Макс Шчур - Завяршыць гештальт

Усё ўрэшце тлумачыцца хай ня хутка, затое проста: кіроўцу зваць Мігэлем, ён ніякі не араб, а самы звычайны вэнэсўэлец, праз што мы лёгка знаходзім супольную мову, бо я тут жа пераходжу на сваю альма-матчыную, у выніку чаго Мігэлева сардэчнасьць, і без таго ўжо гранічная, падвышаецца яшчэ ў два разы: цэлы тыдзень, маўляў, не гаварыў па-гішпанску, калі не лічыць пары званкоў па «скайпе» сваёй нявесьце (па-нашаму проста дзяўчыне), бацькам, брату, цётухне, сябрам у Каракасе, Барсэлёне, Мадрыдзе, Маямі, Лондане... Ні ражна сабе, думаю, у яго знаёмых — ён што, чалец нейкага міжнароднага наркакартэлю? Маўляў, на жаль — не; ён проста палітычны ўцякач ад рэжыму нябожчыка Чавэса (цяпер Мадуро — зайздрошчу Мігэлю, які, так бы мовіць, «дажыў да сьвітаньня»), такіх як ён па ўсім сьвеце багата, з аднаго іхнага прыгараду іх уцякло пад сотню, некаторыя праўда засталіся ў ЗША й Мэксіцы, а яго вось дакінула да самай Эўропы.

Нарэшце нехта, перад кім мне ня трэба хаваць ні свайго статусу, ні паходжаньня! — ён дык дакладна ведае, што такое Б’елёррусья! — а то! — ані поглядаў на палітыку Расеі, якую ён ненавідзіць пасьля Вэнэсўэлы больш за ўсё ў сьвеце — на гэтую тэму няма нават сэнсу заводзіць гаворкі. Дык як доўга ты ўжо тусіш у Эўропе, Мігэль? Цэлых пяць гадоў, ты сабе ўявіць ня можаш! Чаму не, магу. А чым уласна займаесься? Гішпанскую, мабыць, выкладаеш? Мігэль пазірае на мяне ледзь не абурана: якое там, дружа! Я пісьменьнік — па мне што, ня бачна? Не, ну во дзе рэдкая ўдача — сьвет малы, а сьвет Балбатрансу яшчэ меншы! Два, можна сказаць, пісьменьнікі ў адной машыне, ня лічачы сабакаеда! А я, не паверыш, вывучаў акурат васкую цудоўную (хаця ў асноўным аргентынскую) літаратуру! Дык не саромся, скажы ўжо і прозьвішча, можа і ты мне выпадкова трапляўся недзе ў запыленым бібліятэчным каталёгу, які ўсё ніяк не дыгіталізуюць, у нас на экзылянтаў на праскім факультэце асаблівая мода — ...ах, Мігэль, лепш бы ты мне яго не казаў! (Зрэшты, і я нікому яго не скажу, абяцаю.) Чытаў я, чытаў адзін твой, так бы мовіць, «экспэрымэнтальны» постмадэрновы раманчык, да сёньня забыць не магу — толькі вось што цяпер рабіць з такой надзейна настартаванай гутаркай? Ну, хіба скарыстаць яе ў навуковых мэтах — можа, я яшчэ па вяртаньні паступлю ў асьпірантуру (а што? ідэя!) і напішу пра тваю творчасьць цэлую дысэртацыю, таму давай, апавядзі мне падрабязьней, для пачатку, зь якой ласкі ты падаўся ў Балбатранс — матэрыял для новага раману зьбіраеш, га? Мігэль, натуральна, адмахваецца: кінь, мяне пазаўчорашні рэалізм не цікавіць, я з псыхадэлічнай школы — проста грошы на бэнзін адбіваю, раз ужо ўсё адно матляцца па чытаньнях трэба, бо аўстрыйская творчая стыпэндыя невялікая, нават тачкі нармальнай ня купіш, немцы нашмат болей плацілі, у наступным годзе падаю на Швайцарыю, падцягну францускую, а там — і на Францыю, даўно хацеў пажыць як чалавек у Парыжы, мяне туды Аррабаль з Хадароўскім, ды ці не з самім Ўэльбэкам ужо сто разоў клікалі, а каб яшчэ на францускую пераклалі — наагул было б цудоўна, але ж гішпанамоўных аўтараў сёньня столькі, што іх ужо і ў Гішпаніі выдаваць не пасьпяваюць, пагатоў чытаць, дый там сваіх хапае, лацінаамэрыканскі бум даўно скончыўся, дзякуй яшчэ богу, што хоць літаратуразнаўцы з разумова адсталай Усходняй Эўропы па-ранейшаму цікавяцца... Як там у вас, між іншым, у Вышэградзе, зь пісьменьніцкімі стыпэндыямі? Дамамі творчасьці? Фэстывалямі? Не перакладзеш, дарэчы, мой апошні раман на чэскую? А мо — славацкую? Ну ладна, прынамсі на беларускую? У вас жа там таксама ёсьць Саюз пісьменьнікаў? Пэн? Ёсьць, кажу, як ня быць, у нас нават два Пэны, адзін зь іх Юдаль. Прыяжджай, Мігэлю, у Менск, табе спадабаецца, там сярод табе падобных пісьменьнікаў такая псыхадэлія, што калі толькі назад у Вэнэсўэлу выпадкова ня выдадуць, то зробяць зь цябе там усясьветнага аўтара за дзьве п’янкі, ганаровым чальцом у Пэн прымуць ды яшчэ й на Нобэля намінуюць, пабачыш, варта толькі адшукаць у цябе дзе-небудзь у васямнаццатым стагодзьдзі беларускія карані... Не, я ўсё-ткі лепей у Парыж, настойвае Мігэль, а дагэтуль у Жэнэву, буду хадзіць набірацца натхненьня на магілу Борхэса, які, між намі, вельмі пераацэнены аўтар, у нас у Вэнэсўэле сярод маіх карашоў ёсьць лепшыя, і наагул аргентынцы, не крыўдуй ужо, пісаць ня ўмеюць, ну проста як тыя рускія... Оўкей, Мігэль, а што ты думаеш пра неаргентынца Болянё? Ён жа ж таксама, памойму, пераацэнены, га? Мігэль выбухае сьмехам: Болянё? Ты пра што? Гэта ж поўны лузер! З гледзішча майго і вечнасьці! Не пасьпеў нават як сьлед нацешыцца з позьняй славы! Наагул, фактычна, прабіўся ўжо пасьля сьмерці — ну не анэкдот? Дзе ён быў раней? На рабочы стол папісваў? Гэтак і я магу! Вось ты паспрабуй пры жыцьці яшчэ раскруціцца, асабліва сёньня, тады я на цябе пагляджу! О, стопэр прачнуўся!