Аркуш Алесь - Разьвітаньне з Танталам

Сярод аблокаў адгукаецца Ярыла,

Ляціць на кліч, як ластаўка дамоў,

Хутчэй на сьвята — дзе каханьне і віно,

Две веснавая ўладарыць сіла.

Вялес, ня маючы старых ілюзій,

Мне даспадобы твой бясхітрасны хаўрус,

Ды толькі ведаю — не адгукнуўся Зюзя,

І больш таго — зьлякаецца Пярун.

ВАНДРОЎКА ПА КРЭСАХ

Марская вандроўка – клясычны сюжэт –

Насустрач прыгодам, чужым інтарэсам,

Сьпявае сірэнаў асіплы клярнэт –

Гуляем па крэсах.

Наш вэктар стыхійны, а мэта адна –

Мяжы зразумець таямніцу зямную.

Далей не праб’ёмся, як айсбэрг, сьцяна –

Надзейная збруя.

Чужым інтарэсам навошта трываць

Наш нос калектыўны ў сваім вадаёме.

- Плывіце туды, дзе вас могуць пазнаць,

Вы нам не знаёмы.

РАЗЬВІТАНЬНЕ З ТАНТАЛАМ

Дзе вуліцы, дзе сьнег даюць па картках,

Ніводнай страказы, ні мятліка, ні пчолкі,

Адзіны слуп, зь яго

у бездань скокне месяц, —

Ўладаньне змрочнага Аіду.

Прыступак не відно — ідзеш

гарызантальна,

Ў паветры жахі сноў дзіцячых

Лятуць усьлед —

паветраныя шарыкі на нітцы.

Хачу сказаць: — Бывай, Тантал!

Аід не гаспадар — ён Пан і Бог,

Ён сустракае кожнага абдымкам,

Ягоная гасьціннасьць — хітрыкі пракуды,

Дзіця — якому безьліч год.

І ты, ахвяра ўласнага нахабства,

Вар’ятам аглядаеш сьвет фантомаў,

Зьняверлівы ва ўсім, ва ўсіх, —

Бывай, Тантал!

Зярнятка кволае — адзіны апанэнт Аіда,

Для навуковых спрэчак вільгаці хапае.

Дарэмна шкадаваць цябе, Тантал,

Ты сам сабе ўзнагарода і вырок,

Твой лёс, як лябірынты Мінатаўра,

Ты заблукаў, ты схлусіў сам сабе.

Вада зьнікае — рэха вадаспадаў

цьвеліць:

Бывай, Тантал!

Бывай, ні шкадаваньня, ні трымценьня,

Учынкі засталіся за плячыма,

Цяпер маё жыцьцё крынічкаю

струменіць,

Кудысь бяжыць, сьпяшаецца ўпарта,

Ніхто ня ведае куды.

Ты назіраеш з хіжасьцю вар’ята,

Ня верыш іншаму зыходу,

(Падман Аіда?) бо вакол фантомы,

І толькі голас мой сапраўдны:

Бывай, Тантал!

НАШЧАДКІ ДЭДАЛУ

- Прабач, мой сябра, ты – Дэдал...

І рэха ўецца, - не сьляза...

- Прабач, мой сябра... – я сказаў.

Афіны не даруюць – Тал

Яшчэ на пастамэнт узыйдзе,

Апошні сказ не за Авідыем.

Злачынства бачыць Пасэйдон,

Як Тал загінуў на ўзьбярэжжы,

Мана пазбавіцца адзежы.

Аб гэтым сьніў прарочы сон,

Для часу міг – тысячагодзьдзе,

А праўда не заўжды ў народзе.

Сьпяшаешся хутчэй на Крыт?

Чаму руку ты ўзьняў на талент?

Пыл зайздрасьці няўжо мэнтален?

Не Герастрат і не бандыт,

І як Тантал ня краў амброзій,

Няўжо вініць “Мэтамарфозы”?

Чакаў на востраве Мінас,

Ёсьць для майстроў такіх работа,

Яшчэ далёка да палёта –

Наперадзе Ікара час.

Спачатку ты для Мінатаўра

Збудуеш лябірынты. Аўра

Твая і тут даецца ў знак:

Дзяўчат і хлопцаў для ахвяры

З Афінаў павязуць па парах

Для Мінатаўра. Будзе так

Пакуль Афіны не заб’юць пачвару,

І цела сынава – Ікара –

(За Тала расквітаўся лёс?)

Не праглынуць марскія хвалі...

Тады сябе, як сьмецьце, спаліш.

Па сьвеце попел твой Гефэст разьнёс.

Таму і ўзьніклі – не ў зямлі Аіда –

Твае нашчадкі – дэдаліды.

РАЗМОВА З СЯБРАМ АДНОСНА ФІЛЯЗОФІІ БЫЦЬЦЯ

Падобныя тваім развагі

Даўно няма куды складаць,

Бо ўсе забойствы, войны, жахі

Прысутнасьць мусяць праяўляць.

І як не вызначай ты дзеі,

Ўсё роўна ўзьнікне “барацьбіт”.

Нібыта ў вэстэрне індзеец,

Ён скальп здымае з Эвы Сьміт.

Ён барацьбіт з усім і кожным,

Са стрэльбы бухае ў гарах,

Як рысь, у лесе асьцярожны,

У небе, як драпежны птах.

Ягоны чын крыві жадае,

Ён з чалавецтвам бой вядзе.

Як селянін аб ураджаі,

Ў шуфляду клопат не кладзе.

Ён лічыць: чалавек горш зьвера,

Абы паболей піць ды жэрці.

Вось толькі, ё-маё, халера,

Жыцьця ня хопіць сеяць сьмерці.

Ён гуманіст ў касьмічных межах,

І што яму ты не кажы,

Ён будзе біць, страляць і вешаць,

Тапіць у Ніле і Сажы.

Ад фанатызму ашалелы,

Ў крыві запэцканы да пят,

Ён любіць птушкавыя сьпевы,

Аблокі ў небе, кацянят.

Здаецца, Бог яго баіцца,

І нават Д’ябал не судзьдзя,

І не жадае парадніцца,

Бо сьмерць збаўляе ад быцьця,

А Д’яблу трэба валадарыць,

Дзяліць спакусаю жывых

На буржуа і пралетарый,

На чорных, белых, маладых.

Вось, дружа, і твае развагі

Мне нагадалі пра жыцьцё,

Ў якім адным усё да сракі,

Другім – да фанатызму ўсё.