Галина Лозко - Rodzima wiara ukraińska

20-21 czerwca: Słońcakres, Sobotka, Kupajło

Rytuały ślubne, szczęśliwy czas poczynania dzieci. Zabawy w lesie, nad rzekami, skakanie przez ognisko, palenie słomianego chochoła Kupajły, topienie drzewka Marzeny, zbieranie ziół, szukanie kwiatu paproci.

21 czerwca: Święto Symargła (Perepłuta)

Symargł — opiekun roślinności, strzeże pola. Podobizny są już na naczyniach z doby trypolskiej, na ręcznikach, wyrobach jubilerskich, wzmianki w staroukraińskich latopisach. Kobiece ozdoby z Symargłem jako amulety płodności (kijowskie bransolety).

29 czerwca: Święto Wodnika (Rybackie Święto)

Rybacy składają mu żertwy z tytoniu, piwa, pierwszej złowionej ryby. Kobiety splatają rybakom wieńce z cykorii.

30 czerwca: Pogrzeb Jaryły (Kostruba)

Zakończenie Jarylskich Obchodów. Jaryło — Bóg wiosennego i letniego słońca — wszystko już posiał i zapłodnił. Słońce zwraca się już ku jesieni, traci swą moc. Wśród wesołych żartów i docinków spala się kukłę Jaryły. Udział w tym biorą tylko dorośli małżonkowie, młodzieży nie ma z uwagi na jej tzw. wstydliwość.

1 lipca: Swaróg I (Letni), Święto Kowalskie

Czczenie Swaroga jako boga kowalstwa i zaślubin. Początek sianokosów.

4-5 lipca: Letnie Święto Miesiąca

Modły do Miesiąca. Obserwując księżyc oznaczano pogodę na żniwa: gdy księżyc zmienia barwy, chowa się za chmury i znów wypływa — żniwa będą dobre, urodzajne. Jadło obrzędowe — pierogi gotowane (wareniki).

20-27 lipca: Perunowy Tydzień

Czczono Peruna trzema głównymi świętami, jakie obchodzono w tym tygodniu. Modły przy starych dębach, poświęconych Perunowi. Rytualne braterstwa, żertwy z wieprzowiny, wołowiny lub koguta. Oświęcenie wody "Perunowymi toporczykami".

20 lipca: Letni Perun

Jak wyżej.

22 lipca: Perunica Letnia (Błyskawica)

Kobieca postać Peruna — Błyskawica. W ten dzień nie pracuje się w polu ani w ogrodzie, by nie ściągnąć na siebie gniewu Błyskawicy.

27 lipca: Czur, Palikopa, Letnie Święto Dadźboga

Bóg Palikopa był strażnikiem świątkowych dni i karał swą błyskawicą tych, co nie czcili bogów należycie. Modlono się doń, by chronił kopy od ognia. Czur — duch ognia na miedzy, pilnuje majątku i własności Rodu.

1 sierpnia: Miodowo-makowy Spas

Oświęcenie miodu i maku.

1-16 sierpnia: Spasówka (Bogowie Spasy)

Spasy — dawne pogańskie bóstwa. Spasówka składała się z trzech głównych świąt. Obrzędy odprawiano na wysokich górach, skałach albo u świętych źródeł. Pominki przodków, poległych wojów, modlitwy o zbawienie dusz, o ład w państwie. Zawierano braterstwa.

6 sierpnia: Spas Jabłkowy

Oświęcenie jabłek, gruszek, kwiatów i innych darów sadu.

16 sierpnia: Spas Chlebowy

Oświęcenie i spożywanie ofiarnego korowaja z nowego ziarna, wdzięczność bogom za dobry urodzaj.

16 sierpnia: Święto Lasowika

Na trzeciego Spasa czci się Lasowika, składa mu się żertwę z chleba lub innego jadła na polance w lesie, by nie robił zła, nie "wodził" ludzi itp.

19 sierpnia: Letni Poświst (Strzybóg)

Czci się Strzyboga i baczy, jaki wiatr, jeśli ciepły — będzie dobry urodzaj owsa.

1 września: Wesele Świeczki (Komina)

Pierwsze jesienne zapalenie świeczki, ogniska, pieca. Młodzież się bawi, urządza pogrzeb much i innych szkodników.

4 września: Jesienna Perunica

Ostatnie, czwarte święto na cześć Błyskawicy i Gromu, na zimę one zasypiają. W tym dniu pali się ognisko z gałązek tarniny (gatunek: dyptam), które dzięki swym właściwościom się nie spalają. Przed takim ogniskiem czyniono zamówienia od pożaru.

8-9 września: Rodzanice, początek babiego lata

Świętuje się dwa dni, bo Rodzanice to dziewice-bliźniaczki. Tym boginiom rodzinnej pomyślności ofiarowano modły kobiet o dobry połóg, o zdrowie niemowląt, całej rodziny, a nadto pominki zmarłych rodziców. Święto odprawia się w pobliżu wody, robi się korowód wokół starej kobiety, która trzyma w ręku chleb owsiany. Po skończeniu obrzędu chleb rozdaje się po kawałku jako lek dla ludzi i zwierząt domowych.

14 września: Święto Wyraju

Żegnanie ptaków odlatujących na zimę, modły do duchów przodków, którym ptaki zanoszą wiadomość od żyjącej rodziny. Wieczornice.

20 września: Jesienny Strzybóg (Poświst)

Modły do boga wiatrów o dobrą pogodę. Tego dnia prognozuje się pogodę na jesień: wiatr północny — będzie chłodna, południowy — ciepła, zachodni — deszczowa, wschodni — będzie ładna.

24 września: Święto Owinnego Domowika

Zabawy w dzień; po północy zapala się ogień w owinie (stodole lub na toku) i zaczyna się omłot. Owinnemu ogniowi składano w żertwie koguta, by Domowik strzegł ziarna.

26 września: Wielkie Święto Światowida II (Jesienne)

Święto równe wiosennemu Wielkiemudniowi. Drugie wielkie święto urodzaju. Całonocne modły w chromie Światowida (patrona rolnictwa), składanie żertw, wróżenie z obrzędowego napoju o przyszłej zimie. Żerzec chowa się za korowajem (o rozmiarach człowieka) i zapytuje obecnych, czy go widzą. Jeśli tak, to życzy im, by na przyszły rok urodzaj był jeszcze większy.

27 września: Pasieka II (Jesienna)

Święto pszczelarzy. W tym dniu znosi się ule do stebnika.

1 października: Jesienne Święto Macierzy-Ziemi

Początek jesienno-zimowych robót, okres wyprawiania wesel. Wieczornice, dziewczęta modlą się o zamążpójście.

25 października: Jesienne Dziady

Dzień pominek. Dziady "przychodzą" w gości do swych rodzin. Obrzędowy obiad: jadło musi parować, by dziady mogły wdychać pożywną parę. Kasza z makiem, naleśniki, grzyby, wódka — bez mięsa. Kładzie się na stół wiele łyżek — dla przodków, każdego wymienia się po imieniu.

31 października: Jesienne Święto Miesiąca

Według gry barw księżyca przewiduje się zimowe pomyślności.

31 października: Mokosz II

Kobiety oddają cześć Mokoszy, patronce płci, połogów i niemowląt, a także kobiecego rękodzieła. Ofiarują jej przędziwo, płótno, a następnego dnia rozpoczynają wielkie roboty (tkanie, szycie, wyszywanie itp.).

1 listopada: Dzień Pługa (Swaroga Kowala)

II święto Swaroga, który — jak legenda głosi — wykuł złoty pług Scytom. Jako żertwa: kogut. Kowalskie Święto.

8 listopada: Tury (Święto Myśliwych)

Otwarcie sezonu polowań. Myśliwi składają żertwy bogom-patronom.

14 listopada przed Narodzeniem Bożycza: Koroczun

Krótkie dnie jesienne. Koroczun symbolizuje zamieranie słońca w zimie.

24 listopada: Święto Doli

Dziewczęta wróżą sobie los, chłopcy — jaką kto dostanie żonę, ciężarne kobiety modlą się o lekki połóg.

29 listopada: Kalita

Najkrótsze dni przed zimowym solstitium. Odgryzanie kęsów z rytualnego chleba — Kality oznacza zmniejszanie się dnia. Młodzieżowe wieczornice. Chłopcy na noc na pierwszego grudnia chodzą do rzek podsłuchiwać Wodę: cicha — będzie dobra zima, burzliwa — będzie ostra, wystąpią zawieruchy.

6 grudnia: Zimowy Spas (Dziadek Mróz, Wełes)

Według podań tego dnia przychodzi Zima, a z nią Dziad Mróz, który może się obrazić, jeśli nie zaprosi się go na narodzeniową wieczerzę. Zimowy Spas — patron wszelkich zajęć zimowych. Według pierwszego mrozu wróżono o przyszłym urodzaju: jeśli mróz przed szóstym grudnia, to owies będzie piękny, gdy w ten dzień pojawi się szron — urodzaj będzie dobry. Za chrześcijaństwa funkcje Zimowego Spasa przeszły na św. Mikołaja, o czym świadczy dawne powiedzenie: "poproś Mikołaja, on przekaże Spasowi".