Іван Шамякін - У добры час

Прымак падняў ад газеты галаву і пагразіў яму кулаком.

— Вася, не прыкідвайся дзіцёнкам. Ты добра ведаеш, чаму мы прышлі да цябе. Самавольна я перакінуць не магу... Крыловіч у Мінску... Я гаварыў па тэлефону з Маслоўская яна падтрымлівае... Але толькі ўзгадніўшы з табой... Без тваёй згоды на гэта ніхто не адважваецца. Камбайн па графіку павінен працаваць у «Волі», убраць твой багаты ўраджай. І, калі перакінуць без тваёй згоды, і раптам што якое, ты-ж загрызеш тады любога. Да абкома дойдзеш.

Васіль падняўся і задуменна прайшоўся па пакоі, Маша ўсхвалявана пазірала за ім. Што ён вырашыць? Што адкажа?

Безумоўна, ёй хацелася, каб камбайн папрацаваў у іх калгасе. Тады яны здолелі-б утрымацца ў ліку перадавых. Але яна разумела, што гэта можа даць магчымасць «Партызану» першаму пачаць здачу збожжа, атрымаць першы квіток. Пры ўсёй адданасці свайму калгасу яна не жадала такога пяршынства, бо гэта было-б, па яе разуменню, несправядліва. Такі гонар павінен належаць таму, хто заваяваў яго сваёй працай. Усе гавораць, што «Воля» павінна заняць у гэтым годзе першае месца ў раёне. Дык няхай будзе першай ва ўсім!

«Ці разумее гэта Вася? Ці думае аб гэтым?»

Ніколі яшчэ Маша не была ў такім недарэчным становішчы: за каго падаць ёй голас, за які калгас, калі абодва яны сталі блізкія ёй?

Васіль спыніўся перад Прымаком.

— А калі што якое, як ты кажаш?

— Што? Паломка? Ну, што ты! Новая машына. Сам ні на крок не адыйду. Мне не верыш?

— Глядзі! Сарвеш хоць адзін дзень уборкі — не трапляй на вочы.

— Го-о! Што, я не ведаю твайго характару!

Максім падняўся і працягнуў Васілю руку, моцна паціснуў.

— Дзякую, Вася.

— Участак падрыхтуеш?

— У тры гадзіны касцы выйдуць. Маша, дасі з тваёй брыгады чалавек трох... Трэба было-б сказаць ім зараз.

— Я скажу.

Развітваючыся, Максім яшчэ раз акінуў позіркам пакой. На твары яго адбілася складанае пачуццё. Адна Маша заўважыла гэта.

Васіль, правёўшы гасцей, стаяў пасярод хаты і задаволена ўсміхаўся. Маша падышла, заглянула яму ў вочы, быццам жадаючы адгадаць, пра што ён думае.

— Ты падумаў, што мы можам першыя пачаць здачу збожжа?

— Падумаў. Калі ласка, буду рад за вас.

— Вось як! — здзівілася яна. — Калі ты ўпэўнены, што нам не ўдасца перагнаць цябе, дык я сама вазьмуся за гэта і дакажу.

Ён засмяяўся.

— Давай, давай, Маша! Дапраўды, буду рады, — ён абняў яе і сказаў сур'ёзна: — Сёння я гатоў уступіць вам любое пяршынства. Ведаеш, мне радасна, што ён прышоў з такой мірнай і разумнай просьбай. Мне здаецца, што гэта пачатак нашай новай дружбы.

Дзень быў спякотны і ветраны. Хвалявалася жытнёвае мора. Хвалі набягалі адна на адну, разбіваліся ў нізіне, каля старой ігрушы, адступалі назад на ўзгорак, на нейкі момант нібы заміралі на адным месцы. Разам з хвалямі рухаліся па полі колеры, адценні. Нахілялася збажына, лалшўся колас на колас — цямнеў колер, на ўзгорку рабіўся цёмнавасковы, з шэрым адценнем, у нізіне — жоўта-зялёны: там азіміна яшчэ не зусім паспела. Прабягала хваля — выпрамлялася жыта, і колер яго адразу зменьваўся, набываў натуральныя вясёлыя летнія фарбы.

Максім, Ігнат Андрэевіч і Ліда вышлі па пясчанай дарожцы з сасонніку і спыніліся на ўзлессі, зачараваныя бяскрайнім прасторам высокага і густога жыта. Вецер гнаў з сасонніку гарачы водыр смалы і змешваў яго з хмельным пахам паспелай збажыны.

Яны наблізіліся да самага жыта, яно згіналася і ласкава шуршэла, нібы прасіла: «Ш-ж-жніце, ш-ш-ж-жніце!..» А над жытам шумелі маладыя сосны.

Ад зялёнай паласы ярыны, што віднелася далёка справа, паўз сасоннік хутка бег цень хмаркі. Цень дабег да іх, хмарка на момант закрыла сонца, і ўраз пацямнелі фарбы, мацней шугануў вецер. Але за тое там, дзе цені не было, поле зрабілася яшчэ больш яркім, залатым.

Вецер даносіў з-за ўзгорку гудзенне трактара. Ладынін скінуў шапку, выцер хустачкай успацелы лоб, прагна ўдыхнуў пах жыта і сказаў, углядаючыся ўдалеч:

— У такую пару мне чамусьці заўсёды ўспамінаецца дзяцінства... Дзіўна, праўда? Дзяцінства, якое было ледзь не поўстагоддзя назад. Чаму іменна дзяцінства — не разумею. Але хораша гэта. Маладзееш неяк душой, забываешся на ўзрост. Хочацца прабегчы па разоры паміж жытам, праехаць верхам на кані...

Ліда сарвала некалькі каласоў і, абцерушыўшы іх, веяла зерне: перасыпала з далоні на далонь, дзьмухала.

— Дык можа давай наперагонкі, тата? — пажартавала яна.

У адказ Ігнат Андрэевіч уздыхнуў, але без жалю, хутчэй — ад захаплення навакольнай красою, бо тут-жа ўсхвалявана сказаў: