Іван Шамякін - У добры час

— Вось і разляцелася наша сям'я, — нявесела ўсміхнулася Маша. — Усе адразу.

— Сумна? — зразумеў яе Васіль.

— Сумна і радасна, Вася. Перад імі — такое жыццё!

— А перад намі?

— І перад намі, — яна ласкава прытулілася да яго.

— Ну, ідзем вячэраць. Вясёлае і ў нас з табой жыццё. Начаваць будзем у Лядцах, абедаць — у Дабрадзееўцы. Насця зноў тарарам падыме, што п'ем малачко ад двух кароў. Дзівачка!

Маша лёгка ўздыхнула.

— Табе смешна. А мяне гэта так тады ўразіла, што я і цяпер яшчэ супакоіцца не магу. Крыўдна, што не разумеюць людзі. У наш час... Нашы равеснікі...

— Нічога, Маша. Не рабі ты з глупства палітыкі. У яе былі свае прычыны, толькі яна нічога больш разумнага не магла прыдумаць. А так пры ўсіх яе дзівацтвах яна слаўная дзяўчына. Не рэўнуеш? Я веру, што яна будзе першай гераіняй у нас.

Вокны былі адчынены, і ў пакой глядзелася цёмнымі цьмянымі зоркамі душная ноч. Пахла спелай збажыной — пах гэты плыў з палёў, — геранямі і ружамі, што раслі ў палісадніку.

Яны сядзелі за сталом насупраць адзін аднаго, стомленыя за дзень, але шчаслівыя, задаволеныя тым, што засталіся, нарэшце, адны. Не спяшаючыся, вячэралі, ціха размаўлялі. Ім хацелася прасядзець так як мага даўжэй. Час ляцеў непрыкметна. Даўно ўжо сціхла вёска, і нават не было чуваць галасоў моладзі.

— Усе спяць. Пара і нам, Маша. Заўтра мне трэба падняцца гадзін у чатыры, — Васіль накруціў будзільнік, каб не праспаць. — Трэба выйсці на жніво як можна раней, каб да абеду снапы падсохлі, а ў другой палавіне дня пусціць малатарню. А наогул прамахнуліся мы з гэтымі Расцярэбамі. Дараваць не магу сабе. Трэба было абавязкова ўвосень выкарчаваць пні... Цяпер пусцілі-б камбайн, жняяркі...

— Не ўсё адразу, Вася. Які ты прагны! Ніхто не ведаў, што там паспее раней...

— Вось гэта і дрэнна, Маша, што мы мала яшчэ ведаем. Павінны былі ведаць.

— Мы ў Глінішчы сеялі пазней, а паспела там раней. Вось табе і законы!

Маша паслала пасцель, ужо зачыніла вокны, калі раптам у дзверы пастукалі.

— Хто гэта так позна, — здзівіўся Васіль.

Маша пайшла адчыняць.

Зайшлі Лескавец і Міхайла Прымак.

Максім з дзіўнай цікавасцю, паспешліва і прагна, аглядаў хату. Потым, мабыць, адчуўшы недарэчнасць сваёй цікавасці, ён прыкметна збянтэжыўся і папрасіў прабачэння.

— Позна мы патурбавалі вас.

Міхайла Прымак залез за стол без запрашэння і ўсеўся, як дома. Гаспадароў гэта не здзівіла; яны ведалі, што толькі за сталом ён мог скруціць цыгарку адной рукой. Сапраўды, ён адразу выцягнуў капшук з махоркай, газету і даволі спрытна і хутка скруціў вялікую цыгарку. Васіль падаў яму запалку.

— Абасобіліся вы, хітрунцы, як на дачы. Во, Максім, пазайздросць каб ты спух ад злосці, калі не хацеў жаніцца... Жывуць, як графы ў сваёй загароднай віле. Усе ўмовы, каб штогод па дзіцяці, а то і па двое...

Маша абурылася:

— Пасароміўся-б, Міхайла! Ужо галава вунь сівая, а ты... чаўпеш нямаведама што.

Прымак не сунімаўся.

— У мяне душа маладая, Маша... Чакай... А чаму ты крычыш на мяне? Ты мне поўлітэрку павінна ставіць кожны раз, калі я зайду. Без мяне вы, ліхадзеі, яшчэ пяць год не пажаніліся-б. Скажыце дзякуй...

Васіль засмяяўся.

— Але і мастак ты хлусіць, Міша! Чужыя заслугі сабе прыпісваеш.

— Хо! Сказаў! А якая твая заслуга? Дурная справа, гаварыў мой бацька, няхітрая. Заслуга! Пачакай крыху... ты заслужыш... Як пачне цябе гэтая пілка штодзень пілаваць, дык ты ад усіх заслуг адмовішся... А яна, можа, брат. Культурна гэтак, з прыціскам, толькі тырса пасыплецца...

Васіль любіў гэтага чалавека, які жартаваў няспынна, у любых абставінах.

Машы хацелася сур'ёзна ўзлавацца на яго, але злосці не было. Аднак яна сярдзіта хмурылася.

Яна назірала за Максімам і бачыла, што яму непрыемна слухаць такія жарты, праўда, ён таксама ўсміхаўся, але ўсмешка была нейкая кіслая, робленая. Нарэшце, Максім не вытрымаў і сказаў сур'ёзна і патрабавальна:

— Давай аб справе, Аляксеевіч. Людзям спаць пара.

Прымак павярнуўся да яго з надзьмутымі шчакамі, пільна паглядзеў у вочы, потым шумна выпусціў з рота вялізны клуб дыму.

— Аб справе? Ну што-ж, давай аб справе...

Відаць, Максім чакаў, што гаварыць будзе Прымак, але брыгадзір падсунуў да сябе газету і пахіліўся над ёй.

Тады Максім павярнуўся да Лазавенкі:

— Слухай, Васіль, ты пачынаеш жаць на Расцярэбах... Камбайн там не пойдзе. А ў мяне гатова ў Глінішчы. Дай мне на першыя два дні камбайн.

Васіль паціснуў плячыма.

— Вы мяне здзіўляеце, хлопцы. Сядзіць, можна сказаць, непасрэдны гаспадар камбайна — брыгадзір МТС, а ты да мяне з такой просьбай... Я маю дачыненне да камбайна такое-ж, як і ты.