Янка Брыль - Муштук i папка

— Машынке хап а пружынке, пружынке хап а машынке, машынке хап а паравоз, паравоз хап а калёс, калёс хап а вагон, вагон хап а пасажыр, пасажыр хап а чамадан, чамадан хап а вешч... Кандуктар — грэйсэ пуза, а клайнэ дудочке — фю-ю-ю! I ўшо!..

Сімпатычны маёр, падвыпіўшы ў гасцях, абураецца, як дрэнна ідзе ў нас змаганне з хуліганствам. Абурэнне — на філасофскай аснове.

— Паколькі дзяржава трымаецца на сіле, дык i трэба гэтую сілу прымяняць. Разумна. А то паставяць міліцыянера з адным лёгкім ды з пустой кабурой — хто яго будзе баяцца? А трэба мужчына — во! — складвае два кулакі ў адзін.— Такі як дасць шпане якой, дык той з першабытнаабшчыннага ладу, мінаючы ўсе стадыі развіцця, шугане адразу ў камунізм!..

Калі знялі рэдактара газеты, сакратар — таварыш рухавы ды з паслухмянай усмешкай — тры дні хадзіў на працу ў новым гарнітуры, повен затоенай, хвалюючай надзеі...

Пасля надзеў старэйшы гарнітур і... радасна сустрэў новае начальства.

Калгасны брыгадзір расказвае, пасварыўшыся з гультаём, што вельмі доўга запрагаў:

— Быў такі парабак у папа, што сам ніколі не ўставаў, а поп яго будзіў. А неяк сам устаў. «А мой жа ты Зміцерка!» — узрадаваўся поп. А той: «Нічога, бацюшка, я сваё нацягну абуванейкам!..»

Гаваркая прыемная гаспадынька, палячы раненька ў печы, расказвае праезджаму начлежніку:

— Пляменніца мая, Анюта, сястрына дачка, у вайну была ў Германіі. Вывезлі ix, усю сям'ю... Потым амерыканцы ix аслабанілі. I Анюта ледзь не выйшла, кажа, за аднаго француза. Таксама вывезены быў, толькі што з Францыі... Цяпер ужо Анюта замужам. I чалавек, здаецца, нішто сабе, i дзеткі харошыя. А яна ўсё шкадуе, што за таго свайго Жана не выйшла. Ніхто, кажа, не ўмее так хораша ўхаджваць, як французы... Можа быць.

Вусаты салідны дзядзька, калгаснік, хваліцца прыезджаму інжынеру:

— Мой пляменнік таксама ў Мінску вялікі чалавек: іграе ў оперным тэатры на трубе нумар адзін.

У маскоўскім кафэ.

Загарэлы стомлены палкоўнік глядзіць на тоўсты карак i азадак маладога афіцыянта і, уздыхнуўшы, з прыціскам кажа:

— Эх, паганяць бы хоць тыдзень!.. Яны тут — усе сардэчнікі. А пражыве такі трыста гадоў, як крумкач!..

Малады інструктар райкома па зоне. А зона яму трапілася — проста рай. Возера, лес, леснічоўка, веска. Знаёмыя настаўнікі, у якіх канікулы,— кампанія. Зойдзе таварыш у ваду, спачатку толькі па калені, i пастаіць сабе даўжэй на сонейку. Здаровы, сыты — на радасць усёй радні. «Як перамыты», кажуць пра такіх.

Ды тут яго райскае лета абтрагедзілася: аднаго з калгасных старшыняў прыйшлося зняць, а на яго месца, не маючы лепшага выбару, прызначылі нашага курортніка. Божа мой — колькі гора!.. Толькі назаўтра душа яго выплыла наверх з прадоння чорных дум, i ён сказаў найбліжэйшаму сябру настаўніку:

— Чорт яго, зрэшты, бяры! Хоць добры дом пабудую!..

У летнім парку дохленькі мешчанін фатаграфуецца на фоне здаравеннага, страшэннага льва. Ад радасці, што той — каменны.

Сённяшні магнат вельмі любіць расказваць, як ён бедаваў ды гараваў у маленстве. Колькі яшчэ ў яго апраўдання для раскошы i дармаедства, колькі здаровай спажывецкай прагнасці!..

Трыццаць дзевяты год. Заходнебеларускі гарадок. Кірмашны дзень. Праезджы бедны яўрэй пытаецца ў тутэйшага багатага:

— Ну, вы ўжо, таварыш Борух, «Кацюшу» навучыліся спяваць?

— Ох, умею! I вывучыў, i запомніў. Умею. Яна мне каштавала ўжо дзве камяніцы i аптэку!..

У пуставатым вакзальным рэстаране джазгае аркестр. Барадаты абшарпаны аматар класікі не вытрываў, крычыць з-за століка:

— Не наганяй на душу таінсцвенны мрак — іграй Чайкоўскага!

— Начальніка гэтага трэба яшчэ ўмець пачаставаць. Ён табе правай курынай лапкі есці не будзе!..

— Чаму?

— Бо курыца ж сядзіць заўсёды на правай лапцы. Дык левая — мякчэйшая.

Стары прадавец у кніжна-газетным кіёску ніяк не можа знайсці фота кіназоркі, якое просяць дзве школьніцы.

Пачынае ix далікатненька адгаворваць:

— Яна, вы знаеце, такая шчупленькая... Нічога асаблівага!..

У міжгароднім аўтобусе — элегантная дамачка з мужам- афіцэрам. Наша, мясцовая моладзь. Ды ўжо толькі па саломінцы на яе паліто можна здагадацца, што на аўтобусны прыпынак бацька са свёкрам прывезлі ix у развалах.

Амаль усё геніяльна простае ўжо выдумана. Пакуль мы збіраліся выступіць, мудрацы мінулага разабралі ўсе лягчэйшыя, выгаднейшыя тэзісы.