Неизвестно - Дубянецкі

І яшчэ не ўся “сімволіка”.

На патрабавальныя тэлефонныя званкі падышоў да яго. Адтуль чую:

– Это т. Д.?

– Я.

– Вы ведаеце, што створана Усесаюзная арганізацыя ветэранаў вайны і працы?

– Ведаю, і прычым тут я?

– Як гэта “пры чым”. У нас ёсць указанне зверху…

– Ну і добра, што ў вас яно ёсць, а ў мяне яго няма і яно мне не патрэбна.

– Вы што гэта сказалі? Я вас правільна пачуў?

– У вас слых нармальны.

– Я ўжо 35 чалавек абзваніў і першага сустракаю такога, як вы.

– Было б сумна жыць, каб усе былі скроены на адзіна капыл. А так і вам жа весялей.

– Мне весялей, мне весялей, вы лепш не перашкаджайце мне працаваць…

– Цікава, вы мяне адцягнулі ад стала, і я ж яшчэ вам перашкаджаю. Нарэшце, з кім маю гонар так міла бавіць час?

– Я – Вайсман Іосіф Маркавіч, амаль ваш сусед, з 3-га дома, ветэран вайны і партыі, буду старшынёю савета ветэранаў пры ЖСК-1. Што вас яшчэ цікавіць?

– І мабыць вы ж і ветэран працы таксама?

– Не жартуйце. Мне патрэбны некаторыя вашыя дадзеныя. Пра вас і пра вашую жонку.

– Ніякіх “дадзеных” вам не будзе дадзена. Ні пра мяне, ні пра маю жонку. Мы не ўступаем у вашую арганізацыю.

– Як гэта не ўступаеце? Ёсць указанне…

– Я, здаецца, сказаў зразумела.

– Вы яшчэ пашкадуеце.

– Перажыву, таварыш Вайсман. Жадаю поспехаў.

Усё гэта чула сям’я. Дзеці рагаталі (я яго рэплікі голасна дубліраваў). Жонка напалохана вымавіла:

– А табе хочацца стаць вечным агітатарам ЖСК і папіхачом райкаму партыі? Гэта ж іх рэзерв, гэты Савет!

– Хадзіць па кватэрах у якасці агітатара – не жадаю.

– Вось бачыш, як я абараняў твае інтарэсы…

22 верасня 1987 году. Прыемна пачуць добрае слова пра сваю працу. Я ніколі не трачу зручнай магчымасці зрабіць гэта ў дачыненні тых, з кім кантактуюся. Прынамсі, стараюся. Сёння, амаль у канцы дужа нясмачнага, няўтульнага, зябкага дня, які я правёў у сваёй халоднай, усё яшчэ без гарачае вады кватэры, мне было адрасавана такое слова.

Каля свайго кіёска “Саюздруку” сустрэў Уладзіміра Ягоўдзіка. Ён адразу і з захапленнем пачаў гаварыць мне пра маю кнігу твораў С. Жаромскага. Сказаў, што прачытаў спярша аповесць “Верная рака”. Вельмі спадабалася – і сам твор, і пераклад: нават не адчуваеш, што гэта пераклад, думаеш, што так і было напісана па-беларуску. Пасля “праглынуў” і ўсю астатнюю кнігу, уражанне – цудоўнае.

Сёе-тое стаў распытваць у мяне, удакладняць. Я адчуў, што добра ведае кнігу. Развітваючыся, ён падзякаваў мне за “дасканалую працу”, пашкадаваў, што мала выдаём польскай літаратуры, што чамусьці з нечыяй лёгкай, а можа і важкай рукі, верх узяла цяпер балгарская кніга ў нашым перакладным свеце.

24 верасня 1987 году. Дзень, як любы дзень “савецкага чалавека”. У доме ўсё яшчэ няма гарачае вады. Абяцалі даць 18-га. Тут яны свае планы не перавыконваюць. “Савецкі чалавек” – цярплівы… Дождж. Халадэча.

Вырашылі аформіць падпіску на перыёдыку’88. Вось тут можна было і нагрэцца ад хвалявання і абурэння.

“Ніву” не выпісваюць – яна лімітаваная і ўжо ліміт “вычарпаны”. У Беластоку рэдакцыя зацікаўленая ў як найбольшай падпісцы, беларусы з БССР таксама хочуць яе выпісваць, а тут – на табе: забарона!

Газету “Московские новости” наогул не дазваляюць нікому выпісваць. Кажуць, толькі “у розніцу”. А гэтую “розніцу” я ведаю: у маіх суседніх кіёсках яе не бывае. У двух – наогул; у адным – пару экземпляраў даюць – кіяскёршы і каму-небудзь з яе знаёмых. Так і ў астатніх.

Вось табе і галоснасць, і адкрытасць, і абяцаная безлімітная падпіска! А замежныя, асабліва “капіталістычныя” выданні наогул размяркоўваюць сярод “важных” калектываў. А праўдзівей, аддаюць у адну ўстанову. “Амерыку”, напрыклад, “Англію” можна выпісаць у ЦК і ў гаркаме. І кіраўнікам Прэзідыума і Саўміна іх “даюць”. “Фота Японіі” на Мінск даюць 5 экземпляраў. А жадаючых – тысячы. Як і “Амерыкі”, як і “Англіі”, як і той самай “Нівы”.

“Амерыкі”, вядома, не дастану, а за “Ніву” паваюю. Трэба ж і заўтра неяк пагрэцца. Добра гэтай савецкай уладзе: грамадзяне грэюцца ў барацьбе з бясконцым прыгнётам іх – і духоўным, і фізічным, і матэрыяльным, і г.д.

1 кастрычніка 1987 году. Восемдзесят чатыры гадзіны чатырох апошніх дзён верасня мне пашанцавала правесці на плябаніі. На плябаніі дзейнай, жывой! Вось толькі не магу сказаць: побач са святаром. Павінен казаць: сярод святароў! Так, гэта вельмі не падобна да савецкіх умоваў. Але гэтак менавіта і было – я знаходзіўся сярод двух ксяндзоў. А часам вакол мяне іх было і яшчэ больш: у адзін вечар да нас заехаў знаёмы ксёндз з Гродзеншчыны, а ў дзень майго ад’езду мы ўтрох паехалі да суседняй парафіі, каб ён паказаў мне свой цікавы даволі касцёл.