Ніл Гілевіч - Сказ пра Лысую гару

Пабедаваўшы напачатку
Пра лёс індзейцаў папаго,
Унепрыкмет кульнулі кладку
Да лёсу ўласнага свайго.

- Ну, як у новым выдавецтве -
Крыху варушыцца Ткачоў?
Хоць і таптун, а мне здаецца:
Уцешыць скора чытачоў.

Змітрок падкінуў гэту тэму.
Ды Фёдар рэзнуў як нажом:
- А лысагорскую паэму
І ён не выдасць тыражом!

- Каму на шыю трэба пелька?
І ўсё ж ад сэрца адлягло.
Як гаварыў Тапчэўскі Фэлька:
«Саўсім не тое, што было!»

- Зусім другая атмасфера, -
Паддакнуў горача Кастусь.
- Калі йшчэ будзе і папера,
Дык кожны выдасць кніжак стус.

- У тым, старым, было ўжо звычкай:
Цікавы рукапісны том,
Перавязаўшы чорнам жычкай,
Даціснуць рыжым матузом.

Таму й ляжалі ў шафе мёртва -
Хоць і не сунься і не лезь:
І адмысловы «баснік» Пётра,
І першакласны майстра Чэсь.

- Затое вуліцай зялёнай,
Зусім не ведаючы мук,
Ішоў пад «Езус пахвалёны!»
Алесь Сяргеевіч Шымук...

- Нялёгка з кніжкаю прабіцца
У цэх наборны да станка,
Калі рашае лёс тупіца
З нутром і мордай мясніка.

Яму б сякерай на базары
Рубіць цялячы перадок,
А ён рубіў паэтаў мары -
Крамсаў у кроў жывы радок!

Яму б пярэднік ды на бойню -
Скаціну токам забіваць,
А ён пралез ужо ў абойму -
Яго ўжо сталі «называць»!..

Вось так у гурце, пры цяпельцы,
Пісак патроху браў азарт.
І нават Ваня ў камізэльцы
Разгарачыўся не на жарт.

Вядома, гэта ж не з трыбуны -
Тут можна доблесць паказаць:
Не толькі зайчыкаў трыгубых,
А й кабана на мушку ўзяць.

Найбольш адвагі - аж праз меру -
Папёрла з кожнага, браткі,
Як узяліся штаб-кватэру -
Свой дом - разносіць на шматкі.

- У нашым доме штат бязладны:
Не ўспеўшы стаць кіраўніком,
Гардзіцкі звіс, як шар більярдны,
Загнаны ў лузу Рыбаком.

- Які більярд? Якая луза?
На зло пісьменніцкай сям'і,
Адзін зацяты член Саюза
На дваццаць год схаваў кіі!

- Э-э, тут цябе дапоўніць варта:
Ён не адразу іх схаваў,
Ён тры гады спачатку ўпарта
З кіёў скурацікі зрываў.

- Зрываць аматараў нямала,
Дзе потны дух і дымны чад
Ад маладух-кабет бывалых
І ад сумніцельных дзяўчат.

- Калі б не Мар'я ды Тацяна,
Дык дом наогул зачыняй:
Удзвюх працуюць так старанна,
Хоць у прэзідыум прымай!

- Дый інжынер там пад дзвярыма
Тырчыць, браткі, не проста так.
- Ну, а фатограф гэны з Крыма?
На ўсё, што хочаце, мастак!

- Мяне трывожыць, што Шамякін
Ужо скарынку не грызе:
Жуе без смаку прэсны мякіш,
Нервова стоячы ў чарзе...

- Іван, апроч літаратуры,
Заняты іншым не на смех:
На дошцы шахматнай фігуры
Ён расстаўляе, як стратэг.

Пусціўшы ў тыл каня-пралазу,
Ён пешкі выстраіў у рад
І спадзяецца, што адразу
Усім Іванам зробіць мат.

- Я чуў, як гледзячы на пешкі,
Першаразраднік Куляшоў,
Сказаў, не тоячы насмешкі:
«Ах, Ваня, зноў не тым пайшоў!»

- У гэтым, братцы, ёсць пагроза:
З такой гульні праз колькі год
Уся паэзія і проза
Папасці могуць у цэйтнот!

Чыталі ж «роман», як на востраў
Эстэт эстэтку перавёз,
Яна ж «цыцкой, як куля, вострай»
Прабіла там яго наскрозь.

Тры дні ганяла іх па лесе
Бабуля нейкая з вядром.
Як толькі з буськай ён палезе -
З кустоў «ату!» і медны гром:

«Там кран стаіць, а ты, кабета,
Любошчы ладзіш з халастым!»
Ох, да чаго ўсё смачна гэта
І як ідэйна - разам з тым!..

Цякла гаворка, трэскаў хвораст,
І раптам нехта ў грамадзе:
- Палундра! - крыкнуў на ўвесь голас.
- Марыля з скальпелем ідзе!

Мужчынскі страх - такая сіла,
Што не зраўняеш ані з чым:
Умомант вока падхапіла
І, як віхор, змяла мужчын.

Арочка трохі быў замешкаў,
Але пасля як даў ды даў -
Дык хоць і з кульбай-качарэжкай,
А нават Цвірку абагнаў.

А што Марыля за прычына? -
Карціць дазнацца чытачу?
Зусім прыстойная жанчына.
Марылю крыўдзіць не хачу.

Не сухарэбрына. Не плюндра.
Дай божа баба! Як абняць!
Чаму ж пісак змяла «палундра»?
Тут трэба толкам расказаць.

...Сівы паэт ішоў аднойчы
І стрэў Марылю ля грады.
- Які ў вас кветнік! Трэба ўночы
Залезці з ножыкам сюды!