Павел Місько - Эрпіды на планеце Зямля

- Пазычайце, мне не шкада. Толькі ці ведаеце, што ў нас яшчэ і ўсякія мікробы, бактэрыі, вірусы ёсць? Яны такія малыя, што не ўбачыш без мікраскопа. Сярод іх такія гады ёсць, такія паразіты! З-за іх многа хвароб усякіх, людзі паміраюць.

- Паразітаў нам не трэба. Іх мы не будзем браць.

- А яны самі ўжо набраліся. Ведаеш, колькі на табе ўжо ўсякіх бактэрый, мікробаў? Мільярды!

- Пра гэта ведаем. Іх мы не возьмем, - упарта паўтарыў Эрпід.

- Стойце! Стойце! - кінуўся Ваня напярэймы машыне з будаю - ледзь не пад колы.

Прарэзліва завішчалі тармазы. Адчыніліся дзверцы кабіны, на падножцы паўстаў шафёр - дзядзька ў гадах.

- Ты што - здурэў? Жыць надакучыла? - затрос ён з-за кабіны кулаком.

- Дзядзечка, міленькі! Нам вельмі ў Менск трэба! Тэрмінова! Вы ж у Менск ці не?

- У Менск, у Менск... - усё яшчэ злосна прабурчаў шафёр. - А ў турму праз цябе не хачу садзіцца. Сыдзі з дарогі!

Ваня не сыходзіў. У вачах у яго заблішчалі слёзы.

- Дзядзечка...

- Ну куды я цябе дзену? Поўны кузаў скрынак з яблыкамі... Дый матор нешта барахліць, можа зусім машына стаць, - стаяў на сваім шафёр.

- Трэцяя свечка не дае іскраў, - нечакана сказаў Эрпід.

Шафёр паціху, з нейкім шыпеннем свіснуў.

- Гэта ён... Гэта яно... Ну, каробка гэта твая, гаворыць?! І нешта кумекае ў рабоце рухавіка?!

- Калі сказаў, значыць, кумекае. Ён у электрычнасці разбіраецца. Электронны робат.

- У сталіцу чаго? На выстаўку?

- На выстаўку. - Ваня і гэтаму шафёру не расказаў усяго пра Эрпіда.

- Дзядзька Мікалай, у вас там знойдзецца месца для аднаго... для дваіх? - закрычаў шафёр. - А то ў мяне тут сумкі.

- Мо як знойдзем, - адгукнуўся нехта з буды глухім голасам.

- Прымай тады гасцей! - Шафёр адчапіў і адкінуў задні борт. Прыгнуўся, падхапіў Эрпіда, махнуў у кузаў. Быццам не сто кіло ён важыў, а ўсяго дзесяць. Пачакаў, пакуль Ваня забярэцца сам, падняў і замацаваў борт.

Ваня нясмела разглядаў таго, хто валодаў такім глухім голасам. Дзядзька стары, мо скора семдзесят, твар худы, маршчыністы.

- Міця, а што там з маторам? - пагукаў шафёру дзядзька Мікалай.

- Ды нічога асаблівага. Памяняю свечку, і паедзем, - адказаў быццам здалёк шафёр і нечым бразнуў бляшаным, мо капотам машыны.

9

- Ну, чаго стаіш? Давай, гэта самае... - дзядзька Мікалай устаў, угнуўшыся, паразводзіў рукамі. - Размяшчайцеся, гэта самае...

Скрынкі ў кузаве стаялі шчыльна, некалькімі радамі. Толькі каля самага задняга борта было месцейка як тром сесці.

- Яго трэба спачатку, баюся, каб не растрэсла за дарогу, - сказаў Ваня.

- А мы яму саломкі больш наскубем... Во та-ак... У цеснаце, ды не ў крыўдзе - уга! - лагодна гаварыў дзядзька Мікалай. - Куляй яго сюды!

- Дзякуй, я пастаю, - раптам сказаў Эрпід ветліва.

Дзядзька стаў на калені перад Эрпідам, абмацаў Эрпіда зверху да нізу і раптам адною рукою кульнуў Эрпіда, а другою - Ваню.

- Вось так вось... - пасміхнуўся ён. - За пастой грошы плацяць.

Ваню дзядзька пачаў падабацца.

- У вас у целе я бачу кавалкі металу, - сказаў Эрпід. - Нашто ён вам? Гэта запчасткі? Ва ўсіх, каго я здымаў, такога не было.

- Гэта самае... машына твая - рэнтген? Тут амаль прыцемак, а ён нават наскрозь бачыць... Гэта цяпер такія рэнтгены выпускаюць, што гаварыць умеюць? Ай-яй-яй, во тэхніка да чаго дайшла! - Дзядзька Мікалай паварочаўся, зручней усаджваючыся паміж Эрпідам і Ванем.

- Ён яшчэ і не такое ўмее. Ён адтуль... - паказаў Ваня ўгору. Гаварыць яму ад стомы і ляноты не хацелася, ён раптам адчуў сябе ў машыне ўтульна, як у пасцелі.

- А-а, спускаемы апарат, касманаўты нашы спусцілі. Дык ты яго знайшоў і ў Менск вязеш? - пацікавіўся дзядзька.

- Ага.

- От свет настаў. Гэта ж каб даўней хто сказаў, што я дажыву да такога, засмяяў бы.

- Адзін кавалак металу не выклікае ў вас запаленчага працэсу, - бубнеў сваё Эрпід. - Вакол двух другіх гэты працэс ёсць. Электрычныя палі моцна зменены.

- Ай-ей, чыстую праўду гаворыць твой апарат. Не сядзіцца на месцы двум асколкам. Як разгуляюцца часам, аж зубамі скрыгічу... Казаў хірургу - мо выразаць, каб не заміналі, не шкодзілі? Не, кажа, важных органаў яны не кранаюць, не будзем паласаваць. А яму што, хірургу? Хіба мае асколкі яму баляць? Дый малады ён, пасляваенны... Ох-ха... - Дзядзька памацаў сябе за бок, завёў руку і за спіну. - А дождж, гэта самае... мудрэй за бюро прагнозаў прадказваюць. І сёння к вечару збярэцца дождж.

- Адкуль узяўся метал у вашым целе? - спытаў Эрпід.

- Адчапіся ад чалавека! Хочаш здымаць - здымай паціху і маўчы, - умяшаўся Ваня. - Я ж табе гаварыў, што вайна тут была. І дзед мой ваяваў, партызаніў, ты і яго хацеў запісаць. Эканом энергію.