Александр Осипенко - Святыя грэшнікі

— Ты — жанчына? — здзівіўся Богша.

— Ну, вядома, жанчына. А ты хіба палічыў, што я мужчына?

— Я і цяпер не вельмі ўпэўнены, што ты жанчына.

— Гэта твая справа, — весела выгукнула Феадора і падміргнула Лазару Богшу. — А цяпер прызнавайся, адкуль ты да нас прыехаў? 3 Канстанцінопаля, ці Рыма, ці, можа, з Іерусаліма ад самаго халіфа арабскага?..

— От, дзівачка, я ж табе праўду сказаў, што прыляцеў з дваццатага стагоддзя.

— Не хочаш гаварыць і не трэба, — сказала манашка. Яна какетліва сцепанула плечуком, усміхнулася: — Не ведаю чаму, але ты мне падабаешся... Слу­хай, пайшлі да мяне. Клянуся — не раскаешся.

— Куды да цябе? У манастыр?

— Не задавай непатрэбных пытанняў, — рашуча перапыніла яго манашка. — Пойдзеш за мной крокаў на дваццаць. Зразумеў?..

— Зразумеў, — адказаў Богша.

На дварэ было зусім светла. Але на фіялетавым небе Богша так і не пабачыў сонца. Машынальна ён глянуў на гадзіннік: за пяць хвілін дзесяць. Там, у рэальным зямным свеце, людзі даўно працуюць. Ды і тут, у старажытным горадзе, яны таксама не спалі. Лазар Богша пераканаўся ў гэтым, як толькі выйшаў з тупічка на больш шырокую вуліцу. Тут, няйначай, жыў адзін рамесны люд, бо адусюль чулася то лёгкае пазвоньванне малаткоў-кляпал, то рэзкія, да калоцця ў вушах удары па кавадлу. Насустрач ім, згінаючыся пад цяжарам, нейкі чалавек нёс некалькі цэбраў і цабэркаў, ад якіх мод­на пахла свежаструганым дрэвам.

За паваротам Богша ўбачыў Дзвіну. Ад яе, памалу падымаючыся па крутым схіле, ішлі рыбакі, несучы на плячах па лазоваму кашу з рыбай. На скрыжаванні дзвюх вуліц, там, дзе пачыналіся ўжо княжацкія харомы, двое барадатых мужчын трымалі на моцна прасмоленай вяроўцы мядзведзя. Ля іх сабраўся ладны натоўп разявак, якіх хлебам не кармі, але дай чым пазабаўляцца. Людзі прытупвалі на марозе і весела смяяліся.

Лазар Богша вострым рэжысёрскім вокам, па прафесійнай звычцы, запамінаў усе дэталі побыту гараджан, што траплялі яму ў поле зроку. Папраўдзе, дык ён на­ват падзівіўся, што дэталі гэтыя, бадай, не вельмі і ўражвалі, бо яны нечым нагадвалі побыт мястэчка даваенных часоў.

Тым часам манашка пачала падымацца па сходках, выкапаных у схіле гары. Богша ішоў за ёй, не вельмі задумваючыся, куды яго вядзе Мата Хара дванаццатага стагоддзя. Вядзе, хай вядзе! Яму, Лазару Богшу, губляць не было чаго.

Тут, за гарою, знаходзіўся дзіўны пасёлак. Нават з першага позірку можна была беспамылкова вызначыць, што ў ім няма гаспадарчых пабудоў — адны жылыя. Хаты стаялі цесна, адна пры адной, ствараючы даволі заблытаны лабірынт з вузенькімі, як прайсці чалавеку, вулачкамі і тупічкамі-завулкамі. Перш чым нырнуць у гэты лабірынт, манашка пачакала Богшу, узяла за руку. Яму аж стала смешна: манашка вядзе яго, як малое. Але неўзабаве ён зразумеў, што такая перасцярога зусім не лішняя. У завулках было і цёмна і непрыступна хадзіць.

Павярнуўшы, можа, разоў дзесяць то налева, то направа, манашка нарэшце спынілася перад невысокім ганачкам, дастала з-за палы медны ключ, адамкнула дзверы. За імі аказалася вельмі цесная хата-келля — можа, якіх шэсць квадратных метраў — без вокан, з нізкай, чорнай ад сажы столлю, з печчу-каменкаю, ад якой ішоў сухі гарачы дух. Злева ад печы, на палацях, засланых аўчынамі, ляжалі дзве падушкі. Справа стаяў стол. Над ім вісела лампадка перад іконай Георгія-пераможцы. Яна і асвятляла гэты пакой, падобны на вясковую лазню.

— Распранайся, у мяне душна, — сказала манашка і пачала здымаць свой чорны ўбор.

Пад ім аказалася белая доўгая кашуля з даволі глыбокім выразам і пышнымі аборкамі на рукавах.

— Хочаш, я здыму і кашулю? — спытала манашка.

— Не трэба, — азваўся Богша. Яго нешта непакоіла.

— Цяпер ты, мабыць, не сумняваешся, што я жанчы­на? — засмяялася манашка.

Сумнявацца і праўда не даводзілася. У выразу кашулі відаць была смуглая баразёнка, што тулілася між двух белых пагоркаў грудзей. Ды і ўся постаць манашкі — жаноцкая, прывабная. Нават твар, які пад хусткай выглядаў драбнаватым, цяпер у абрамленні светлых мяккіх валасоў здаваўся прыгожы і мілы.

— Ты хіба заўсёды тут жывеш? — спытаў Богша.

— Не, я жыву ў Спаскім манастыры.

— А тут?..

— Будзеш многа ведаць — рана састарышся. — Ма­нашка абняла Богшу, і вельмі нават парыўна. Ён так­сама абхапіў яе, моцна прытуліў, адчуў, як манашчыны вусны прыпалі да ягоных. У Богшы закружылася галава, і ён упаў бы, але яна падхапіла яго на рукі.

— Выпі маё дыханне, — ужо лежачы на палацях, папрасіў ён манашку, бо ніколі яшчэ не адчуваў такой насалоды ў зямным існаванні, як цяпер, калі манашка цалавала яго. У яго аж млела, аж заходзілася ад любасці сэрца, а цела набывала бязважкасць.