеку прыбраў у каменданцкі ўзвод ці так куды, абы толькі далей ад баявых машын, зрабіў, такім чынам, тое, чаго і дамагаўся чалавек.

РАЗДЗЕЛ8

Лагчына адкрылася вачам адразу ж за пагоркам. Роўненька, акуратна ўзялася па пакошы трава. Нібы нехта, каб навесці прыгажосць, пастрыг поплаў.

Нагрэты за дзень поплаў павяваў водарам травы, аселіцы, вады. Пасярод лугу цякла невялічкая рачулкапятлянка.

Карповіч толькі аблізаў перасохлыя вусны.

Ніколі б не падумаў, што марш даецца гэтак цяжка,

забірае так многа сілы. Здавалася, што тут такога — едзь у машыне, не сваімі ж нагамі ідзеш.

Калона нават не збавіла ходу. На поўнай хуткасці імчала па вузенькай, слаба ўезджанай аўтамабілямі дарозе, бязлітасна ўзрываючы гусеніцамі лугавіну.

Карповіч заплюшчыў вочы: здалося, што машына не ўтрымаецца на мосціку і зляціць у ваду. Зелянкоў з шыкам узляцеў на мосцік, вузенькі, як толькі праехаць машыне. Мосцік спецыяльна зрабілі вайсковыя сапёры, і на бярвеннях яшчэ чыста і свежа бялеліся зачосы і блішчалі кроплі смалы.

Але машына нікуды не зляцела, пераможна рыкнула маторам, апынуўшыся на другім беразе.

Карповіч апусціўся на сядзенне, расшпіліў сумку, паглядзеў на карту. Не такім здаваўся і доўгім звілісты чырвоны пункцір маршруту на карце, які цяпер паўставаў перад вачыма жывымі малюнкамі ўзгоркаў, узлескаў, палёў, пройдзеных і пакінутых далёка-далёка ззаду. I пыл з тых лесавых і палявых дарог роўным тоўстым слоем укрыў браню машыны, твары і адзенне камандзіраў і механікаў.