Ніл Гілевіч - Сказ пра Лысую гару

Чыгрынаў чмыхнуў раззлавана:
- Не разумею - што за страх?
Пішыце добрыя раманы -
Ні чорт не ўшчуне, ні алах!

Пасля чамусьці глянуў раптам
На фотамайстара Крука:
- Ці ты хоць пстрыкнуў апаратам?
Схапіў на плёнку Ведзьмака?

- Ды не, таварышы праўленцы, -
Сказаў, збянтэжыўшыся, Крук.
І ў гэты момант Татур лейцы
У кіраўніцтва вырваў з рук.

- Хоць праваліўся рух ганебна,
Ды ў гонар сходкі выязной
Нам дзербануць усё ж патрэбна.
Прашу, таварышы, за мной!..

І з крэктам, стогнучы, з адышкай,
Усе палезлі на гару,
Дзе між кустоў, пад самай вышкай,
Быў разасланы ўжо абрус.

І хоць з гары амаль да Мінска
Былі відаць шанхаі дач -
Ім асляпіла вочы «Пліска»,
Бо кожны з іх быў закладач.

Як зазірнулі дружна ў шклянку -
За хрэн схапіліся скарэй.
- Ах, гэткі рух звялі на п'янку! -
Сказаў, смакуючы, Андрэй.

- Пазбавіць закусон прыправы -
Што з песні выкінуць рэфрэн.
Для нашай справы, як для стравы,
Патрэбны перац, соль і хрэн!..

- Сачы за гэным, за нясвіжскім, -
Шапнуў суседу гаспадар, -
Каб ён не свіснуў пляшку «Пліскі»,
Як у Нясвіжы - «Сонцадар».

- Я, проша пана, не для варты:
Я - на будоўлі інжынер!
- Ты естась гіцаль, ніц не варты!
Ты - фуражыр і кватар'ер!

- Но, но, пся крэў, не надто глосьно!
Не велькі пан ты тутай сам!..
Сп'яна прамовіў хтосьці злосна:
- А ўсё ж Вядзьмак патрэбен нам!..

Тут Караткевіч рухам звыклым
Насупраць сонца ўзняў бакал:
- Дык і давайце, хлопцы, лыкнем
Мы за здароўе Ведзьмака!

Вядома, праўда вочы коле,
Ды без яе, скажу вам я,
Нічога людскага ніколі
Не выйдзе з нашага рая.

Пакуль не станем як належыць
Цаніць сумленнасць у сабе -
Вядзьмак не кіне нас драпежыць:
Не гэты - іншы дадзяўбе!..

Калі й апошні высах келіх,
Не давяраючы нагам,
З гары, як дзеці на партфелях,
З'язджалі ўсе пад шум і гам.

Сукі калолі ў бок, як пікі,
Сухія шышкі дралі брух...
І гэта быў хоць не вялікі,
І хоць уніз - а ўсё-ткі рух!

ЗАМЕСТ ЭПІЛОГА

Ну, вось і ўсё маё сказанне,
І кропку ставіць мне пара.
Пара сказаць на развітанне:
Бывай жа, Лысая гара!

Але магчыма, што нашчадкі,
Як прачытаюць гэты сказ,
Не змогуць вырашыць загадкі:
А што за век быў? Што за час?..

Быў час, быў век, была эпоха,
Калі, наеўшыся ў адвал,
Сёй-той прыкінуў, што панчоха -
Зусім не кепскі ідэал;

Калі арлы ляцелі ў космас -
Ім крылы зорамі пякло,
А кажаны з руціны коснай
Насілі харч сабе ў дупло;

Калі здрабнелі нават блазны
І ўжо ніякі скамарох
Не мог дзвярыма ў гневе бразнуць
І маску зняць з сябе не мог;

Калі ў кампаніі парою
Не зразумець было, хоць плач,
Хто лезе чокацца з табою:
Ці лепшы сябар, ці стукач.

Быў час, быў век, была эпоха,
Калі гадаў інтэлігент:
Чаму стандартны выпівоха
Вылазіць часам на прэзент?

Калі сёй-той крычаў пра брацтва,
А сам ірваўся з капытоў,
Каб як мага вышэй прабрацца -
Далей ад шэранькіх братоў;

Калі ў сталіцы беларускай
Культурна-сыты мешчанін
Лічыў грамадскаю нагрузкай
Язык «тутэйшым» прышчаміць;

Калі другі артыст народны
Не знаў і двух народных слоў,
Затое меў тут харч нязводны
І ўволю цешыўся з аслоў.

Быў час, быў век, была эпоха,
Калі, засвоіўшы «сю-сю»,
Дыпламаваная цыцоха
За «модай» гналася ва ўсю.

Калі й пісьменніцкія жонкі
Ад «моды» праглі не адстаць,
А іх «рабяты і рабёнкі»
Бацькоў не ўмелі прачытаць;

Калі й тэатр падупалы
Даніну «модзе» аддаваў,
А цень вялікага Купалы
З труны тым часам уставаў,

Хадзіў-блукаў ля падаконння,
Прасіў: «Браток! Хоць у начы,
Хоць ад кашмару, хоць спрасоння
На роднай мове закрычы!..»

Быў час, быў век, была эпоха,
Калі без культаўскіх гужоў
Настала ў думках «суматоха» -
І сніўся Модэлю Яжоў!

Калі звалілі з трона Броўку,
А цераз нейкі год-другі
Вярнуць на трон хацелі б зноўку -
Нанова выбраць у багі;

Калі не ўмелі дэталёва
У справу ўнікнуць і рашыць,
Таму з брандсбойта Кавалёва
Узяліся «Полымя» тушыць;