Юры Станкевіч - П'яўка

“Тады, што вы ўсё-такі згубілі ў двадцаць першым бараку?” — не адпускаў ён мяне.

Лепшы спосаб схаваць нешта — гэта сказаць праўду.

“Цмока, — нахабна адказаў я. — Не супраць зірнуць на яго.

Цікавасць — адметная рыса майго характару.”

Толькі апынуўшыся за брамай, я ўздыхнуў з палёгкай. Публій

Рос — вось каму не пашанцавала. Але ж ён павінен быў ведаць, што адсочваць усё, маючае адносіны да доказаў, смяротная рызы-ка. Наўрад ён быў на правільным шляху ў сваіх пошуках, але можна паважаць яго за тое, што не здрадзіў сваім перакананням і, урэшце, не падставіў мяне. А здолеў бы, калі захацеў, папросту гэта зрабіць.

Я спачуваў навукоўцу. Але дапамагчы яму ў сітуацыі, у якой ён цяпер апынуўся, я не мог.

19.

Праз гадзіну мы з Андрушам, як было вырашана раней, пайші да мясцовага лекара. Усюдыісны Андруш ведаў, дзе той жыве, і згадзіўся мне дапамагчы. Я нічога пакуль не сказаў яму ні пра допыт, ні пра Публія Роса.

Моцны гарачы вецер гнаў па небе асляпляльна белыя аблокі і раздзьмуваў смецце. Абапал дарогі яно ўзвышалася амаль на ме-

тровую вышыню, і нібы дыхала, вывяргаючы смурод. Часам дарогу імкліва перабягалі пацукі. Калі-нікалі я нават бачыў варон і кавак.

Доктар Арвід жыў у кіламетры ад паселішча, у кінутай сялянскай хаце, якую раней займалі кітайцы, што перасяліліся цяпер у цэнтр, бліжэй да сваіх супляменнікаў.

“Усё залежыць ад таго, ці будзе ён дома і колькі ён выпіў сёння з раніцы, — казаў мне Андруш. — Інакш мы нічога не даб’емся: калі ён моцна п’яны, а на падпітку ён амаль заўсёды, то размову варта адкласці да лепшых часоў, бо ён не церпіць, калі яму назаляюць і бачаць у такім стане”.

“Ён даўно ў паселішчы?” “Гады са два”.

“Белы?” “Так”.

“Яму можна давяраць?” “Цалкам. Калі цвярозы”.

Андруш паказаў напрамак, і мы збочылі. Некалькі напаў-

разбураных будынкаў паўсталі перад нашымі вачыма. Тым не менш, там нехта жыў: высоўваліся чыесьці чорныя пысы, ды бегалі кашчавыя дзеці з разбухлымі жыватамі. Мы падышлі да патрэбнай нам хаты. Падворак быў падмецены, а на дзвярах я з палёгкай не ўбачыў замка.

Доктар аказаўся дома, і мы, пагрукаўшы, увайшлі.

Гаспадар у адных трусах ляжаў на канапе, і толькі павярнуў голаў, калі мы з’явіліся на парозе. Шматлікія тату пакрывалі даўгое, хударлявае цела. На першы погляд, ён быў цвярозы, а на яго выцягнутым непаголеным твары не выказалася пры нашым з’яўленні аніякіх пачуццяў.

“Сядайце, — сказаў ён незадаволена, — і патлумачце, чым, так бы мовіць, абавязаны?” Ён скінуў ногі на падлогу і сеў сам.

“Я чуў, вы нядаўна наведалі ўдаву Адмету Слімак, — прад-

ставіўшыся, сказаў я доктару Арвіду, — мяне па некаторых прычынах цікавіць яе агульны стан”.

Доктар Арвід акінуў мяне змрочным позіркам глыбока схаваных пад-над бровамі вачэй.

“Я не абавязаны вам дакладваць, бо ваша прозвішча нічога мне не гаворыць. Хто вы?” “Мне здаецца, я ведаю, ад чаго яе прагрэсіруючая, згадзіцеся, нямогласць”.

“Калі вы ведаеце — чаму пытаецеся. — Вы лекар?”

“Зараз патлумачу, хоць я і не лекар. Калі вы яе аглядалі, то нічога не заўважылі на яе скуры? А ўзровень гемаглабіну ў крыві? Ён стабільны, ці падае? Мяркую, яе жыццёвая энергія перакідваецца на іншую сутнасць”.

“Так. Цікава. І на якую?” “Упэўнены, што маем справу з упыром”.

“Я чуў пра вампіраў. Але чуткі — далёка не факты. А я — матэрыяліст”.

“Я таксама. У дваццаць першым бараку адбываецца цалкам матэрыялістычная з’ява”.

“Скажу вам прама: мне невядома прычына хваробы жанчыны, як і тых дзяцей, што памерлі ра-ней. Каб даведацца пра ўсё і паставіць дыягназ, трэба разгорнутая медслужба, лабараторыя.

А тут гэтага няма. Я адзін і працую на знос — і толькі таму пазбег лагера, куды мяне спачатку вызначылі, што згадзіўся, а ўмова была — альбо лагер, альбо высылка ў паселішча, дзе я буду выконваць нешта кшталтам функцыі ўчастковага тэрапеўта. Я выбраў апошняе”.

“І ў чым, калі не сакрэт, вы так не дагадзілі ўладам, што апынуліся тут?” — тактоўна спытаў я яго.

Нейкі час ён свідраваў мяне неспакойнымі вачыма.

“У мяне завяліся свае думкі. Яны не супадалі з іхнымі. Я быў наіўны, малады і заняўся навуковымі даследаваннямі. Гэтага хапіла.”

“Даследаваннямі чаго?” — не сунімаўся я, рызыкуючы нарвацца на грубасць. Але доктар Арвід нечакана памягчэў.

“Я заняўся вірусамі. Але не з таго, так бы мовіць, боку.” “А з якога?”

На паўхвіліны ён задумаўся.

“Фактар разумнасці, — урэшце выціснуў з сябе ён, — на маю думку вельмі нагадвае сувязь з віруснай інфекцыяй. Дарэчы, чаму мозг лічаць смеццезборнікам вірусаў? А гэта сапраўды поўнасцю адпавядае ісціне. Вірус далёка не просты: яго архітэхтоніка больш складаная за атам-ную электрастанцыю, ён можа існаваць у вакууме і мерзлаце бясконца доўга. Разумнасць — магчыма заразнае псеўдазахворванне, у дзяцей вірус герпеса, прыкладам, заводзіцца дзесьці к тром гадам, а чалавек, дарэчы, зусім не памятае сябе да трох год. Вірусы размнажаюцца са з’яўленнем людзей — чаму? Навошта? Дый што такое наш мозг? Хіба мы ведаем? Калі дзей-насць яго можна размежаваць па трох складаючых якасцях: работу ў ролі кампутара, аналітычную, то трэцюю функцыю мы не можам спазнаць дагэтуль і наўрад ці калі-небудзь здолеем.” “Вы і муніцыпалітэт абслугоўваце?”