Варлен Бечык - Радкі і жыццё

Памаучу і панду —

хан цвіце.

9.5.

Адзін з нямногіх цёплых дзён сёлетняй вясны. Амаль што нервовае свята: столькі прыгожага, урачыстага...

Міх. Дудзін (перавод М. Лужаніна) — «ЛіМ», 9.5. 80:

Бывайце! Сыходзім з парога

Пад сівага лесу званы:

Канчаецца наша дарога,

Дарога прыйшоўшых з вайны.

18.5.

Толькі і было цяпла на першае і дзевятае мая, а так — усё стынь, ноччу замаразкі, вільготны снег, ве­цер.

Раз’яднаны прырода, хатняе, згублены іх рух, стымулы... Зеляніна павольна гусцее, і часам было нават дзіўна, што, нягледзячы на холад, цвітуць кветкі, расце трава.

Альберта Маравіа — «Римлянка», «Презрение». Гэта усё перамешана са штучным; Астаф’еў, Распуцін, Абрамаў — нашмат праніклівей і глыбей, народна пішуць. Народнае — тоо, што пазбаўлена эгаістычнага, рэфлексійна, гіпертрафіравана асабістага. Народнае — на­туральнее, паўсядзённае, у псіхалагічным змесце карнявое, глыбіннае.

Учора — ад 10 да 13 г. у Вярцінскага. Доўгія ўласныя маналогі, а трэба больш было слухаць. Чуўся ў ім і той самы А. В., з якім калісьці было добра на Нарачы. I запраста схадзіў у яго дзяцінства, крыху адчынілася далеч.

Ліст Марыі Ігнатаўне Хадановіч:

«Сорак год Вашаму цудоўнаму сыну. Дзесятага я схаджу да яго, памаўчым з ім і моўчкі пагаворым. Па­куль мы жывём, і ён з намі — таленавіты, прыгожы, душэўна адкрыты, незабыўны.

Мусіць, часта і памногу прылятае да мяне яго добры анёл — бо я пра Ігара ўспамінаю часта, ён каля маёй душы, ды і не павінны мы адзін аднаго пакінуць... Мне ён, апрача многага іншага, даў шчасце знаходзіць у равесніку душэўнае багацце, духоўнасць, стымулы для росту і неспакою».

10.6.

Дарагі Ігарок! Ты з намі, мы з Табою. Твой светлы і самотны прамень свеціць сёння ў Твой дзень нараджэння. Паклон табе нізкі, другу святла і шчырасці, навек сумленнаму, назаўсёды маладому. Хай убачыць сёння Твой анёл: дзень прыгожы, зялёны, сонечны, і мы з Табою.

6.7.

Сапраўдны твор абавязкова мацнее і расце, уся яго веліч адчуваецца пасля апошняй старонкі. Эпасу неабходна лірыка, яна надае пранізлівасць, пачуццёвую

сілу.

Марджори Киннан Ролингс. «Сверстники». М., 1970: «Всю свою жизнь он будет одинок. Но надо прини­мать свою судьбу и жить дальше.

Начав засыпать, он крикнул сквозь слёзы: «Флажок!» Но это был не его голос. Это был голос мальчика.

Где-то за провалом, мимо магнолии, под дубами пробе­жали бок о бок мальчик и годовалый олененок — про­бежали и исчезли навсегда».

3 верасня дома ў ІІанчанкі. Перад гэтым — артыкулы ў «ЛіМе» «Ці адстае паэзія?» і «Сэрца паэта ўмясціла...», пра якія ён мне па тэлефоне: «Так я сам думаў пра сябе ў часы гардыні. I некаторае ўгадана з таго, пра што я думаў: няўжо ж ніхто гэтага не бачыць». Паказаў пісьмо пухавічскага хлопца. Перапіска ў сувязі з купляй хаты Куляшова. Любіць чытаць «Дзённік» Рэнуара, Стэндаля. Не можа Заля. Імпрэсіяністы. 3 паэтаў найперш: Купалу, Багдановіча, Куляшова. 3 сучасных Барадуліна, і «не ўсё» Бураўкіна (ці — трохі Бураўкіна).

Расказваў пра знаёмства з Купалам у 38-м годзе. Усяго знаёмілі чатыры разы. Першы раз у Доме пісьменніка двойчы ў адзін дзень. Купала сказаў: «Чуў». Другі раз: «Ведаю-ведаю». Пазней, у 39 годзе: «Чытаў, чытаў». Нарэшце ў поездзе з Беластока ў Мінск Броўка прывёў Панчанку ў купэ і зноў прадставіў Купалу. «Вельмі прыемна...»

Броўку ў прыватных размовах можна было крытыкаваць колькі хочаш. Толькі ў друку ўжо не...

У паэме «Новае рэчышча» Куляшова былі яшчэ радкі пра тое, як хавалі мару Шайпака (закалочвалі цвікі ў труну і г. д.).

...Тыя некалькі пагодных дзён у жніўні (а было іх нямнога), калі мы хадзілі купацца ў Дзічкі і пад добрым сонцам хацелася сказаць: — Спыніся, імгненне! Нават — не гэта. Проста было адчуванне, што недзе пасля памяць будзе вяртаць незваротныя тыя, добрыя, прыгожыя моманты. Мы адны, двое мясцовых хлапчукоў, глыбіна пагружанага ў ваду вялікага каменя. Дарога ў васільках і жыце, зараснікі піжмы, а ў лесе — лісічкі, а то і баравікі, а скрозь сонца, сонца, сонца...

Як мяне вылучалі ў партыйныя сакратары інстытута.

7.10.

4-га раптоўна загінуў Пётр Міронавіч Машэраў, які меў добрую папулярнасць, і яго па-сапраўднаму шкадуюць. Іменна ён сёння здаецца самым незаменным. Кіраўнік з цёплай усмешкай, якая выклікала давер. Была веліч у яго свойскасці і сціпласці.Такая прывабная восень — і пасля пакроваў цеплыня, І усё яшчэ няма адчужэння ад лесу і палявых прастораў, хоць лісце ўжо злягло і ўсё пусцее, пусцее...

Аднак сваё, што рупіць, не рухаецца з-за гультайства і слабасці. Кепска з кнігаю, а тут то адно, то другое. Дысертацыя Тарасюк. Сумненні ва ўласных магчымасцях. Хатняя мітусня. Непрачытаныя кнігі як дакор, як недасягальнае шчасце ведаў і мудрасці. Што ж, паспрабуем яшчэ раз прымусіць сябе — раптам словы знойдуцца, прыляцяць з дальніх выраяў думкі, душа закрычыць празрыстай плынню... Раптам, раптам.