Макс Шчур - Завяршыць гештальт

Усё гэта ў прынцыпе, відаць, праўда — вось таму я, мабыць, о крый мяне хто можа, не пісьменьнік зь вялікай пэ з школьнага падручніка па нацыянальнай літыдэалёгіі. Які там ужо Данбас: у мяне нават не хапіла адвагі застацца ў Мігэлевай машыне і паспрабаваць хоць нешта высьветліць у таямнічага азіяцкага пасажыра: адкуль ён, навошта яму ў Гаагу, як сюды трапіў — мо, ён таксама нейкі ўцякач ці нават дысідэнт, большы за нас зь Мігэлем разам узятых, ды хай сабе проста кітайскі турыст, які адбіўся ад групы ўдалечы ад сваёй амбасады — а за такое ў іх па вяртаньні й пасадзіць могуць — то ён зь пераляку й надумаўся канчаткова зьбегчы, папрасіць прытулку ў адной з шматлікіх азіяцкіх рэстарацый... Вось чалавек, які праз маю тыпова гейрапейскую нерашучасьць назаўжды застанецца эпізадычнай пастацьцю, і ніхто пра яго ніколі ўжо не напіша — Мігэль, прынамсі, дакладна не. Што да вайны — рацыя, я не пішу й не зьбіраюся пісаць пра вайну ў яе найболей вульгарнай форме, якая некаму можа здавацца «гераічнай», з адарванымі рукамі, нагамі й іншымі часткамі цела, — сярод іншага таму, што прысьвячаць сябе гэтаму (у адрозьненьне ад самой вайны) настолькі ж бяспройгрышна, як займацца парнаграфіяй ці страляць рыбу ў бочцы, кажучы па-ангельску, — і ўсё адно пішу, як мне нясьціпла здаецца, пра свайго кшталту вайну — хай іншую, невідовішчную й невідочную, але штодзённую і, калі заўгодна, татальную — тую, якая ёсьць працягам палітыкі невайсковымі сродкамі і зь якой, як ні круці, нашмат цяжэй дэзэртаваць — прычым пішу акурат у спадзяваньні, што «гераічная» вайна ніколі ня стане адзінай тэмай літаратуры, тады як пра іншыя можна будзе прачытаць ужо толькі ў кніжках.

21.

У адпаведнасьці з сваім вупарскім пакліканьнем мая галяндзкая пара, што атрымала калісьці баявы хрост ад саміх неўміручых заснавальнікаў дамбартэраўскай дынастыі, высмоктвае зь мяне кроў ужо больш за гадзіну. Яны, мабыць, адчуваюць, што я ці то тупы, ці то ўпарты, у кожным разе ня надта паддаюся ўліваньням, мае закасьцянелыя за сорак гадоў мазгі не ўспрымаюць перасаджванага мне энтузіязму — больш за ўсё іх турбуе тое, што такому непрактычнаму чалавеку яны вымушаныя, паводле заключанага ў інтэрнэце кантракту, даверыць свой дом, з чым, што праўда, асабліва не сьпяшаюцца. Акурат на тлумачэньне ўсякіх правілаў перасьцярогі й стырнаваньня іхнага аазісу бясьпекі ў незнаёмым мне фарватэры галяндзкіх джунгляў і сышла папярэдняя гадзіна, але ніводнага зь іх я пасьля Залатога ўжо ня здолеў запамятаць, бо ўвесь час, бы той Чэмбэрлен у Мюнхене, думаю пра тое, як бы мне папрасіць у новых гаспадароў маёй хаты дазволу запаліць ля вакна цыгарэту. На жаль, адказ мне загадзя ясны: адчыніць вакно яны мне не дадуць, бо здагадваюцца, што я мог бы зь яго выскачыць.

— А вы сапраўды едзеце ў Галяндыю адзін? — пытаецца, здаецца, спадарыня — іхныя высокія старэчыя галасы я памалу перастаю адрозьніваць між сабою.

— Што значыць «сапраўды»? — не разумею я.

— «Сапраўды» значыць, што так напісана ў кантракце, — дапамагае мне зарыентавацца Кейс, — але ці маеце вы намер трымацца яго ў гэтым пункце?

— Урачыста клянуся, што я зьбіраюся трымацца кантракту ўва ўсіх пунктах, колькі б іх там ні было, і асабліва ў гэтым — ён здаецца мне наагул самым лёгкім для выкананьня.

— Дазвольце з вамі не пагадзіцца,— ласкава пярэчыць Кейс. — Вось вы кажаце, што ідзяце начаваць да сябра — а што калі вы маеце ў пляне ўзяць з сабою ў вандроўку і яго? Адкуль нам ведаць, што гэта ня так?

— Не, ну «да сябра» — гэта я так няўдала выказаўся...

— Можа, вы дасьцё нам ягоны кантакт? — настойвае спадарыня Марыя.

— У яго няма кантакту, — адбіваюся я, як магу. — Ён тут зусім ні пры чым.

— Што ж, памятайце, што ў такім разе вы й толькі вы адзін несяцё адказнасьць за ўсё, што здарыцца.

— Добра, нясу. А што можа здарыцца?

— Усё што заўгодна.

— Ці вы маглі б сустрэць некага па дарозе й захацець запрасіць гэтага некага ў НАШ дом, —дадае Кейс.

— Мог бы, — рахмана пагаджаюся я, каб зрабіць ім прыемнасьць, але дасягаю адваротнага: вылупленых на мяне ў жаху вачэй.

— Не рабіце гэтага ні ў якім разе! — папярэджвае мяне мая выкладчыца ангельскай. — Адкуль вы можаце ведаць, што ў першага-лепшага наўме!

— Каб пазьбегчы такіх сытуацый у кантракце і прадугледжаны згаданы пункт: «Госьць ня мае права запрашаць гасьцей!», — цярпліва тлумачыць Кейс. — Прычым ужо з шэсьцьдзесят дзявятага году...

— Зь сямідзясятага, дарагі, — папраўляе яго жонка.