Іван Шамякін - У добры час

— Вось дзе сапраўдная паэзія! Я пазаўчора хадзіў з гэтым, з упаўнаважаным, і здзіўляўся. Малады чалавек, а такі... чыноўнік. Нічога яго не хвалюе, не радуе. Ніякага адчування прыгожага. У «Волі» ў жыце — а якое там жыта! люба глядзець! — толькі і ўбачыў два сляды — тыдзень назад пара коней прабегла... «Дрэнна вартуеце!» І ўзрадаваўся, што знайшоў за што прычапіцца. Адным толькі і занята галава чалавека, як-бы адшукаць больш недахопаў, памылак, відаць, каб паказаць начальству, які ён старанны працаўнік. Дзіву даешся, якія яны жывучыя, гэтыя тыпы... Як думаеце, пры комунізме будуць такія экземпляры?

— У музеях, — засмяялася Ліда.

Максім стаяў збоку і глядзеў не на жыта (жыта гэтае ён бачыў штодзень), а на Ліду. Яна была сёння, як назнарок, асабліва прыгожай. І апранута была незвычайна: сукенка светлабэзавага колеру з вышытымі на рукавах і падоле васількамі і арнаментам надзвычай пасавала да яе.

Максіму вельмі хацелася застацца з ёй адзін-на-адзін. Яму здавалася, што цяпер, вызваліўшыся ад сваіх супярэчлівых пачуццяў, ён мае права сказаць ёй усё, чаго не мог сказаць раней, усё растлумачыць. Безумоўна, яна павінна зразумець яго. Гэтае бязлюднае месца, вецер, сонца, жыта і шумлівыя сосны як-бы надалі яму смеласці і рашучасці. Ён нават узлаваўся на Ігната Андрэевіча.

«Абавязкова і яму трэба ісці глядзець работу камбайна... Неспакойны які! За дзень абходзіць пешшу больш, чым я аб'язджаю на кані. Няхай-бы мы пайшлі самі...»

Апанаваны сваімі думкамі, Максім не дайшоў да сэнсу ўсяго, пра што гаварыў Ладынін. Але апошнія словы, адказ і смех Ліды насцярожылі яго: а ці не мае часам Ладынін на ўвазе і такія «экземпляры», як ён, Лескавец? У апошні час ён заўсёды насцярожваўся, калі ў яго прысутнасці пачыналі гаварыць аб перажытках.

— А заўваж, тата, амаль няма васількоў.

Яны пайшлі па дарожцы, што вяла цераз жыта.

— Але... Амаль няма. Знікае васілёк, як пустазелле.

— Толькі ў вас на плацці засталіся, Ліда, — пажартаваў Максім. — І ўпрыгожваюць яго цудоўна!

Ліда сказала:

— Калі ласка, старшыня калгаса — прыхільнік васількоў.

— Тых, якія не ў жыце.

Трактар за ўзгоркам набліжаўся. Цяпер ужо добра было чуваць, што там не толькі трактар, да яго прыглушанага гудзення далучаўся роўны гул і стракатанне камбайна «Сталінец-6». Неўзабаве з-за ўзгорку выплылі труба, пасля — верхняя частка камбайна, постаці двух чалавек на мастку і, нарэшце, — нізкі, запылены «ХТЗ».

Камбайн, як карабель, праплыў па ўзгорку, павярнуўся і пайшоў назад.

Ліда, Ігнат Андрэевіч і Максім з вяршыні ўзгорку глядзелі яму ўслед. Перад імі рассцілаўся шырокі іржэўнік, на ім роўнымі радамі ляжалі кучкі залатой на сонцы саломы і шэрыя, меншыя грудкі мякіны. На другім канцы іржэўніку наўпрасцяк ехалі да камбайна тры бястаркі. У адной з іх стаяў малады хлопец і круціў над канём лейцамі, але конь, відаць, быў не надта рухавы і рэагаваў на гэта даволі спакойна: павольна махаў хвастом, адганяючы аваднёў.

Збоку, за паласой жыта, працавала жняярка-самаскідка. Граблі яе раз-по-разу ўзляталі ў паветра, бліскалі нейкай металічнай часткай. За жняяркай бялелі хусткі вязальшчыц.

— Малайцы! — стрымана пахваліў Ладынін, акінуўшы вокам зжатую плошчу. — Добры пачатак.

Максіму стала прыемна ад гэтай пахвалы, і ён задорна і крыху самаўпэўнена спытаў:

— Выходзіць, мы таксама ўмеем працаваць, Ігнат Андрэевіч?

— А хто сказаў, што вы не ўмееце?

— Вам, Лескавец, відаць, хочацца, каб асабіста вас пахвалілі, — Ліда сказала гэта як-бы між іншым, нават не павярнуўшыся да яго.

Але словы яе пакрыўдзілі Максіма. А чаму, урэшце, і не пахваліць яго? Ды і не пахвала яму дорага, а ласкавае, цёплае слова чалавека, якога ён любіць і паважае. Але ён нічога не сказаў і хутка пайшоў насустрач агрэгату, які развярнуўся і зноў набліжаўся да іх.

Параўняўшыся з камбайнам, Максім спрытна ўскочыў на ўсходцы, падняўся на масток, на якім стаяла камбайнерцы Вольга, малодшая дачка Міхея Вячэры.

Ладынін адчуў, што Максім зноў пакрыўдзіўся і лагодна дакарыў дачку:

— Нельга так, Лідуша. Часам чалавека карысна і пахваліць.

Ліда зморшчылася.

— Рысы дзіцячай псіхалогіі, тата, захоўваюцца ў людзей вельмі надоўга, у некаторых да старасці. Але тое, што прыемна ў дзіцяці, прыкра заўважаць у дарослага.

Яна пабегла да камбайна. Бацька паківаў галавой: нават ён не заўсёды разумеў словы і ўчынкі дачкі, часта яны былі нечаканыя, супярэчлівыя, дзіўныя.

Ліда таксама на хаду паднялася на прыступкі, прывіталася з Вольгай, аглянулася на жытнёвае мора, па якім каціліся зялёна-залатыя хвалі. Вецер рваў касынку з яе плячэй, жартаваў з сукенкай, Ліда прыціснула яе каленямі да парэнчаў.