Ніл Гілевіч - Сказ пра Лысую гару

У наступ рынуліся пешкі,
Лілі ваду за чанам чан -
І задымілі галавешкі
У вочы бедным чытачам...

Быў час, быў век, была эпоха,
Калі ў СП сакратароў
Хоць і было залішне троха,
Ды кіравалі - будзь здароў!

Калі ў бюро па прапагандзе
Дзеяч, збаёдаўшы літфонд,
Наладзіў выездамі гандаль,
Каб мець штодзённа выпівон;

Калі з сваім радком паршывым
Сапселы Скрыпка ўсюды лез,
А графаман-бядак Вяршынін
Ішоў яму наперарэз;

Калі да Прокшы «ЛіМ» даехаў,
Але ніхто не гараваў,
І Ул.Няхамкін, ён жа Мехаў,
Адзін газетай кіраваў;

Пасля і Прокша ў лібералы
Па прастаце сваёй уліп,
І Ваня з Федзем паднабралі
П'янчуг і невукаў у «ЛіМ»...

Ды паспрабуй ты праўду ляпнуць -
Цябе стаўкуць на груцу ўраз!
Як кажа Ставер: «Тамбу-ламбу,
Глядзіш - і спёкся папуас!»

Аднак жа хопіць! Больш ні слова,
Мне адпачыць даўно пара.
Бывай жа, брація, здарова!
Да стрэчы, Лысая гара!

А хто пісаў паэму гэту,
І дзе тварыў ён, і калі -
Навечна канула у Лету -
І толькі бурбалкі пайшлі!

1. Хто адкрые аўтара

Як толькі «Сказ» мой паявіўся -
Тады ж вучоных легіён
На пошук аўтара пусціўся:
«Вядзьмак? Не чулі. Што за ён?

Няўжо зялёны пачатковец
Сягнуў да гэткай вышыні?
Ну, не! Такая выпадковасць
Неверагодна ў нашы дні!

Дык што ж выходзіць? Дзед старэчы
Пісакам крыкнуў «Каравул!»?
Панове! Творца гэтай рэчы -
Ні аксакал, ні саксаул.

Адкрыцця аўтара не зробіць -
Хоць зад натрэ да мазалёў -
Ні крот Сцяпан Александровіч,
Ні кротус Генус Кісялёў!

І толькі ёсць адзін даследчык,
Які нідзе не спасаваў -
Сваю вучонасць так засведчыў,
Што ўсіх свяціл закасаваў:

Узяўшыся самааддана,
Зняў фігавы лісток з Адама,
На яйцы пасадзіў Сцяпана,
Уткнуў Івану кацатыг,
Генадзю выгнаў матыліцу,
З Рагойшы выкруціў сырыцу,
Пад нуль Майхровіча пастрыг,
Лазарука падсек пад корань,
Уздзеў Ісідара на шворан,
Расшкуматаў Юльяна ў пух,
Прыпёр Івашына да сценкі,
Спусціў кальсоны з Каваленкі
І земляку прамыў каўбух
І нават з Лойкі выбіў дух!

Вось калі ён не пройдзе міма,
Дык нейкіх год праз дваццаць сем
Раскажа ўсё, як пра Яфіма,
Тварца праслаўленых паэм.

1975

2. Першае папярэджанне падробшчыкам

Прабеглі дні, мінулі тыдні,
Няўгледна месяцы імчаць,
А нашы крытыкі, як злыдні,
Пра мой праўдзівы сказ маўчаць.

Вунь непісьменнага Аверку
Дык неразумнай пахвалой
Ужо засыпалі даверху -
Ужо схаваўся з галавой.

А што чакаць ад марнатраўцаў?
Не знойдзеш праўды ні на грош -
Ні ў тым, што пэцкае Кудраўцаў,
Ні ў тым, што квэцае Ярош.

Зацішша, сумнае зацішша!
Пісакаў - пэўна, сотні тры.
Але ці шмат з іх час запіша
Хоць кандыдатамі ў майстры?

О, Муза, Муза! Клёцкі ціскаць -
Хіба на гэта трэба дар?
Дакуль жа будзеш ты нам тыцкаць
Пяцікапеечны тавар?

Тварыць маштабна, моцна, ярка
Табе ўжо сілы не стае.
Ты - як базарная гандлярка,
Што ўкроп пучкамі прадае.

Я - паўтарацца не аматар,
Але і змоўчаць не магу:
Фальсіфікатар-плагіятар
Рашыў падставіць мне нагу.

Заўчора стала мне вядома,
Што нейкі пэцкаль-абармот
(Янкоўскі скажа: «Пустадомак!»)
Пусціў свае падробкі ў ход.

Нікчэмнай зайздрасцю натхнёны,
Пад стыль падладзіўшыся мой,
Ён бэсціць добрыя імёны
Бездапаможнаю хлуснёй.

Катэгарычна пратэстую!
Пакуль жыву на свеце сам -
Я праўду чыстую, святую
На глум паскудніку не дам!

Няўжо ён думае, зламыснік,
Што ў зман грамадскасць увядзе?
Ды трыста раз ён дробна дрысне,
А гэткай рэчы не складзе!..

Го, колькі ёсць іх, тарбахватаў,
Таўстых кішкой, пустых душой, -
Уласнай славы малавата,
Дык смоллю ліпнуць да чужой.

Ад гэткіх праўды не чакайце!
Таму я вам і гавару:
Чытайце, з розумам чытайце
Мой «Сказ пра Лысую гару»!

1973

3. Другое і апошняе папярэджанне падробшчыкам

Літаратуру і мастацтва,
Што ўзносяць сэрцы да вышынь,
Тысячаногі спрут мяшчанства
У петлях хоча задушыць.